Bởi mới đó Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo sửa đổi nghị định 81 theo hướng không tăng học phí năm học 2023 - 2024 ở tất cả cấp học. Vậy khoản thu này gọi đúng tên là gì khi mà cuối cùng tiền cũng từ túi của sinh viên, người thân?

Phải chăng học phí theo quy định chưa tính đúng tính đủ nên các trường thi nhau "đẻ" ra các khoản thu gây khó hiểu? 

Như Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM với nhiều khoản thu "lạ" bắt buộc ngoài học phí lên đến gần 4 triệu đồng cho thẻ sinh viên tích hợp thẻ ngân hàng và thẻ thư viện, giấy xác nhận sinh viên; giáo trình, tài liệu số nhà trường biên soạn, "gia tăng băng thông truy cập thông tin trực tuyến, wifi học tập". 

Trường đã thu học phí nhưng lại có thêm khoản "học phí tiếng Anh chuẩn đầu ra bậc 3/6" mức 4,5 triệu đồng và "học phí kỹ năng mềm" 600.000 đồng... Với tổng chỉ tiêu đại học chính quy năm nay của trường là hơn 3.600 sinh viên thì khoản thu ngoài học phí lên đến hàng chục tỉ đồng. 

Tương tự, Trường ĐH Giao thông vận tải TP.HCM cũng "đẻ" ra các khoản thu như tin nhắn SMS, thư viện số, hệ thống quét trùng lặp, bảo hiểm tai nạn, sinh hoạt chính trị đầu khóa... Tình trạng của hai trường này không phải cá biệt.

Hiện nay, học phí không phải là nguồn duy nhất của các trường nhưng chiếm tỉ lệ lớn từ 50% - 90%. Trong khi các chính sách về học phí (nghị định 60 và nghị định 81) hiện chưa thực hiện được. 

Nguồn lực cho các cơ sở giáo dục đại học không tăng trong ba năm nay. Khi các trường tự chủ không còn được Nhà nước hỗ trợ ngân sách, ngưng cấp chi thường xuyên nên việc phải tăng học phí để bù vào các khoản hụt thu là tất yếu. Vì vậy, việc tăng học phí là điều các trường mong mỏi để tiếp tục tổ chức hoạt động đào tạo.

Theo lãnh đạo các trường, học phí mà sinh viên đóng hiện nay chưa phải là toàn bộ chi phí đào tạo mà chỉ là phần lớn, phần còn lại vẫn phải trông vào các nguồn khác. Do đó, các trường gặp nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là đại học tự chủ, trong bối cảnh nhiều năm liên tục không được tăng học phí.

Vì sao có khoản thu "kỳ quặc", câu trả lời đã rõ. Và chúng ta cũng phải nhìn vào sự thật, dù khoản thu có tên gì đi chăng nữa, học phí hay khoản thu "kỳ quặc", với sinh viên và người thân, đều là tiền trong túi mà mọi gia đình phải chi ra cho con em để được đến trường. 

Sẽ là tin vui cho mọi sinh viên và người thân nếu không tăng học phí phải đi kèm với không phát sinh thêm hoặc bớt đi các khoản thu "kỳ quặc". Vì thế, khi nói về không tăng học phí và những khoản thu "kỳ quặc", nhiều người so sánh với học phí các trường đại học nước ngoài tại Việt Nam và chép miệng họ thu cao nhưng chỉ có một khoản, còn ta một khoản không cao nhưng lại có nhiều mục. Tóm lại, cũng phải chi ra bấy nhiêu, chứ nào chỉ có học phí "khá mềm". 

Có một thực tế là "có thực mới vực được đạo". Các trường đã cố xoay, dù sự xoay trở đó ít nhiều gây khó cho người đi học. Nhưng khi mọi thứ không được rạch ròi, lại sinh ra lắm khoản thu "kỳ lạ", không minh bạch, gây bức xúc vì ngoài học phí còn lắm khoản thu! 

Trách nhà trường hay là đến một lúc nào đó chúng ta phải có một lộ trình để gọi đúng tên học phí, tức dần đưa vào học phí để gọi đúng tên các khoản thu "kỳ quặc"?

Choáng với phí nhập học đại học, có nơi thu 13 loại phụ phí, nhiều khoản phí 'lạ'

Chưa kịp mừng vì học phí không tăng, tân sinh viên lại đối mặt với vô số khoản lệ phí nhập học lên đến hàng triệu đồng.