Ngày 27-3, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp trực tiếp kết hợp trực tuyến toàn quốc bàn về các giải pháp toàn diện và cấp bách để xử lý ô nhiễm không khí tại các địa phương.

Đặc biệt với các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM đang bị ô nhiễm không khí nghiêm trọng, ông Hà cho rằng không có nhiều thời gian để bàn luận, mà cần phải hành động ngay, nhằm cải thiện các chỉ tiêu chất lượng không khí ngay trong tháng tới, quý tới, cuối năm. 

Nhận diện các nguồn gây ô nhiễm

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn là vấn đề đã hình thành trong nhiều năm gần đây, tập trung 2 khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc (xung quanh "vùng thủ đô" Hà Nội) và phía Nam (xung quanh khu vực TP.HCM).

Thành phần ô nhiễm chủ yếu đã được xác định là bụi đường, bụi PM10 và bụi mịn PM2.5, xảy ra vào các tháng mùa đông-xuân (từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau). Nguồn gây ô nhiễm lớn nhất là giao thông, bao gồm bụi đường, khí thải từ phương tiện giao thông cũ, nát, xe tải chạy dầu DO cũ, xe chở vật liệu xây dựng, sản xuất công nghiệp, công trình xây dựng. 

Bộ này đề xuất giải pháp cấp bách như giám sát các công trình xây dựng, bắt buộc che chắn bụi, phun nước giảm bụi. Quy hoạch tuyến đường cho xe tải, kiểm soát xe cũ, tăng cường giao thông công cộng. Tăng cường rửa đường, quét bụi, lắp đặt hệ thống giàn phun nước. Siết chặt quản lý đốt rác, đốt rơm rạ, khuyến khích tái chế, tăng cường giám sát và xử nghiêm vi phạm. 

Về lâu dài cần tập trung hoàn thiện chính sách liên quan, phát triển hệ thống giao thông công cộng thông minh, thân thiện môi trường, giao thông xanh; tăng cường đầu tư hệ thống quan trắc, dự báo, cảnh báo chất lượng không khí; kết nối, trao đổi, chia sẻ thông tin...

Trung tướng Trần Minh Lệ, cục trưởng Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm môi trường (Bộ Công an), đề nghị khẩn trương đưa vào vận hành, kết nối trực tuyến toàn bộ các trạm quan trắc không khí, nhất là các thành phố lớn, như Hà Nội, để giám sát chặt chẽ, xử lý kịp thời.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung đề nghị có kế hoạch hành động về xử lý ô nhiễm không khí với các mục tiêu cụ thể cho các bộ ngành, địa phương thực hiện. Xây dựng, ban hành các công cụ kinh tế (thuế, phí), chế tài xử phạt nghiêm ngặt để kiểm soát, giảm nguồn gây ô nhiễm không khí.

Có kế hoạch hành động quốc gia

Kết luận, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng cần xây dựng kế hoạch hành động quốc gia để giải quyết tình hình này. Vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao đánh giá toàn diện thực trạng ô nhiễm không khí theo tiêu chuẩn quốc tế trên phạm vi cả nước, các đô thị lớn. 

Chỉ ra nguồn gây ô nhiễm không khí, làm rõ mối quan hệ giữa ô nhiễm không khí và sức khỏe để người dân nhận thức đúng. Từ đó có giải pháp, lộ trình từng năm, và cả giai đoạn 5 năm, nhằm mục tiêu sớm đưa chất lượng không khí về mức độ an toàn.

Bộ thiết lập quy trình đo đếm, giám sát các chỉ số chất lượng không khí, hình thành hệ thống quan trắc chính xác, tin cậy, tập trung ở các khu vực trọng điểm, truyền dữ liệu trực tuyến về cơ quan quản lý.

Các bộ, ngành khẩn trương xây dựng, ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về phát thải vào không khí cho từng ngành, lĩnh vực. Các tỉnh, thành phố áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp với tình hình ô nhiễm ở địa phương.

Bao gồm tiêu chuẩn định mức về xử lý, tái chế phế thải xây dựng và cơ chế, chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp xử lý phế thải. Triển khai kiểm định khí thải xe máy, chế tài xử lý phương tiện không đạt chuẩn, hỗ trợ chủ xe lắp đặt thiết bị giảm khí thải. 

Siết chặt hoạt động giám sát hoạt động của các công trình xây dựng dân dụng, công nghiệp, nhất là ở đô thị, bằng camera các phương tiện ra vào công trường, có khu vực rửa xe riêng, có lưới che chắn…, xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm; quy hoạch, bố trí trạm rửa xe trước khi vào thành phố hoặc khu đô thị.

Cùng với đó là việc hoàn thiện chế tài xử lý các hành vi gây ô nhiễm không khí, đề xuất định hướng thu mua, tái chế rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp. Xử phạt mạnh đơn vị xử lý chất thải nguy hại không đúng quy định, phát tán ô nhiễm ra không khí, trường hợp cần thiết phải xử lý hình sự...

Bụi đường, xe cộ ùn tắc khiến không khí ô nhiễm đến 'ngộp thở'

Chuyên gia cho rằng ô tô, xe máy di chuyển trong cung đường tắc khiến khí thải sinh ra nhiều hơn so với chạy tốc độ cao. Đáng chú ý hiện nay Hà Nội có hơn 7 triệu xe máy, khoảng 600.000 ô tô và bụi đường đã tác động lên chất lượng không khí.