Xếp hàng vào lớp chậm trừ 3 điểm, xếp hàng nhốn nháo trừ 5 điểm, đi học muộn trừ 1 điểm/HS, mất trật tự trừ 1 điểm/HS, đeo khăn quàng đỏ không đúng quy định trừ 0,5 điểm, lớp bẩn, còn rác trừ 2 điểm, xuống sân giữa giờ chậm trừ 5 điểm... Đó là barem điểm dài ngót nghét hai trang giấy A4 của những HS làm nhiệm vụ sao đỏ tại một số trường tiểu học, THCS ở TP.HCM với bảy mục cần theo dõi (nề nếp đầu giờ, giờ ra chơi, vệ sinh lớp, đồng phục...) và hàng chục thang điểm, từ 0,5 cho đến 10 để... trừ.

Quyền lực

Công việc của sao đỏ là theo dõi và chấm điểm nề nếp sinh hoạt của HS toàn trường, và những ghi nhận này là cơ sở để đánh giá thi đua của từng lớp.

Kết quả thi đua từng lớp sẽ là căn cứ xếp loại thi đua giáo viên chủ nhiệm lớp đó, ảnh hưởng trực tiếp đến lương, thưởng của giáo viên, khiến giáo viên vừa ngán sao đỏ vừa tìm cách dạy học trò của mình phải “cẩn thận” và đối phó với sao đỏ...

Giáo viên tiểu học một trường tại Gò Vấp, TP.HCM vừa bị lập biên bản vì tội xé sổ theo dõi của sao đỏ.

Nghe qua thì ngán ngẩm bởi cách hành xử xé sách xé vở trong môi trường giáo dục, nhưng câu chuyện mà cô giáo này giãi bày lại đáng suy ngẫm: “Tôi phát hiện ra sao đỏ trừ điểm sai cho lớp mình, tôi hỏi và em này cũng công nhận, vì vậy chúng tôi thống nhất sẽ xé một trang mà em chấm điểm sai để em viết lại, bởi bị trừ điểm sai, kết quả thi đua thấp kéo theo rất nhiều thứ.

Lớp tụt hạng, giáo viên bị khiển trách, mất thi đua đôi khi vì những thông tin không chính xác. Đáng buồn là hiệu trưởng nói trước toàn thể cán bộ rằng: sao đỏ ở trường học cũng giống như... công an trên đường phố, chống lại sao đỏ là chống người thi hành công vụ nên tôi bị xử lý.

Đáng nói là với sự tạo điều kiện của người lớn, chính các em sao đỏ cũng ảo tưởng về quyền lực của mình, tỏ ra uy quyền để các bạn phải khiếp sợ, thậm chí trở thành “công cụ” của người lớn, nghe lời giáo viên này để trừ điểm lớp của giáo viên kia”.

Áp lực

Còn bản thân các em sao đỏ thì sao? Những em được chọn vào đội sao đỏ hầu hết là HS các khối 4, 5, là HS gương mẫu, học giỏi của mỗi lớp. Các em luôn phải đi sớm, về trễ vì phải “theo dõi” tình hình các bạn.

Trong khi cả lớp ôn bài 15 phút đầu giờ thì sao đỏ vẫn phải đi lòng vòng các hành lang để kiểm tra xem có HS nào chưa vào lớp hay còn đi vệ sinh. Mỗi tuần một lần sao đỏ họp giao ban với tổng phụ trách để báo cáo tình hình kiểm tra và nắm hoạt động Đội tuần tiếp theo.

Một giáo viên tại quận 1 lắc đầu: “HS khối 4, 5 chương trình rất nặng, nhưng mỗi lần trực là vào lớp trễ, mất bài, đang học mà có việc thì phải đi họp. Trước đây sao đỏ là một hình thức tham gia phong trào nhằm giúp HS tự đánh giá nề nếp của mình, thì nay các em làm thay công việc của người lớn (giám thị hay bảo vệ trường học)”.

“Trẻ con hiếu thắng và thích bắt chước, những “quyền” mà các em có được vô hình trung tạo cho những đứa trẻ hồn nhiên ý thức sử dụng uy quyền của mình. Ngược lại các em cũng phải chịu áp lực nếu công việc của mình vô tình gây ảnh hưởng đến quyền lợi của bạn học, của giáo viên. Trẻ con như tờ giấy trắng, vậy mà công việc sao đỏ hiện nay đang đánh mất sự vô tư trên ghế nhà trường của trẻ nhỏ”.