Thuốc "trị" xe khách bát nháo

Có nhiều vụ tài xế liên tục vi phạm tốc độ đã được ghi nhận nhưng chẳng thể xử lý đã gây bức xúc nay đang được "kê toa" khi Bộ Giao thông vận tải lấy ý kiến sửa đổi nghị định 10/2020 về hoạt động vận tải bằng ô tô.

Trong đó có nhiều điểm mới nhằm siết quản lý hoạt động kinh doanh vận tải, dẹp tình trạng xe khách hoạt động bát nháo.

Vụ xe 6.000 lần vi phạm tốc độ: phạt nặng tài xế mới sợ

Ông Lê Văn Hải, đại diện Công ty TNHH MTV TM DV vận tải chất lượng cao Việt Thắng - chủ xe khách chạy quá tốc độ 6.000 lần/tháng, cho rằng để dẹp nạn phóng nhanh vượt ẩu cần có chế tài nặng đối với tài xế. Nói về vi phạm tốc độ, ông Hải cho biết đây là thực trạng không chỉ công ty ông mà nhiều doanh nghiệp kinh doanh vận tải đang gặp khó trong xử lý. Ngày nào nhà xe cũng nhắc nhở tài xế chạy đúng tốc độ, bởi khi xảy ra tai nạn doanh nghiệp thiệt đơn thiệt kép.

"Mình nhắc nhưng tài xế cầm lái. Xảy ra hậu quả, doanh nghiệp gánh, kể cả phạt nguội của cảnh sát giao thông gửi về đơn vị. Nói tài xế đi nộp phạt, họ lập tức nghỉ việc, đến đơn vị khác tiếp tục lái xe", ông Hải nói. Theo ông Hải, dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình cả tháng công ty mới nhận một lần từ sở GTVT. Lúc này tài xế "đổ thừa" nhau, còn nếu có bằng chứng họ vi phạm thì công ty phạt tiền nội bộ, tài xế lập tức nghỉ việc.

Để giải quyết triệt để những "quan tài di động", theo ông Hải, dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình cần cập nhật hằng ngày. Cơ quan chức năng và doanh nghiệp phối hợp với nhau giám sát tài xế. Khi phát hiện tài xế phóng nhanh hơn tốc độ cho phép, nhà xe lập tức cảnh báo. Nếu tài xế tiếp tục vi phạm, nhà xe cung cấp thông tin cụ thể của tài xế để cơ quan nhà nước ra quyết định xử phạt. "Cần xử lý tận gốc vấn nạn này, sử dụng dữ liệu giám sát hành trình làm bằng chứng xử phạt. Cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp phối hợp giám sát, phạt nặng, tước giấy phép lái xe... thì tài xế không dám vi phạm nữa", ông Hải nói.

Chỉ có đánh thẳng vào "nồi cơm" tài xế mới thay đổi tình hình. Nếu chỉ xử lý doanh nghiệp, còn tài xế nghỉ việc, đến nơi khác làm, tiếp tục phóng nhanh vượt ẩu thì chỉ là chuyển nỗi nguy từ xe này sang xe khác, doanh nghiệp này sang doanh nghiệp khác. Vậy hướng tới Bộ GTVT sẽ xử lý vấn đề này ra sao?

Thu hồi phù hiệu xe vi phạm tốc độ nhiều lần

Bên cạnh việc phải sớm xử lý nhanh, kịp thời dữ liệu hành trình, Bộ GTVT cũng sửa quy định về hoạt động vận tải bằng ô tô. Dự thảo nghị định nêu rõ sẽ thu hồi phù hiệu, biển hiệu của xe kinh doanh vận tải khi trích xuất dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình mà có từ 3 lần vi phạm tốc độ trở lên/ngày (không tính vi phạm tốc độ dưới 5km/h) hoặc có từ 5 lần vi phạm tốc độ/1.000km xe chạy trở lên/tháng. Và để xử lý những xe vi phạm chạy quá tốc độ thì sở GTVT sẽ không cấp lại phù hiệu, biển hiệu trong vòng 30 ngày kể từ ngày đơn vị kinh doanh nộp phù hiệu.

Cũng theo dự thảo nghị định, doanh nghiệp vận tải bị thu hồi giấy phép khai thác tuyến đối với xe đang hoạt động trong bến khi rơi vào những trường hợp: một tháng doanh nghiệp vận tải chạy dưới 70% số chuyến xe đã đăng ký thì sẽ bị cơ quan chức năng thu hồi giấy phép khai thác tuyến. Trong vòng 30 ngày kể từ ngày quyết định thu hồi có hiệu lực thi hành, doanh nghiệp, hợp tác xã có xe bị thu hồi không được đăng ký khai thác lại trên tuyến bị thu hồi đó. Điều này khác hoàn toàn với quy định hiện hành là doanh nghiệp chỉ bị đình chỉ khai thác tuyến khi không hoạt động kinh doanh vận tải trên tuyến đã đăng ký trong 60 ngày liên tục.

Việc sửa đổi của dự thảo trên nhằm đảm bảo các đơn vị vận tải hoạt động đúng phương án chạy xe đã đăng ký, hạn chế việc chỉ giữ chỗ trong bến và hoạt động bên ngoài thành "xe dù bến cóc". Thời gian qua, thực tế ở TP.HCM đã có doanh nghiệp đăng ký hoạt động trong bến nhưng công suất hoạt động thấp, chủ yếu lách luật để chạy "dù" rước khách bên ngoài.

Xe hợp đồng phải đón trả khách đúng hợp đồng

Từ lâu nay, không ít nhà xe "trá hình" xe hợp đồng hoạt động rầm rộ, đón trả khách không đúng nơi quy định khiến thực trạng giao thông rất lộn xộn. Dự thảo mới của nghị định đưa ra quy định cụ thể nhằm siết lại vấn đề này, không để xảy ra tình trạng xe du lịch và xe hợp đồng chạy như xe khách tuyến cố định. Theo đó, xe du lịch và hợp đồng chỉ được đón khách tại một địa điểm, trả khách tại một địa điểm theo hợp đồng. Đồng thời không được đón, trả khách từ 3 ngày liên tiếp hoặc có trên 10 ngày/tháng tại một điểm cố định.

Bên cạnh đó, xe hợp đồng và xe du lịch không được chạy quá 10% số chuyến trùng lặp theo địa giới hành chính cấp xã hoặc cấp huyện trong vòng một tháng. Cơ quan quản lý thông qua dữ liệu trích xuất từ thiết bị giám sát hành trình của xe để xác định khi có điểm đầu và điểm cuối trùng lặp. Dự thảo trên còn đề xuất xe hợp đồng và du lịch không được quảng cáo lộ trình hoặc đăng tải một trong số thông tin hành trình, điểm đầu, điểm cuối, giờ khởi hành, giá vé...

Thang chấm điểm dịch vụ nhà xe từ dữ liệu hành trình

Một tài xế xe khách ở TP.HCM cho rằng quy định hiện nay còn lỗ hổng và dữ liệu giám sát chưa khai thác hiệu quả mới dẫn đến chuyện nhà xe lờn luật và lách luật. Ngoài chuyện bổ sung quy định sử dụng dữ liệu GPS để xử phạt, lực lượng chức năng cần lắp thêm camera để phạt nguội.

"Địa phương có thể xây dựng website công khai dữ liệu giám sát để người dân theo dõi. Qua phân tích đánh giá các vi phạm có thể chấm điểm dịch vụ hoặc có cảnh báo cho người dân biết xe nào của doanh nghiệp nào đang vi phạm nhiều nhất, xe nào đang có tỉ lệ vi phạm ít nhất. Đó cũng là cách để người dân lựa chọn được phương tiện an toàn nhất", tài xế này nói.

Đồng quan điểm, ông Lê Trung Tính - chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô hành khách TP.HCM - kiến nghị hằng tháng cần công khai các nhà xe vi phạm trên website để người dân, doanh nghiệp theo dõi. Dữ liệu này cần được phân tích, thông tin rõ các vụ vi phạm, tai nạn ở nhóm xe nào và nhà xe nào. Từ đó, địa phương có các khuyến cáo cho các doanh nghiệp cũng như hành khách được biết để chọn lựa phương tiện an toàn.

Và để khai thác hiệu quả hệ thống GPS, chuyên gia giao thông Nguyễn Ân nói hiện nay nguồn dữ liệu giám sát hành trình lái xe được Cục Đường bộ Việt Nam, sở giao thông vận tải và doanh nghiệp quản lý. Khi chưa bổ sung quy định áp dụng dữ liệu GPS để phạt nguội, cơ quan chức năng cần nghiên cứu chia sẻ dữ liệu cho lực lượng cảnh sát giao thông ở các địa phương theo dõi, chấn chỉnh xe vi phạm. Để siết chặt hơn tình trạng cố tình tái phạm, cơ quan thẩm quyền có thể xây dựng văn bản yêu cầu phải cập nhật kết quả xử lý, chấn chỉnh tài xế tại doanh nghiệp khi vi phạm.

"Chúng ta luôn luôn muốn hoàn thiện mọi vấn đề nhưng cái quan trọng nhất vẫn là tinh thần quyết liệt, tìm mọi cách để ngăn chặn nhằm đảm bảo trật tự, an toàn giao thông và tính mạng cho người dân", ông Ân nói.