Nhân viên tư vấn dịch vụ xét nghiệm ADN tại một công ty ở Q.1, TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG

Tôi đã lớn lên trong hoang mang vì sao mình không có vẻ ngoài ưa nhìn như bạn bè, không giỏi toán, không thích học ngoại ngữ, lại chỉ học thuộc lòng bằng sơ đồ? Rồi tôi tự tin hơn khi thấy đầu óc mình chi tiết, tay chân cẩn thận hơn người khác...

Mong cha mẹ lắng nghe con

Cha tôi mua đàn cho tôi tập nhưng ông không đủ kiên nhẫn với đứa con cần "mưa dầm thấm lâu". Những lần ông phát cáu, khi tôi lên 3 hay đã 18, tôi đều co mình lại. Cha tôi chọn cách "khích tướng" bằng những lời dọa dẫm trước mỗi kỳ thi, cả việc ép buộc tôi chọn nghề, chọn việc. Nhưng với em gái tôi, ông chưa từng gây áp lực chuyện gì. 

Về sau, ông tiết lộ rằng ông đọc đâu đó về tính cách của người nhóm máu B và AB nên đã rèn con khác nhau. Có thể cha tôi không hoàn toàn sai nhưng chưa hẳn đúng. Tôi dù có mạnh mẽ lớn lên, vượt qua những áp lực về tâm lý để đạt được nhiều thứ thì cũng đã tổn thương không ít.

Tôi có nhiều bạn nhỏ từ 3 - 4 tuổi đến 17 - 18 tuổi. Khi nhỏ to tâm sự, trẻ đều có nỗi niềm thiết tha mong cha mẹ hiểu mình: "Cho phép tụi con được thử, được sai, được sống đúng tuổi và được lắng nghe". Trong chúng ta, có ai may mắn được cha mẹ giúp phát triển thiên hướng nào đó từ sớm hay giải trừ điểm hạn chế một cách toàn diện chưa? Nhiều người cho rằng cuộc đời của họ lẽ ra đã khác đi nếu khám phá được năng lực từ bé. Nghĩ rằng con mình sẽ được nuôi dạy tốt hơn, nhiều người đã chọn cách đặt cược vào luận chứng khoa học thông qua xét nghiệm ADN hay sinh trắc vân tay.

Bẩm sinh không phải là tất cả

Hầu hết tài liệu về giải mã gen hiện nay đều có hơi hướng quảng cáo về tính ưu việt về một dịch vụ tư vấn trọn đời. Tôi đã thử đến tiếp nhận tư vấn của một công ty ở quận 3, TP.HCM song lại quay về vì sau khi họ thuyết phục tôi đóng phí ngót 3 triệu đồng.

Hai năm sau, tôi được một người quen làm sinh trắc vân tay. Trò chuyện với tôi hàng giờ, tư vấn viên giúp tôi tìm câu trả lời về các hành động, cảm xúc, cách vận hành của trí nhớ, gu thẩm mỹ... Tính cách bẩm sinh đã ảnh hưởng đến lựa chọn sống của tôi. 

Nhưng tính cách ấy không được phát huy nếu không có mẹ tôi đã dung dưỡng bằng yêu thương vô điều kiện. Bà cho tôi được phép "bay" thỏa thuê đến những phương trời cao xa, bà không thể cho tôi lời khuyên nhưng luôn ở nơi tôi có thể nhìn thấy. Rồi bạn bè cùng lớp, đồng nghiệp, những người tôi gặp trong xã hội... mới chính là nhân tố làm nên con người tôi hiện tại.

Chỉ nên tham khảo, đừng là cứu cánh

Khi trẻ hiểu vì sao mình sợ các con số, lý do gì mình mê âm nhạc, thể thao hay các môn vận động là niềm vui bất tận, sơ đồ tư duy là phương pháp học thuộc lòng tốt nhất... sẽ giúp trẻ thêm tự tin, sống có định hướng. Khám phá chính mình là cả hành trình sống. Những kết quả giải mã gen, nếu chính xác cũng chỉ là một thông tin tham khảo. Con có thể chỉ là người bình thường trong xã hội. Tiếc rằng nếu được ai đó tư vấn những "lời có cánh" rằng trẻ có thiên hướng thành nhà ngoại giao, doanh nhân, nghệ sĩ... nhiều phụ huynh đã nghĩ ngay đến việc con mình sẽ làm được điều đó, một cách nổi trội.

Thiên hướng của tư duy và tính cách được quy định trong mã gen đều mang tính trung lập, tốt hay xấu, ưu hay nhược còn tùy vào nhận thức, lựa chọn và môi trường để rèn luyện của mỗi người. Với tôi, cha mẹ cần tiếp cận các phương pháp khoa học để dìu dắt, tôn trọng, tạo điều kiện thay vì ép uổng, đổ khuôn. Bởi mỗi người là một cá thể riêng biệt, hoàn hảo theo cách của riêng mình. Và ngành nghề nào cũng vậy, người nổi trội luôn ít hơn những người thường thường bậc trung.

Những người trẻ khát vọng giải mã gen ngăn chặn bệnh di truyền

TTO - Năm 2010, một nhóm nhà khoa học trẻ đau đáu ý tưởng phát triển công nghệ phân tích di truyền tại Việt Nam, nhằm giải mã nguồn gen người Việt với mục đích sàng lọc chẩn đoán các bệnh di truyền, từ đó nâng cao sức khỏe, tầm vóc người Việt.