Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Phan Thanh Bình phát biểu tại cuộc làm việc - Ảnh: quochoi.vn

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online sau cuộc làm việc giữa Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội với với Bộ GD- ĐT và Bộ Công an chiều 23-4, ông Phan Viết Lượng - thường trực ủy ban - cho biết:

- Hai bộ đều báo cáo bằng văn bản và nội dung không có gì nhiều. Tất cả hầu như không ngoài những gì đã được báo chí nêu: về số lượng người vi phạm tại Hòa Bình, Sơn La, Hà Giang.

Riêng Bộ Công an theo nguyên tắc nghiệp vụ của ngành, nội dung nào báo cáo được thì báo cáo, còn nội dung nào đang tiếp tục điều tra thì tạm thời chưa thông tin.

Phải xử lý người đứng đầu để làm gương

* Với nội dung báo cáo như vậy, liệu hai bộ đã làm hết trách nhiệm?

- Tại cuộc họp, nhiều ý kiến đã yêu cầu Bộ GD- ĐT cần rà soát, thống kê, phân tích rõ dữ liệu về các thí sinh có liên quan đến sửa điểm: ai được sửa điểm, điểm sửa bao nhiêu, vẫn được tiếp tục học đại học hay bị buộc thôi học rồi...

Trong đó, riêng 12 thí sinh Sơn La, Hòa Bình dù có nâng sửa, nhưng vẫn đủ điểm trúng tuyển thì tạm thời khi chưa có kết quả điều tra cuối cùng. Ý kiến của Bộ GD-ĐT và các trường là vẫn cho các em theo học.

* Song, Bộ GD-ĐT nên xem xét ý kiến của nhiều chuyên gia, nhà pháp luật đề xuất với 12 thí sinh này liệu có áp dụng được quy định tại quy chế thi THPT quốc gia để xử lý không?

Đó là quy định tại khoản 6 điều 49 quy chế thi THPT quốc gia 2018, "hủy kết quả thi và lập hồ sơ gửi cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật" đối với những thí sinh "sử dụng Giấy chứng nhận kết quả thi không hợp pháp."

Ngoài ra, bộ cũng cần phải nghiên cứu sửa đổi Quy chế thi THPT quốc gia 2019 để có những quy định giải quyết được những vướng mắc, bất cập đã bộc lộ.

Nếu không, cứ như hiện nay dù đã phát hiện ra tiêu cực thi cử, nhưng ngay với xử lý thí sinh cũng còn lúng túng, chưa thật nhanh, chưa đồng bộ..

Ví dụ khi phát hiện và xác định phụ huynh có can thiệp với việc sửa điểm của học sinh thì điểm thi đó phải được xử lý thế nào?

* Còn trách nhiệm người đứng đầu, thưa ông? Dư luận băn khoăn vì trong vụ gian lận thi cử chưa từng có này, giám đốc Sở GD-ĐT các tỉnh vẫn chưa bị xử lý gì?

- Có nhóm ý kiến đề nghị Bộ GD-ĐT xem xét trách nhiệm của mình đối với các đơn vị trong ngành - ví dụ các sở GD-ĐT - để kiến nghị về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu tại những nơi có những cán bộ, công chức liên quan đến hành vi gian lận.

Hiện nay có nơi đã xử lý, điều tra, khởi tố cấp phó giám đốc sở, rồi cấp phòng, chuyên viên, nhưng người đứng đầu là các giám đốc sở thì vẫn chưa hề hấn gì.

* Vậy việc xử lý người đứng đầu ra sao, có động thái từ các cơ quan nhà nước, các địa phương hay chưa?

Nếu để họ tiếp tục điều hành công việc thì dư luận sẽ băn khoăn: không xử lý trách nhiệm người đứng đầu thì việc xử lý có vẻ chưa thực sự đồng bộ, chưa triệt để và quyết liệt?

Gian lận thi 2018 đã xảy ra hơn 9 tháng rồi, việc xử lý này ra sao? Rõ ràng thông tin trên báo chí hay ngay trong các báo cáo hai bộ thì đều không ai nắm được cả.

Yêu cầu sớm kết thúc điều tra, công khai kết quả

* Với Bộ Công an thì sao, thưa ông?

- Ủy ban đề nghị cơ quan an ninh đẩy nhanh tiến độ, sớm kết thúc điều tra và công khai kết quả.

Thực tế, như Hà Giang vốn là địa phương phát hiện gian lận đầu tiên, điều tra vào cuộc sớm nhất, nhưng hơn 9 tháng rồi vẫn chưa có công bố đầy đủ, công khai. Vì vậy, trong dư luận chưa giải tỏa được nhiều.

Giá như kết luận điều tra này được công bố sớm, xã hội nắm được thì phần nào cũng sẽ giảm áp lực cho công tác điều tra của hai đơn vị còn lại là Sơn La và Hòa Bình, đồng thời tạo thuận lợi nhất định cho việc triển khai công tác thi THPT quốc gia 2019 sắp đến.

Điều cũng cần lưu tâm là trong quá trình điều tra vừa rồi tại ba tỉnh Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình, cơ quan chủ trì điều tra có khác nhau, nơi thì chủ trì điều tra là cơ quan an ninh của tỉnh, nơi lại do Bộ Công an làm.

Ủy ban mong muốn phải giải tỏa được điều dư luận băn khoăn: sự khác nhau về nơi chủ trì điều tra như vậy liệu có đảm bảo được tính công bằng giữa các địa phương?

Liệu có thể vì lý do này khác mà việc điều tra chịu tác động nào không? Việc điều tra cần đảm bảo công bằng giữa địa phương này với địa phương khác, đảm bảo đúng người, đúng tội trong điều tra sai phạm.

TTO - Xử lý ra sao với những thí sinh THPT quốc gia 2018: tước quyền dự thi trong 2-3 năm của những thí sinh này, hay cho các em dự thi vì quy chế hiện không cấm?