■ Đại biểu Quốc hội TRẦN QUỐC TUẤN (Trà Vinh):

Yếu tố con người mang tính quyết định

Trong những tháng cuối năm, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp để thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Trong đó đối với cán bộ được phân công, giao nhiệm vụ, cần phải quyết tâm làm theo quy định pháp luật. Nếu thấy bất cập, chồng chéo thì xin ý kiến cơ quan chuyên môn hoặc cấp trên trực tiếp. Đối với cơ quan chuyên môn/cấp trên trực tiếp cần kịp thời tháo gỡ khó khăn cho cấp được giao nhiệm vụ trong thời gian ngắn nhất, sớm nhất.

Chính phủ cần tiếp tục thành lập các đoàn kiểm tra, giám sát, kịp thời tháo gỡ những khó khăn vướng mắc cho cấp thực hiện ở dưới. Đồng thời, kiểm điểm trách nhiệm đến nơi đến chốn đối với những nơi không dám làm, sợ sai, sợ trách nhiệm. Nếu thấy cán bộ quá yếu kém, có thể điều động cán bộ khác có năng lực để thay thế, đảm đương nhiệm vụ này.

2024 là năm quyết định cho việc hoàn thành nghị quyết đại hội đảng các cấp, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và chuẩn bị cho đại hội nhiệm kỳ mới, nếu để tồn tại số cán bộ đùn đẩy, sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám làm... để tìm "lối an toàn cho cá nhân" sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả thực hiện nghị quyết đại hội. Đồng thời làm chậm sự phát triển của đất nước. Vì vậy giải quyết vấn đề con người chính là yếu tố quan trọng nhất để thúc giải ngân vốn đầu tư công trong năm nay để đạt mục tiêu đề ra.

"5 quyết tâm", "5 bảo đảm" để kịp tiến độ

Để đạt mục tiêu giải ngân trên 95% số vốn đã phân bổ của năm 2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tinh thần "5 quyết tâm" và "5 bảo đảm".

Đó là quyết tâm giữ kỷ luật kỷ cương; làm tốt công tác giải phóng mặt bằng; tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn; đổi mới phương pháp, cách làm; khắc phục bằng được tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, sợ sai.

Năm đảm bảo gồm: chủ động nguyên vật liệu (nhất là cát sỏi, đất đắp nền...); nhân lực có tâm, có tầm, có trách nhiệm; hài hòa lợi ích; quản lý đúng quy định, không kéo dài, đội vốn, gây thất thoát vốn; bảo đảm tiến độ, chất lượng, kỹ thuật, mỹ thuật, an toàn, vệ sinh môi trường...

Thủ tướng yêu cầu đề cao kỷ luật, kỷ cương, tăng cường kiểm tra, giám sát; xử lý nghiêm các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu cố tình gây khó khăn, cản trở làm chậm tiến độ giao vốn, giải ngân vốn; kiểm điểm, xử lý kịp thời các cán bộ yếu kém, tiêu cực, không hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Rà soát kỹ từ khâu chuẩn bị dự án, giao vốn đến công tác thiết kế, đấu thầu, thi công, thủ tục thanh toán, quyết toán... đối với từng dự án. Tập trung đẩy mạnh tiến độ giải phóng mặt bằng; thực hiện tạm ứng, thu hồi tạm ứng, thanh toán vốn đầu tư theo đúng quy định; lập hồ sơ thanh toán ngay khi có khối lượng.

TP.HCM có cần tiếp tục phát động thi đua?

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Phan Văn Mãi, chủ tịch UBND TP.HCM, cho hay năm 2024, TP được giao kế hoạch vốn đầu tư công là 79.263 tỉ đồng, đến nay đã giải ngân được 11.511 tỉ đồng, đạt 14,5%. Đây là mức giải ngân đầu tư công thấp so với mức bình quân của cả nước.

Về nguyên nhân, ông Mãi cho rằng có yếu tố chủ quan. Thực tế tuy có điều hành quyết liệt, nhưng việc tháo gỡ các vướng mắc về quy hoạch, giải phóng mặt bằng, bồi thường tái định cư, thủ tục đầu tư, quyết toán... còn chậm, chưa đạt tiến độ.

Trong số vốn kể trên, có 28.000 tỉ đồng thuộc các dự án mới nên thủ tục kéo dài, chỉ có thể giải ngân ở sáu tháng cuối năm; có 22.000 tỉ đồng dành cho giải phóng mặt bằng, chờ áp dụng Luật Đất đai có hiệu lực từ ngày 1-8 nên cũng sẽ tập trung cho giải ngân ở sáu tháng cuối. Một số dự án có vốn lớn, vướng mắc pháp lý nên giải ngân chậm. Tổng số vốn này khoảng 60.000 tỉ đồng.

Sắp tới TP.HCM sẽ tăng cường giám sát đôn đốc hằng tuần; phân công các thành viên trong thường trực ủy ban chỉ đạo một số dự án lớn, còn vướng mắc. Chủ tịch UBND TP sẽ họp hằng tuần, tháo gỡ các vướng mắc, kiến nghị.

Trước đó, nhiều người còn nhớ câu chuyện TP.HCM từng phát động thi đua giải ngân đầu tư công vào năm 2023. Đến tháng 10-2023, sau khi giải ngân chỉ đạt 35,3% kế hoạch năm, UBND TP đã phát động thi đua 60 ngày đêm phấn đấu thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, quyết tâm mục tiêu mức giải ngân đạt 95%. Kết quả giải ngân sau đó cải thiện rõ rệt. Trong 45/60 ngày đêm chiến dịch, TP.HCM đã giải ngân thêm 11.300 tỉ đồng, trung bình mỗi ngày hơn 250 tỉ đồng và mỗi tuần là hơn 1.750 tỉ đồng. Có tám quận, huyện được thư khen của chủ tịch UBND TP vì thực hiện hiệu quả, trong đó có địa phương đạt tỉ lệ giải ngân gần như tuyệt đối 99%.

Tuy nhiên hết đợt thi đua, tỉ lệ giải ngân của TP.HCM nói chung và nhiều cơ quan, đơn vị nói riêng trở lại làm việc cầm chừng. Thống kê của Kho bạc Nhà nước TP.HCM, những ngày cuối quý 1-2024, do có sự thúc đẩy tinh thần làm việc nên có ngày giải ngân được 1.000 tỉ đồng. Tuy nhiên đến tháng 4 và tháng 5-2024, bình quân mỗi tuần TP chỉ giải ngân từ 150 - 180 tỉ đồng.

Tại phiên họp kinh tế - xã hội định kỳ (tháng 5-2024), Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi cho biết TP.HCM đặt mục tiêu giải ngân 10 - 12% trong quý 1 và 30% trong quý 2 nhưng đến gần hết quý 2, tỉ lệ giải ngân mới gần đạt chỉ tiêu của quý 1. Tháng 4, tháng 5, TP xác định mỗi tuần giải ngân 3.500 - 4.000 tỉ đồng, nhưng thực tế khối lượng chỉ khoảng 200 tỉ đồng/tuần. Đây là khối lượng rất thấp so với yêu cầu, thấp hơn nhiều lần so với đợt thi đua 60 ngày đêm giải ngân đầu tư công, khi có ngày giải ngân 2.000 tỉ đồng.

Có ý kiến sau đó đề nghị TP.HCM cần có đợt phát động thi đua và kiểm tra, giám sát chủ đầu tư, nhà thầu để có được mức độ giải ngân cao.

Khó bán đất để lấy vốn

Theo lãnh đạo tỉnh Kiên Giang, đến ngày 30-6 tỉnh đã giải ngân 2.044 tỉ đồng, đạt 36,24% kế hoạch. Dự kiến giá trị giải ngân đến 31-1-2025 là 5.516 tỉ đồng, đạt 97,8% kế hoạch.

Theo lãnh đạo tỉnh, trong những tháng đầu năm 2024, việc giải ngân chậm trễ là do chậm phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu cho các dự án. Việc này phải chờ nghị định, thông tư hướng dẫn đối với Luật Đấu thầu mới có hiệu lực. Tiến độ nhiều dự án giao thông được bố trí vốn chuyển tiếp năm 2024 triển khai chậm, đa số vướng công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Nguồn cát san lấp hiện nay rất khan hiếm và khó tiếp cận làm ảnh hưởng đến tiến độ nhiều dự án.

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, ông Trần Hoài Nam, trưởng phòng quy hoạch tổng hợp thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Kiên Giang, cho hay cái khó hiện nay là trong số vốn trung ương giao có vốn bán đất để lấy tiền thực hiện dự án. Tuy nhiên hiện nay nguồn thu từ việc bán đất rất khó và nguồn thu từ hoạt động bán đất của người dân cũng khó do thị trường ảm đạm.

"Đây là tình hình chung khi giao dịch bất động sản khó khăn, dẫn đến không có nguồn thu rồi ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân đầu tư công", ông Nam nói.

Tại Cần Thơ, kết quả giải ngân vốn đầu tư công đến ngày 24-6 là hơn 2.843 tỉ đồng, đạt hơn 34% kế hoạch vốn HĐND TP giao và đạt hơn 27% kế hoạch Thủ tướng giao. Tuy vậy, tỉ lệ tạm ứng vẫn chiếm tỉ trọng lớn trong tổng số giải ngân, hơn 1.318 tỉ đồng (chiếm 46,35%). Có 34 công trình thuộc nguồn vốn từ TP quản lý có tỉ lệ giải ngân 0%.

Theo ông Trần Việt Trường - chủ tịch UBND TP Cần Thơ, giải pháp sắp tới là tiếp tục yêu cầu các chủ đầu tư rà soát, thực hiện cụ thể hóa nhiệm vụ được giao trong việc phân công, phân nhiệm công việc rõ ràng. Đồng thời đánh giá khách quan, xử lý nghiêm các cá nhân, đơn vị không hoàn thành nhiệm vụ giải ngân vào cuối năm.