“Người lao động và công đoàn nói rằng nó không đủ để đảm bảo mức sống tối thiểu. Ngược lại, người sử dụng lao động, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu, lại cho rằng sức cạnh tranh của họ bị ảnh hưởng nếu lương tối thiểu cứ tiếp tục tăng. Đây là những luận điểm mà bạn có thể nghe thấy ở hầu hết các quốc gia có hội nhập thương mại toàn cầu”, ông Chang-Hee Lee nói.

Theo ông, dựa vào số liệu kinh tế vĩ mô của Việt Nam, một số người có thể cho rằng mức tăng lương tối thiểu 6,5% ở trong khoảng hợp lý.

Theo số liệu của Chính phủ, GDP (tổng sản phẩm quốc nội) của Việt Nam tăng 6,2% và CPI (chỉ số giá tiêu dùng) tăng 4,74% trong năm 2016. Năm nay, dự kiến tăng trưởng GDP sẽ ở mức 6,5% và CPI tăng 4%.

Ông nhận định doanh nghiệp Việt Nam ở đáy của chuỗi cung ứng toàn cầu có thể cảm thấy “lợi thế cạnh tranh về giá của họ phải chịu nhiều sức ép vì lương và lương tối thiểu liên tục tăng trong những năm gần đây”.

“Nhưng xin đừng quên vế bên kia của phương trình. Chẳng hạn, trong gần một thập kỷ qua, giá gia công (còn gọi giá CMT - gồm cắt, may, ủi) cho một chiếc áo sơ mi hoặc quần jeans mà các nhà cung cấp của Việt Nam nhận được từ các công ty đa quốc gia hầu như không thay đổi, thậm chí còn thấp hơn trong một số trường hợp.

Điều này giải thích vì sao những người sử dụng lao động trong các ngành xuất khẩu thường xuyên bị sức ép phải cải thiện hiệu quả của nhà máy, giảm chi phí sản xuất với mong muốn giữ chi phí lao động thấp để duy trì biên lợi nhuận (vốn bị ép giữa một bên là lương tối thiểu tăng lên, cộng các chi phí khác, và một bên là giá gia công thấp)”, ông nói.

Theo ông, các công ty đa quốc gia cần phải đối thoại với các nhà cung cấp của Việt Nam và công đoàn để đảm bảo sự phân chia công bằng của các thành quả kinh tế và trách nhiệm xã hội.

“Chúng ta đều biết nhiều nhãn hàng và công ty đa quốc gia đã công bố các cam kết, thông qua các chương trình CSR (trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp), nhằm đảm bảo tuân thủ đầy đủ mức lương tối thiểu quốc gia và tôn trọng nguyên tắc tự do liên kết và thương lượng tập thể”, ông cho biết.  

Ông gợi ý để xác lập lương tối thiểu, cần xác lập dựa trên bằng chứng về tình hình kinh tế và thị trường lao động để đảm bảo rằng mức lương tối thiểu mới giúp phát triển doanh nghiệp bền vững trong khi vẫn bảo vệ người lao động không bị trả lương quá thấp.

Để làm được điều này, Việt Nam cần phát triển hệ thống thông tin thị trường lao động tốt hơn.

Đồng thời, cũng cần tăng cường hơn năng lực chuyên môn của Ban thư ký của Hội đồng Tiền lương Quốc gia - bộ phận cung cấp những phân tích sâu sắc về số liệu kinh tế và thị trường lao động, để những người có vai trò quyết định (đại diện Chính phủ, người lao động và người sử dụng lao động) có thể đàm phán dựa trên những hiểu biết đầy đủ về bối cảnh và bằng chứng.