UBND Q.8 (TP.HCM) đẩy mạnh cải cách hành chính theo hướng phục vụ và tạo sự gần gũi, thân thiện, công khai minh bạch để người dân dễ dàng thực hiện các thủ tục giấy tờ hành chính. Trong ảnh: người dân làm thủ tục hồ sơ nhà đất tại UBND Q.8 - Ảnh: TỰ TRUNG

Chi phí “lót tay” cho cán bộ khi làm sổ đỏ, xin phép xây dựng và các dịch vụ công khác ngày càng tăng; mức tiền hối lộ dẫn đến việc người dân phải đứng ra tố cáo hành vi đòi hối lộ ngày càng tăng dần, trong khi tỉ lệ người bị vòi vĩnh tố cáo tham nhũng giảm dần theo thời gian... là những thông tin từ kết quả khảo sát của UNDP vừa công bố ngày 10-8.

Điều này cho thấy một thực trạng đáng báo động: tệ nhũng nhiễu đã “thập diện mai phục” trên mọi lĩnh vực và người dân xem đó là bình thường, đã sống chung cùng nó với sức chịu đựng ngày càng cao.

Có rất nhiều lý do để nhũng nhiễu lên ngôi như quy định, thủ tục ở các lĩnh vực còn nhập nhằng dẫn đến tình trạng có thể hiểu hoặc suy diễn khác nhau, tạo cơ hội tốt cho cán bộ thoái hóa biến chất trục lợi; bộ máy công quyền chưa thật sự liêm chính khi còn tình trạng bổ nhiệm “cửa sau”; người dân vì muốn nhanh chóng được việc và yên thân nên sẵn sàng móc hầu bao nuôi dưỡng sự sai trái của công bộc bằng nhiều hình thức... Sự nhũng nhiễu tuy có nhiều nguyên do, song cốt lõi vẫn ở con người.

Tôi đồng tình với nhận định của Phó chủ tịch UBND TP.HCM Trần Vĩnh Tuyến khi cho rằng người dân cần cộng đồng trách nhiệm trong công cuộc chống tham nhũng. Khi tiếp cận dịch vụ công, người dân lẽ ra cần trang bị cho mình những hiểu biết nhất định về quy trình, thủ tục thì ngược lại nhiều người mang tâm lý phải đút lót, nhờ vả, chạy chọt mới xong việc.

Rõ ràng chính tâm lý này hình thành thói quen và dần trở nên quán tính đút lót vốn là đất sống tốt và mau chóng sinh sôi, nảy nở của tệ nhũng nhiễu xấu xí. Tuy nhiên, tôi tin rằng người dân dù có thỏa hiệp với tiêu cực để mua sự yên thân thì vẫn với tâm thế không bao giờ gọi là dễ chịu.

Họ có lý do để chấp nhận sống chung với tiêu cực bởi lẽ không ít trường hợp người dân phản ứng, không bắt tay thỏa hiệp với sai trái đã bị hoạnh họe, thậm chí bị trả thù. Sự đối kháng với tiêu cực, nhũng nhiễu dễ bị coi là lập dị, đơn độc.

Sức chịu đựng của người dân đối với tham nhũng ngày càng cao đồng nghĩa sức đề kháng của bộ máy công quyền đang yếu dần và đó là thực trạng nguy hiểm cho xã hội. Để giảm sức chịu đựng trước tham nhũng và dần đến triệt tiêu tệ nạn này, người dân cần thay đổi tư duy, nhận thức, tức thể hiện vai trò cộng đồng trách nhiệm trong việc chống nhũng nhiễu.

Nhưng để người dân làm được điều này, trước hết lãnh đạo chính quyền các cấp cần phát tín hiệu rõ ràng và mạnh mẽ hơn nữa nói không với vòi vĩnh, nhũng nhiễu nhằm tạo niềm tin để người dân cảm thấy mình không đơn độc trong cuộc chiến và sẵn sàng được pháp luật bảo vệ thông qua những cá nhân lãnh đạo liêm chính.