Phóng to

Mẹ và hai cháu - Ảnh và chú thích ảnh do tác giả bài viết cung cấp

Từ việc nhỏ nhặt như bóc vỏ hành để muối, lau rửa lá dong để làm bánh chưng đến việc lớn hơn là quét lớp vôi mới lên tường nhà, gói bánh… - mẹ tôi đều lặng lẽ làm một mình. Tôi cứ vô tư “tận hưởng” mọi thành quả mà không mảy may nghĩ suy về những nhọc nhằn của mẹ để tôi có được quần áo mới, tiền lì xì, mâm cỗ tất niên có nhiều đồ ăn ngon…

Nhưng đến năm 13 tuổi...

Trước tết một tháng, trong một bài kiểm tra văn, cô giáo ra đề: “Hãy chia sẻ những việc mà em đã làm để giúp gia đình đón mừng năm mới”. Tất nhiên là với một đứa “lười” nhưng “lanh mắt” nhìn bên này chép một tí, quay bên kia chép một tí, tôi đã hoàn thành bài kiểm tra rất chóng vánh.

Kết quả, bài viết đó tôi đạt điểm khá cao. Nhưng lại thật không may khi cô giáo gửi những bài làm đó về cho bố mẹ chúng tôi xem. Mẹ tôi khi đọc bài viết của tôi xong thì tủm tỉm cười bảo: “Con tôi nó giỏi ghê luôn. Tết này thử trổ tài cho mẹ xem nha, cậu ấm đồng!”. Tôi cười hì hì bảo lại mẹ: “Mấy việc đó dễ rề, con làm tí cái là xong. Mẹ cứ đợi mà xem”.

Và để không bị quê mặt, tết năm đó tôi đã quyết định vén tay áo “trổ tài”.

Đầu tiên là với đàn gà mẹ tôi nuôi từ mấy tháng trước để cuối năm bán lấy tiền mua quần áo cho tôi và sắm sửa tết. Trong bài văn, tôi viết là hàng ngày cho năm mươi con gà ăn thóc, ăn cám với những kỹ năng rất thành thục. Nhưng khi vào thực tế, với bầy gà chỉ có hơn hai mươi con, tôi phải loay hoay mãi mới có thể rải cám vào trong máng được. Đã thế cái tay tôi còn bị một con gà trống mổ cho một cái đau điếng. Mẹ đã phải đi vào hướng dẫn tôi cách bỏ cám để đối phó với lũ gà ham ăn.

Tiếp đến là việc bóc hành củ cho mẹ muối. “Từ đầu tháng chạp, mẹ đã đi chợ mua hành về cho tôi ngồi lột vỏ. Vừa làm, tôi vừa say sưa hát một bài về mùa xuân mà chị gái đã dạy cho tôi…” - đó là lời trong bài văn. Còn khi vào làm thực tế thì… chao ôi là nước mắt, nước mũi chảy. Mẹ phải bưng một chậu nước để kế bên và dặn tôi khi bóc hành thì né mắt nhìn đi nơi khác.

Còn vụ quét vôi, tôi cũng hí hửng làm mà không cần nhìn sang mảng tường mẹ đang quét để học theo. Lúc nước vôi khô, màu vôi mới hiện ra thì… nhát chổi dọc, nhát chổi ngang cứ chồng chéo lên nhau không theo một trật từ nào. Mấy cô chú hàng xóm đi qua cứ ôm bụng cười và chọc “cậu ấm đồng ra tay dẹp loạn”. Mẹ đi lại cầm tay tôi và hướng dẫn phải đưa mái chổi theo một chiều thẳng từ trên xuống hoặc đưa theo chiều ngang, chứ không được cái dọc, cái ngang như vậy. Loay hoay cả một ngày, khi người tôi nhuộm trắng màu vôi thì bức tường mới tạm ổn.

Rồi tôi còn phải lau rửa lá dong, lá chuối và đạp xe sang chợ mua quả gấc về cho mẹ làm bánh trôi đêm giao thừa… Nhưng chẳng việc nào tôi hoàn thiện một cách trọn vẹn như trong bài văn tôi viết. Vậy mà trong bữa cơm tất niên chiều 30, bố mẹ cứ nhìn tôi rồi gật gù khen tôi có tiến bộ, cố gắng thì sẽ không còn bị gọi là “cậu ấm đồng” nữa. Ngước nhìn những ánh mắt như đang rạng ngời niềm vui của bố mẹ, tôi thấy hổ thẹn trong lòng.

Và… những mùa xuân khi tôi đã đi qua tuổi 13...

Tôi đã biết tự làm mọi việc để giúp mẹ chuẩn bị cho một cái Tết tươm tất, đủ đầy. Mẹ chạy chợ bán buôn, đàn gà ở nhà vẫn béo núc; tường nhà cũng thẳng thớm đường vôi dù có đứng nhìn dọc, nhìn ngang; lá dong rửa xong có lật trước lật sau cũng vẫn lành lặn không vết rách; bánh chưng gói vẫn vuông vắn bốn góc cho dù không có mẹ ngồi bên; lư hương, bàn thờ gia tiên cũng sáng bóng mà không cần có bố đứng sau nhắc “nhẹ tay thôi”…

Nhờ vậy mà tôi mới hiểu được câu nói của mẹ tôi dạo nào: “Giữ tết là giữ nếp nhà”. Nên với tôi, tết không chỉ là thời điểm ghi dấu một năm mới bắt đầu mà đó là khoảng thời gian ý nghĩa để cho những giá trị truyền thống được lưu giữ, phát huy, tình cảm gia đình cũng theo đó mà gắn bó, bền vững hơn.

Một mùa xuân mới nữa lại đến. Như bao năm, xuân này tôi vẫn trở về để giúp mẹ chuẩn bị cho tết. Dù trở về, “cậu ấm đồng” thuở nào chỉ còn có công việc duy nhất là ngồi vê lại viên bánh trôi gấc cho tròn thì tôi biết mùa xuân trong đôi mắt mẹ vẫn cứ long lanh…