Ông Phan Hồ Giang, phó bí thư Tỉnh đoàn Gia Lai, trao học bổng “Ngăn dòng bỏ học” cho các em học sinh Gia Lai - Ảnh: B.D.

Câu chuyện Ksor Gôl - cậu học trò vì cái nghèo mà phải bỏ học giữa chừng khiến thầy giáo Ninh Văn Dậu (Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, huyện Krông Pa, Gia Lai) phải vào rẫy “lấy” em về đã khiến nhiều người xót xa.

Nhưng ở những ngôi trường vùng xa như Trường Đinh Tiên Hoàng, những hoàn cảnh tương tự Ksor Gôl không phải là quá hi hữu.

Vừa là học sinh, vừa là lao động chính

Những ngày cuối tháng 3, thời điểm kỳ thi THPT quốc gia đã cận kề, nhiều giáo viên Trường THPT Đinh Tiên Hoàng lại đang vất vả giữ học sinh các khối ở lại trường.

Thầy Trần Văn Thế - hiệu trưởng nhà trường - đưa chúng tôi danh sách các học sinh bỏ học và các em mấp mé nguy cơ bỏ học giữa chừng.

“Krông Pa đang vào mùa thu hoạch mì. Dù đang là học sinh lớp 10, lớp 11 nhưng hầu hết các em đã trở thành lao động chính trong gia đình, ngoài giờ lên lớp phải nhổ mì trên rẫy và phụ cha mẹ nuôi em” - thầy Thế nói.

Theo thầy Thế, tính đến cuối tháng 3, trong tổng số hơn 350 học sinh toàn trường thì có 28 em đã bỏ học, 11 em bỏ học để đi học nghề, số còn lại vì điều kiện gia đình quá khó khăn...

Tối 13-3, sau nhiều ngày giáo viên chủ nhiệm thuyết phục không thành công, một nhóm công tác 7 người của Trường Đinh Tiên Hoàng gồm ban giám hiệu, giáo viên phụ trách, công đoàn, Đoàn thanh niên... đã vượt đường tìm đến nhà của Nay H’Driom (lớp 11A3, buôn Ji B, xã Ia Rmok) để vận động em trở lại lớp.

Gặp thầy cô, lúc đầu H’Driom bỏ trốn, sau đó nhất quyết không chịu vào nhà, mãi sau H’Driom mới ngại ngùng bước vào tiếp chuyện mọi người.

Khi được hỏi về nguyên nhân nghỉ học giữa chừng, H’Driom rơm rớm nước mắt: “Em bị “bắt” làm vợ, đã làm lễ đính hôn theo phong tục với một thanh niên trong xã rồi”.

Nghe vậy, mọi người đều sững sờ, thầy Trần Văn Thế thở dài: “Chúng tôi đã cố gắng động viên em trở lại lớp. Nhưng tập tục ở đây đúng là rất khó, tình trạng tảo hôn rất nhiều, học sinh của chúng tôi năm nào cũng có vài cặp đang học phải bỏ dở để bắt chồng bắt vợ...”.

Chiều 14-3, khi thầy hiệu trưởng và thầy giáo chủ nhiệm tìm tới nhà động viên trở lại lớp, cậu học trò lớp 12A2 Nay Kanh lấm lem bùn đất, cúi gằm mặt nói: “Em cũng muốn đi học lắm, mà cha em bị tai biến, nhà tới 5 anh em, chỉ có một mình mẹ làm rẫy mì, nên em nghỉ một buổi để ở nhà giúp mẹ”.

Ông Ksor Pớ - cha của Nay Kanh - cho biết Kanh là con thứ 4, trước Kanh các anh chị cũng đã học qua lớp 12, có người đã tốt nghiệp đại học, nhưng giờ chưa xin được việc làm. Cả gia đình không có khoản thu nhập nào ngoài rẫy mì và làm thuê, nên Kanh phải nghỉ học phụ đạo, chỉ học một buổi trên trường...

Ở những ngôi trường vùng khó như Đinh Tiên Hoàng, Lê Hồng Phong, Chu Văn An (huyện Krông Pa, Gia Lai), chuyện học trò bỏ học vì cái nghèo đã trở thành một vấn nạn làm đau lòng các thầy cô.

Nhiều thầy cô cho biết việc vận động học sinh đến trường, duy trì sĩ số đang trở thành một áp lực với giáo viên chủ nhiệm.

Hầu hết các thầy cô ban ngày lên lớp nhưng tối về vẫn phải chạy xe đi tìm học trò, nhiều em trốn hẳn trên nương rẫy cách xa làng hàng chục kilômet, thầy cô phải lặn lội vào tận nơi để “bắt” về.

“Thầy vẫn dành chỗ ngồi, sách vở cho em”

Ở xã Ia Đreh, huyện Krông Pa, Trường THCS Lê Hồng Phong được xem là ngôi trường nằm ở vùng khó khăn nhất, với 99% học sinh là người Ja Rai.

Thầy Trần Văn Đoàn - hiệu phó nhà trường - cho biết dù đang ở độ tuổi cấp II nhưng mỗi năm cũng có 3-4 học sinh nghỉ học giữa chừng để trở thành lao động chính, đi rẫy cuốc mì, làm thuê như người lớn.

Cuối năm 2016, em Ksor H’Nhi - học sinh lớp 9 Trường Lê Hồng Phong - đang đi học bỗng đột ngột nghỉ khiến nhiều thầy cô hết sức lo lắng. Dù giáo viên chủ nhiệm đến tận nhà khuyên nhủ, nhưng H’Nhi vẫn quyết bỏ học.

Qua tìm hiểu, ban giám hiệu nhà trường mới biết lý do mà H’Nhi bỏ học là do mẹ em mới sinh, nhưng hằng ngày người mẹ vẫn phải cõng con đi chăn bò, dẫn đến bệnh... Ngay lập tức, Trường Lê Hồng Phong thành lập tổ công tác gồm hiệu trưởng, công đoàn và nhiều thầy cô cùng tới nhà H’Nhi.

Thầy Đoàn kể lại, khi thầy cô tới H’Nhi đang mặc bộ quần áo rách rưới, đội nón rách đi chăn bò thuê. Thầy hiệu trưởng đặt bàn tay lên vai cô học trò nghèo, bảo: “Em vắng học hơn 3 tuần rồi, nhưng thầy cô vẫn chờ em trở lại lớp. Thầy vẫn để dành sách vở và chỗ ngồi cho em đó”.

Nghe vậy, H’Nhi bật khóc. Mấy ngày sau, H’Nhi trở lại lớp.

Sáng 15-3, chúng tôi gặp H’Nhi tại lớp học ở Trường Lê Hồng Phong. Cô học trò bỏ học hôm nào giờ đã tươi tỉnh trở lại. Xin chụp một bức ảnh, H’Nhi bảo: “Ối! Em xấu hổ lắm. Đừng chụp”. Nghe vậy, thầy giáo và cả lớp phá lên cười vui vẻ.

Thầy hiệu trưởng liền khoe: “H’Nhi vừa đạt học sinh giỏi cấp huyện môn địa lý”. Thầy Đoàn cho biết do nghỉ học 3 tuần, nên sau khi trở lại lớp, các thầy cô thay nhau ôn tập, phụ đạo cho H’Nhi. Cô bé tiếp thu bài rất nhanh và bắt nhịp tốt với tiến độ học của cả lớp...