Hay dở của muối (NaCl) gói trong tay Na, nên tính chuyện đổi tay, chung qui là tìm ra thứ muối vừa mặn (không mặn sao gọi là muối), vừa không có Na. Nhiều ứng viên, nhưng sáng giá hơn cả cho chức danh  “muối mà không phải muối” là KaCl.

Vì sao là KaCl? Na và K liên hệ cật ruột, có điều như mặt trời mặt trăng. Đơn cử, nhiều muối /Na dẫn đến cao huyết áp, trong khi nhiều K vừa giúp giãn mạch, vừa tăng bài tiết Na, tức hạ huyết áp nhất tiễn hạ song điêu. Người có chế độ ăn nhiều natri/ ít kali ( Na/K >1), có tỉ lệ tử vong vì đau tim hơn mọi nguyên nhân nào khác.  

Đã hồng còn chuyên, tiếc gì mà không “tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời?” Không ít  khuyến cáo nức lòng “chuyển sang dùng muối kali có thể cứu hàng triệu mạng người”. 

Tiếc ở chỗ, không phải ai cũng hưởng lợi, thậm chí chết người, từ cuộc sang tay natri -kali, theo cách cay đắng tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa. Từ thừa Na sang thừa K, cụ thể là những người đang gặp vấn đề đào thải  K (bệnh thận, tim, gan, tiểu đường...), người dùng thuốc lợi tiểu giữ K, thuốc ức chế men chuyển ACE (captopril, benazepril, quinapril...). Ức chế ACE là thuốc đinh trị cao huyết áp, mạch vành, suy tim, tiểu đường, thận mạn, đau nửa đầu... Oái oăm  động cơ  đẩy người chuyển từ muối sang  "sodium free” vì cao huyết áp . 

Triệu chứng tăng kali huyết điển hình liên quan đến thần kinh - cơ (mệt mỏi, suy nhược, trống ngực, liệt, dị cảm). Nặng có thể đau ngực tim nhanh, tiến triển ngừng tim.

Các trang bán hàng hiện đầy rẫy những sản phẩm “salt substitute”, “sodium free”, “gia vị thay thế muối” ... Mạnh miệng lợi ích nhưng lờ đẹp cảnh báo nguy cơ.

Nói thêm, để gỡ khó, người ta đề xuất hàng  tá phương cách thay thế vị mặn cho người dùng như tỏi, tiêu đen, hành khô, ớt bột, thì là, giấm táo, giấm balsamic, quế, cảm.... 

Cái tên nức tiếng khác là bột ngọt ( mononatri glutamat/MSG). Với lượng natri ít hơn mấy lần muối (nửa muỗng cà phê bột ngọt có 320mg natri, trong khi từng ấy muối có đến 1.150mg natri), rõ là giải pháp “mặn mà không muối” sáng giá. Có điều cái vị umami số 5 này, mắc cái phốt  danh truyền là “hội chứng quán ăn Tàu”, tránh đụng chạm được đổi thành “hội chứng MSG).

Salt substitute/KaCl, nếu không ngại vị mặn hơi nhạt và hơi tanh kim loại, thì đây là giải pháp “ăn mặn mà không lo muối” dành cho nhiều người cần kiêng dè về huyết áp, tim mạch, có điều cần chú ý đến các chống chỉ định, kẻo không nguy hại từ chúng còn “bất đắc kỳ tử” hơn cả mấy hạt muối. 

Sau cùng phải nhắc muối không quá tệ, và Na có khối việc ích nước lợi nhà cho sức khỏe. Tay bưng dĩa muối chấm gừng, gừng cay muối mặn xin đừng bỏ nhau, ghét bỏ gì cũng đừng quá tay!