Phóng to

Giao thừa bước sang năm Giáp Ngọ, mong "mã đáo thành công". Ảnh: TR.N

Nhà nghiên cứu văn hoá lịch sử Phan Thuận An – Huế - Ảnh: Thái Lộc

Nhà nghiên cứu Phan Thuận An: Mã đáo thành công

Giao thừa, theo học giả Đào Duy Anh là cũ giao lại, mới tiếp nối. Ở nghĩa đen, giao - thừa tức là trao – nhận. Thời điểm cuối năm cũ, đầu năm mới, người Việt chúng ta tin rằng mỗi năm có một vị hành khiển; mỗi một con giáp có một ông như thế, do Ngọc hoàng phái xuống nhân gian để điều hành, coi sóc, kiểm tra những công việc của từng con người, từng gia đình, từng cộng đồng, từng quốc gia.

Mỗi dịp cuối năm ông lên báo cáo lại với Ngọc hoàng thượng đế… Tất nhiên công việc của Hành Khiển đại vương khác với công việc của táo quân. Người xưa đều tin rằng những công việc mình làm trong năm đều có một vị quan sát vô hình luôn để mắt đến. Chính điều này rất có lợi trong việc giữ vững trật tự trong một xã hội có tôn ti.

Tống cựu nghinh tân cũng là cách dùng với thời khắc giao thừa.

Thật ra, giao thừa chỉ là mốc thời gian để nối kết năm cũ và năm mới. Ít khi người ta gọi là lễ giao thừa, mà thường gọi lễ trừ tịch trong giờ phút giao thừa. Trừ: bỏ đi, tịch: đêm; trừ tịch có nghĩa là đêm trừ bỏ tất cả những điều xấu, điều ác để đón nhận những điều mới mẻ, tốt đẹp hơn. Do đó, một ý nghĩa khác của tịch điền cũng là đuổi trừ ma quỷ của năm cũ…

Với ý nghĩa rất sâu sắc của thời khắc giao thừa, nó đáp ứng cho một nhu cầu của đời sống tinh thần. Cuối năm như là một sự hồi tưởng lại 365 ngày vừa qua mình đã làm được cái gì và cái gì chưa tốt. Bởi vì tất cả những gì mình đã làm trong năm thì Hành Khiển đại vương biết hết, nên mỗi một người tự kiểm điểm lại mình xem cái gì xấu tốt. Tiếp theo đó là sự mong mỏi những điều gì tốt đẹp và đặt mục tiêu để cố gắng phấn đấu trong năm mới.

Một điều hay khác, chính là thời điểm giao thừa này, người ta có thể mở lòng ra để hoá giải tất cả những khúc mắc, những lỗi lầm cho nhau với tấm lòng bao dung và độ lượng để tạo ra một mốc giới thời gian mới sống với nhau tốt hơn, lương thiện hơn, thương yêu nhau hơn và làm những việc hữu ích hơn cho đời. Nếu ai cũng làm như thế thì xã hội sẽ ngày càng tốt đẹp hơn.

Trong thời điểm năm Quý Tỵ và Giáp Ngọ giao nhau này, tôi cảm thấy hình tượng giữa hai con vật rắn của năm cũ và ngựa của năm mới, chúng khác xa nhau một trời một vực. Tôi tin tưởng vào hình ảnh của con ngựa với phong thái kiêu hùng và dũng mãnh. Mong rằng mã đáo thành công như mọi người thường nói. Cũng mong sao trong năm Giáp Ngọ này, những thành công sẽ mang tới cho từng cá nhân, từng gia đình, từng địa phương và toàn thể đất nước…

Nhà nghiên cứu văn hoá lịch sử Hồ Tấn Phan - Ảnh: Thái Lộc* Nhà nghiên cứu Hồ Tấn Phan:

Thiên nhiên biến chuyển có tính chất chu kỳ. Mỗi chu kỳ như vậy đúng 365 ngày là có một sự thay đổi. Mùa đông lạnh lẽo. Qua đến mùa xuân bắt đầu ấm áp, là mùa đâm chồi nảy lộc, là mùa người ta bắt đầu hi vọng những điều tốt đẹp hơn.

Vì vậy giờ giao thừa nó mang ý nghĩa rất trang trọng đối với con người. Nó thể hiện từ trong sâu xa của tâm khảm. Người ta thông cảm với nhau bằng sự im lặng, bằng sự mật niệm chung giữa con người với thiên nhiên. Hay nói cách khác chính thời điểm mà người ta gọi là thiên nhân tương dữ - thời điểm con người cùng với trời đất giao hoà với nhau.

Hay nói cách khác, đó là sự giao hoà giữa tiểu vũ trụ với đại vũ trụ. Đó chính là giờ phút thiêng liêng đối với từng con người một, đối với từng tập thể một, từng gia đình một. Và trong thời điểm này chắc chắn rằng bao nhiêu điều xấu, ác người ta cố gắng quên hết. Vì người ta nghĩ rằng điều thiện, điều chân và điều mỹ sẽ không chỉ giúp cho người khác tốt mà còn làm cho chính mình tốt hơn.

Cho nên, giờ phút giao thừa là cái cũ đi qua, cái mới tiếp đến. Chính cái mới đó người ta mong muốn đổi mới cho bản thân mình cũng như xã hội. Đó chính là giờ phút thiêng liêng thật sự trong tâm khảm của mỗi người.

Cũng cùng tâm lý như vậy, giờ giao thừa của năm mới Giáp Ngọ đang đến, tôi nghĩ rằng cũng giống như tất cả mọi người trong tâm khảm, tôi cũng có mong muốn rằng mọi sự tốt đẹp sẽ đến cho bản thân, cho gia đình và cho toàn xã hội, đất nước nhiều điều tốt đẹp hơn.