Nhân viên Điện lực Gia Định ghi chỉ số điện tại nhà người dân - Ảnh: NGỌC PHƯỢNG

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh khẳng định như trên tại phiên điều trần trước Ủy ban Kinh tế của Quốc hội hôm qua 7-9.

9 năm, 9 lần điều chỉnh đều tăng chứ không giảm

Theo báo cáo của Bộ Công thương, từ năm 2011 đến năm 2019 giá điện đã tăng từ 1.242 đồng/kWh lên 1.864,44 đồng/kWh (sau 9 lần điều chỉnh). Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - ngân sách Hoàng Quang Hàm chất vấn: "Từ năm 2011 đến nay đã 9 lần điều chỉnh giá điện bán lẻ, trong đó cả 9 lần đều tăng chứ không giảm. Có ý kiến cho rằng biểu giá bán lẻ lỗi thời... Xin hỏi đến bao giờ chúng ta có thể bàn chuyện giảm giá điện?".

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh giải thích thực tế từ năm 2011 đến nay VN chưa đảm bảo được cân đối giá thành sản xuất điện của EVN và các nhà sản xuất khác. Các yếu tố đầu vào, chi phí sản xuất điện luôn tăng chứ chưa giảm. Hơn nữa, theo Luật giá, quy định biểu giá bán lẻ điện do Thủ tướng phê duyệt để đảm bảo điều tiết kinh tế - xã hội, đảm bảo an sinh xã hội. 

Vừa qua do tác động của dịch Covid-19, giá dầu và giá gas trên thế giới có giảm, bộ cũng đã chủ động cùng với EVN đề xuất phương án giảm khoảng 10% giá điện (khiến EVN giảm doanh thu hơn 10.000 tỉ đồng), góp phần giảm bớt khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.

Về quá trình xây dựng thị trường điện cạnh tranh, ông Tuấn Anh cho biết đến nay môi trường phát điện cạnh tranh đã hoàn chỉnh, 94 nhà máy điện đã tham gia thị trường này. Khâu cuối cùng là bán lẻ điện cạnh tranh, hiện nay đang tiến hành thí điểm để đến năm 2024 thực sự có môi trường điện cạnh tranh hoàn toàn. 

"Theo đó, giá điện có tăng - có giảm sẽ theo cơ chế giá đầu vào, giá thành sản xuất sẽ quyết định giá điện trên cơ sở công khai, minh bạch theo quy luật của thị trường với sự cạnh tranh bình đẳng của các thành phần tham gia thị trường điện. Khi đó Nhà nước chỉ áp dụng các chính sách hỗ trợ giá điện với người nghèo, các đối tượng chính sách nhằm đảm bảo an sinh xã hội" - ông Tuấn Anh khẳng định.

Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chia sẻ: "Chẳng ai muốn mua gì đắt cả, càng rẻ càng tốt. Vấn đề là căn cứ, là công khai, minh bạch và hợp lý của giá điện... Thực hiện cơ chế thị trường để có cạnh tranh thì mới có điều kiện hạ giá thành, giá bán điện, mới có nguồn lực để đầu tư về điện. Thiếu điện thì người cung cấp cũng khốn khổ mà người thụ hưởng càng khốn khổ hơn". 

Ông nhấn mạnh: "Nếu giá điện tính không hợp lý cả khâu mua và khâu bán thì cũng là nguy cơ trực tiếp ảnh hưởng đến an ninh năng lượng, sự cạn kiệt năng lực tài chính của ngành năng lượng cũng là sự cạn kiệt của nguồn năng lượng".

Vẫn đứng trước nguy cơ thiếu điện

"Nhu cầu điện thương phẩm sẽ duy trì mức tăng khoảng 8% trong giai đoạn 2021-2030. Công suất nguồn điện năm 2030 dự kiến khoảng 138.000 MW" - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết. 

Ông thừa nhận giai đoạn vừa qua "nhiều dự án nguồn điện chậm tiến độ so với quy hoạch làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc đảm bảo cung ứng điện trong thời gian tới. Tổng công suất các nguồn điện truyền thống có thể đưa vào vận hành trong giai đoạn 2016-2020 chỉ đạt gần 60%".

Trong khi đó, "nguồn điện từ năng lượng tái tạo phát triển nhanh nhưng hệ thống truyền tải điện để giải tỏa công suất phát triển chưa đồng bộ. Một số dự án điện (chủ yếu điện mặt trời) trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, với tổng công suất khoảng 690MW, đã phải hạn chế một phần công suất phát".

Điều đáng nói là trước nguy cơ thiếu điện trong giai đoạn 2021-2025, việc "huy động vốn cho các dự án điện gặp nhiều khó khăn. Trung bình mỗi năm nhu cầu vốn đầu tư cho nguồn và lưới điện khoảng 8-10 tỉ USD. Các tập đoàn nhà nước đều gặp khó khăn về tài chính nên việc huy động vốn cho các dự án của họ cũng gặp khó khăn".

Giá điện ‘chỉ có tăng’ sẽ chuyển sang ‘có tăng, có giảm’ theo thị trường

TTO - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết đang hoàn thiện cơ chế bán lẻ điện cạnh tranh để năm 2024 tuân theo cơ chế thị trường, Nhà nước không can thiệp vào giá.