Giá vàng và tình hình thế giới

TTCT - Giá vàng tăng và neo ở mức cao phản ánh tâm trạng bất an với tình hình chính trị toàn cầu và toan tính của các ngân hàng trung ương lớn.

Cách sân bay Changi hào nhoáng của Singapore khoảng 1km là khu tổ hợp thương mại trầm lặng. Ở đây chủ yếu có các hãng vận tải, logistics và văn phòng của một số ngân hàng. Chỉ riêng một tòa nhà khu vực này khác biệt: đằng sau mặt ngoài hào nhoáng là một loạt lớp an ninh và nhiều lớp cửa thép dày, nơi giữ hơn 1 tỉ USD vàng, bạc và các kim loại quý.

Ngân hàng dự trữ Singapore có nhiều kho lớn với hàng nghìn hộp an toàn để gửi đồ và một phòng mênh mông nơi các khối kim loại quý được xếp trên giá cao ngang tòa nhà 3 tầng. Sau bốn năm nâng cấp, tổ hợp này sắp hoàn thành. Khi mở cửa lại, kho dự trữ đã tham gia thị trường đúng thời điểm lý tưởng: vàng đang tăng giá mạnh.

Hơn một năm qua, các nhà đầu tư đã đổ tiền vào kim loại quý này, đẩy giá vàng lên hơn 40%, tới ngưỡng kỷ lục gần 2.800 USD/ounce. Vàng thậm chí đã xuất hiện ở những nơi như chuỗi siêu thị Costco hay CU - chuỗi cửa hàng tiện dụng của Hàn Quốc - giữa mối lo về lạm phát và nghi ngại chiến tranh khiến nhiều người đổ xô mua vàng dự trữ.

Kỷ nguyên của vàng

Các ngân hàng trung ương cũng tham gia nỗ lực mua vàng dự trữ này, do thứ kim loại quý truyền thống này là vật bám trụ trong bối cảnh nhiều bất ổn. Theo Economist, thế giới đã vào kỷ nguyên của vàng.

Những nhà đầu tư chuyên nghiệp hay coi thường vàng vì lý do đơn giản: vàng không tạo ra thu nhập. Warren Buffet nói đầu tư vàng là vì sợ các loại tài sản khác và cho rằng nhóm người sợ hãi này sẽ ngày càng đông lên.

Với các nhà đầu tư định chế quản lý hơn 100 triệu USD ở Mỹ, chỉ 1/4 có cổ phần trong các quỹ hoán đổi danh mục (ETF) có đầu tư vàng, theo Dirk Baur và Lai Hoang của Đại học Tây Úc, và chỉ 1,5% tài sản của các ETF này là đầu tư vào vàng.

Những người mê vàng thì có lý lẽ rất cụ thể. Nguy cơ Mỹ vỡ nợ là lý do thường xuyên, hay chuyện Nga và Trung Quốc hiện muốn thúc đẩy đồng tiền được đảm bảo bằng vàng. Ngoài ra, nhiều người đang lo ngại rằng mọi thứ sẽ xấu đi so với vài năm trước.

Các công ty quản lý tài sản (chủ yếu cho các gia đình giàu) đang phát triển rất nhanh với tài sản quản lý tăng từ 3.300 tỉ USD năm 2019 lên 5.500 tỉ USD hiện nay, và nhiều nhà đầu tư muốn tránh không để tài sản bị ảnh hưởng bởi biến động chính trị.

Giá trị mỗi đồng tiền có thể giảm so với các đồng tiền khác, nhưng riêng vàng, với sự phổ biến từ lâu, lại ổn định, ít bị ảnh hưởng bởi giá tăng giảm hay các vấn đề chính sách.

Theo Campden Wealth, hơn 2/3 các công ty quản lý tài sản đầu tư vào vàng và rất nhiều nhu cầu xuất phát từ châu Á: Trung Quốc và Ấn Độ hiện chiếm 1/5 sản lượng kinh tế toàn cầu, nhưng chiếm tới 1/2 lượng vàng miếng đặt mua. Ở châu Âu, Đức và Thụy Sĩ là những nơi cũng "đam mê" vàng tương tự.

Sức mua lớn từ châu Á

Hơn thế nữa, nhu cầu của người Trung Quốc và Ấn Độ với vàng đang tăng mạnh. Khủng hoảng bất động sản ở Trung Quốc khiến người dân cần nguồn khác đầu tư.

Lượng mua vàng miếng và đồng xu vàng ở Trung Quốc tăng tới 44% trong năm tính tới tháng 6-2024 so với 12 tháng trước.

Khi Ấn Độ giàu lên, nhiều người có khả năng mua vàng hơn. Điều này dẫn tới việc vay mượn bằng vàng tăng vọt, Muthoot Finance, công ty cho vay bằng vàng, có giá cổ phiếu tăng gần gấp 3 lần trong 5 năm qua.

Theo Economist, nhóm đầu tư tác động nhiều nhất tới đợt tăng giá vàng lần này chính là các ngân hàng trung ương - vốn được coi là nhóm luôn sợ rủi ro và bảo thủ nhất trong các quyết định đầu tư.

Vàng trong dự trữ của các ngân hàng trung ương đã giảm trong nhiều thập kỷ từ 40% năm 1970 xuống chỉ còn 6% năm 2008. Gần đây tỉ lệ này đã tăng lại lên 11% (2023).

Cuộc xung đột ở Ukraine và sau đó là việc phong tỏa dự trữ ngoại tệ của Nga ở nước ngoài được coi là bước ngoặt. Lãnh đạo ngân hàng trung ương các nước thấy rằng nếu bị cấm vận, các tài sản như trái phiếu Mỹ hay tiền dự trữ của các nước phương Tây (vốn được coi an toàn) giờ không còn ý nghĩa.

Kể từ đầu năm 2022, theo Hội đồng Vàng thế giới, cơ quan tài chính Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ đã mua lần lượt 316, 198 và 95 tấn vàng.

Thay vì đầu tư vào các ETF, giờ ngân hàng trung ương chủ yếu tích lũy vàng miếng, trước nguy cơ tài sản ở nước ngoài của họ có nguy cơ bị phong tỏa nếu xung đột leo thang. Một ví dụ: Chính phủ Anh hiện vẫn từ chối trả cho Venezuela hàng chục tấn vàng liên quan đến việc thừa nhận chính quyền của ông Nicolas Maduro.

Chưa có dấu hiệu suy giảm

Nhu cầu của các ngân hàng trung ương hiện vẫn chưa có dấu hiệu suy giảm. Thăm dò các nhà đầu tư gần đây của Invesco Asset Management cho thấy 51 ngân hàng trung ương được hỏi đều không có kế hoạch giảm lượng vàng dự trữ trong 3 năm tới, trong khi 37% dự kiến sẽ tăng thêm.

Trong số này, 56% đánh giá vàng giúp phòng vệ tốt hơn trước các biện pháp "vũ khí hóa" dự trữ của họ, và 70% coi đó là biện pháp phòng ngừa tốt với lạm phát. Với các ngân hàng trung ương, họ nhắm việc đầu tư tới sự ổn định thay vì chốt lời. Điều này giải thích vì sao quan hệ tương ứng giữa vàng với lãi suất đang đổ vỡ.

Vàng thường không có giá tốt khi lãi suất và trái phiếu chính phủ cao. Khi lãi suất và trái phiếu thấp, giá vàng thường tăng. Trong môi trường lãi suất trái phiếu thấp, nhà đầu tư thậm chí cân nhắc mua cả tài sản không tạo ra thu nhập.

Tuy vậy, từ cuối 2021, mối quan hệ này không còn. Giá vàng tăng liên tục dù lãi suất trái phiếu 10 năm của Bộ Tài chính Mỹ đã tăng từ -1% lên 1,8%. Lần cuối lãi suất ở mức cao như vậy, giá vàng chỉ quanh quẩn ngưỡng 1.000 USD/ounce, xấp xỉ 1/3 giá hiện tại. ■

Không chỉ các nước có quan hệ khó khăn với phương Tây mới tranh thủ mua vàng, Cơ quan tiền tệ Singapore cũng mua tới 75 tấn vàng kể từ đầu 2022. Ngân hàng Quốc gia Ba Lan thì tăng dự trữ vàng thêm 167 tấn trong cùng thời gian với mục tiêu là vàng sẽ chiếm 20% dự trữ ngoại tệ của nước này. Adam Glapinski, chủ tịch ngân hàng này, nói vàng là biện pháp phòng vệ chiến lược do ít ảnh hưởng với các nhóm tài sản khác. Ông nói từ 2021 rằng "giá vàng thường cao vào đúng thời điểm mà ngân hàng trung ương cần "đạn" nhất".