Phóng to

Những bát bánh chay được chan thêm nước bột đao - Ảnh: Tiến Thắng

Phóng to

Những người thợ tất bật với việc nặn bánh để đáp ứng nhu cầu người dân trong ngày tết bánh trôi, bánh chay - Ảnh: Tiến Thắng

Phóng to

Bánh trôi được vo tròn với nhân là đường phên hoặc mật - Ảnh: Tiến Thắng

Phóng to

Bánh trôi sau khi đã “ba chìm, bảy nổi, chín lênh đênh” sẽ được vớt ra ngoài chỗ nước sôi để nguội - Ảnh: Tiến Thắng

Phóng to

Để thêm phần bắt mắt, người ta rắc lên bánh trôi những hạt vừng được rang thơm giòn - Ảnh: Tiến Thắng

Phóng to

Trên bàn thờ cúng gia tiên của nhiều gia đình Hà Nội không thể thiếu bánh trôi, bánh chay trong ngày 3-3 âm lịch hằng năm - Ảnh: Tiến Thắng

Ghi nhận trên con phố nhỏ Hàng Đậu (Hoàn Kiếm, Hà Nội) từ 6g sáng, một quán nhỏ ven vỉa hè đã tất bật với cảnh người nhào nặn, chờ lấy bánh trôi, bánh chay. Đôi bàn tay khéo léo của người thợ chốc chốc lại biến những khối bột gạo nếp thành những viên bánh trôi, bánh chay với hình khối tròn xinh, đẹp mắt…

Gọi là Tết Hàn thực (với ý nghĩa đồ ăn nguội, lạnh) nhưng cả ngày người ta không kiêng lửa, mọi việc nấu nướng vẫn thực hiện bình thường. Trong ngày Tết Hàn thực, bánh trôi và bánh chay được chọn là hai thứ bánh chủ đạo nên còn được gọi là ngày tết bánh trôi, bánh chay.

Cả hai loại bánh này đều được làm từ bột gạo nếp cái hoa vàng, tuy nhiên mỗi thứ lại có hương vị đặc biệt riêng. Bánh trôi có nhân bằng đường phên hoặc mật. Bánh nặn xong sẽ được thả vào nồi nước sôi đến khi “ba chìm bảy nổi” thì được vớt ra và ngâm trong nước đã đun sôi để nguội cho săn lại rồi mới bày ra đĩa. Để bài trí đẹp mắt, trên đĩa bánh người ta còn rắc thêm hạt vừng giòn tan và thơm phức.

Bánh chay to hơn bánh trôi khoảng 2 - 3 lần, bên trong lớp vỏ gạo nếp là nhân đậu xanh đã nấu chín. Bánh được vớt ra bát (mỗi bát 3 - 4 chiếc) và được chan thêm một chút nước chè đường khuấy với bột đao hoặc bột sắn dây ướp hoa bưởi.