Tại một doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ở Bắc Ninh - Ảnh: THANH HƯƠNG

Việc hình thành nên các cụm công nghiệp tạo sự đột phá, thu hút các doanh nghiệp tăng cường đầu tư, mạnh dạn đổ vốn sản xuất là cần thiết.

Bắt tay cải thiện chất lượng

Bắc Ninh trở thành địa chỉ "đỏ" trong thu hút đầu tư vốn FDI khi ghi dấu bằng việc chiếm tới trên 9 tỉ USD vốn đầu tư của Samsung. Mặc dù FDI đóng góp lớn cho ngân sách và tạo nhiều việc làm, nhưng tỉnh này cũng đang đứng trước bài toán nâng cao tính tự chủ của nền công nghiệp địa phương.

Giữa năm 2021, khi cả nước đang căng mình chống dịch COVID-19, hai chuyên gia tư vấn cải tiến của Samsung vẫn đều đặn làm việc toàn thời gian tại 2 doanh nghiệp được lựa chọn tư vấn cải tiến là Công ty CP Hanpo Vina và Công ty sản xuất và kinh doanh Thịnh Vượng. Nội dung cải tiến được tập trung ở quản lý sản xuất, chất lượng, nâng cao năng suất đúc, xây dựng hệ thống giám sát...

Ông Tô Ngọc Phương, giám đốc Công ty Hanpo Vina, cho hay sau khi kết thúc cải tiến, tỉ lệ sản phẩm lỗi từ 7,6% xuống còn 3,6%, việc quản lý chi phí do lỗi sản phẩm cũng giảm 3%...

Tương tự, ông Đàm Việt Hùng - chủ tịch Công ty Thịnh Vượng - cho hay cải tiến đã mang tới những thay đổi cơ bản trong phương pháp tổ chức sản xuất và kiểm soát chất lượng khi năng suất tăng tới 20%, chất lượng cải thiện với tỉ lệ lỗi giảm từ 7,5% xuống còn 0,13%, giảm 50% lỗi trên các công đoạn...

Từ kết quả đạt được trên, năm 2022 Sở Công thương Bắc Ninh đã phối hợp với Samsung triển khai chuyên sâu theo dự án "nhà máy thông minh" tại 7 doanh nghiệp và chương trình đã mang lại kết quả tích cực ban đầu.

Còn tại Hải Phòng, với những lợi thế về hạ tầng, logistics, TP này nhiều thời điểm giành được ngôi quán quân trong thu hút FDI với sự góp mặt các "ông lớn" như LG, Bridgestone... Thế nhưng, sự phát triển èo uột của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đang đặt ra thách thức.

Công ty TNHH Nichias Hải Phòng (nhà đầu tư Nhật Bản) nằm trong Khu công nghiệp Nomura chuyên sản xuất các sản phẩm như gioăng đệm, bộ lọc khí, nhựa... cho các thiết bị lọc không khí để xuất khẩu. Thế nhưng, có đến 80% nguồn cung nguyên vật liệu là nhập khẩu.

Ông Masashi Kawasaki, tổng giám đốc Nichias, cho hay dù đã cố gắng tìm kiếm những nhà cung ứng Việt Nam cho những nguyên vật liệu cơ bản là hóa chất, màng lọc công nghệ cao... nhưng như "mò kim đáy bể". Theo ông, doanh nghiệp này đã tìm được 4 nhà cung ứng nội địa và mất khá nhiều thời gian để tư vấn, hỗ trợ để sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn của tập đoàn mẹ tại Nhật Bản đặt ra.

Tuy vậy, vị này cho rằng chất lượng vẫn là điểm yếu của doanh nghiệp Việt. Ông dẫn chứng mặc dù các sản phẩm khung thép đã được Nichias thiết kế rất chi tiết, dựa trên bản vẽ để doanh nghiệp Việt sản xuất nhưng ông "không hiểu lý do tại sao" mà khi sản phẩm nhận lại vẫn có "sai số" so với bản vẽ, nên Nichias phải mất tới gần 2 năm để hỗ trợ, tư vấn cho doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất, chấp nhận hàng bị trả đi trả lại rất nhiều. "Điều đáng mừng là doanh nghiệp Việt tiến bộ từng ngày. Đến nay, doanh nghiệp Việt đã có thể thay thế được nhà cung ứng Nhật Bản và cơ bản không còn hàng lỗi" - ông Masashi Kawasaki nói.

Chính sách có nhưng không hỗ trợ được

Ông Trần Ngọc Thực, giám đốc Sở Công thương Bắc Ninh, cho rằng cùng với việc thu hút FDI thì Bắc Ninh xác định mục tiêu cụ thể về phát triển công nghiệp hỗ trợ. Trong đó, địa phương đẩy mạnh liên kết chuỗi cung ứng giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI, giữa các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ với doanh nghiệp lắp ráp, thúc đẩy liên kết với các tỉnh có lợi thế phát triển công nghiệp.

Tuy vậy, theo ông Thực, có những khó khăn nhất định. Đơn cử như việc thực hiện các ưu đãi, hỗ trợ trong chương trình phát triển công nghiệp chưa cụ thể. Đến nay chưa thực hiện ưu đãi về tiền thuê đất đối với doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thuê đất từ chủ đầu tư hạ tầng trong khu, cụm công nghiệp do thiếu quy định cụ thể.

Ông Thực cũng cho hay các doanh nghiệp hoạt động nhỏ lẻ, thiếu thông tin về thị trường. Vì vậy, trọng tâm của Bắc Ninh trong thời gian tới là xây dựng cơ sở dữ liệu tổng thể về công nghiệp và doanh nghiệp, đẩy nhanh phát triển các cụm công nghiệp. Đặc biệt sẽ triển khai có hiệu quả các chương trình hỗ trợ phát triển công nghiệp, xúc tiến thương mại, nhân rộng các mô hình tư vấn, cải tiến, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng nhà máy thông minh.

Thực tế rà soát năng lực của doanh nghiệp địa phương, ông Nguyễn Mạnh Quyền - phó trưởng phòng phụ trách Phòng quản lý công nghiệp, Sở Công thương Hải Phòng - cho biết còn rất yếu, quy mô nhỏ và manh mún.

"Cần trao thêm cơ chế cho các cơ quan quản lý công nghiệp ở địa phương để trước hết chúng tôi có thể nắm bắt được thông tin, dữ liệu của doanh nghiệp, làm nền tảng cho quản lý, từ đó có cơ chế chính sách hỗ trợ cho phù hợp. Muốn tạo ra công nghiệp hỗ trợ thì phải có doanh nghiệp đầu tàu, dẫn dắt rồi mới xúc tiến, mời gọi. Doanh nghiệp lớn họ phải tìm đối tác, địa phương phối hợp về đất đai, cơ chế, chính sách để doanh nghiệp phát triển..." - ông Quyền nói.

Thị trường còn rộng lớn cho doanh nghiệp Việt

Tại một doanh nghiệp đã vào chuỗi và là nhà cung ứng cấp 1 cho Samsung - Ảnh: N.AN

Tại Công ty TNHH dầu nhờn Idemitsu Việt Nam, các sản phẩm dầu nhờn được sản xuất chủ yếu tiêu thụ tại thị trường nội địa, nên việc tìm kiếm các nhà cung ứng nguyên vật liệu trong nước luôn được chú trọng. Trong đó, chiếc vỏ bao bì nhựa được Idemitsu ưu tiên lựa chọn từ các nhà cung ứng sản xuất vỏ nhựa của Việt Nam. Tuy vậy, ông Đỗ Văn Giang, phó giám đốc chuỗi cung ứng và quản lý chất lượng của Idemitsu, cho hay dù là vỏ nhựa nhưng đây là sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế nên yêu cầu rất cao ngay cả với vỏ bao bì, đến nay Idemitsu cũng mới tìm được một nhà cung ứng nội địa, đáp ứng cho khoảng 50% nhu cầu bao bì.

Theo các chuyên gia, tỉ lệ trên khá phổ biến, có nghĩa thị phần còn khá lớn cho doanh nghiệp Việt. Vấn đề là các bên liên quan tổ chức, thúc đẩy để doanh nghiệp Việt tham gia được vào chuỗi.

Xây dựng nền công nghiệp tự chủ: tăng tinh thần liên kết, tự cường dân tộc

Đọc được tin mời tham gia chia sẻ kinh nghiệm phát triển, tháo gỡ vướng mắc giúp xây dựng ngành công nghiệp tự chủ, tôi có bài phân tích góp ý về Mô hình liên kết tạo ra giá trị cho "Ngành công nghiệp Thép ống Việt Nam".