Một nam thanh niên tập trung cao độ cho trò chơi tại một quán game ở Bắc Kinh vào ngày 27-2-2010 - Ảnh: AFP

Trong thế giới (trò chơi trực tuyến) khổng lồ của Trung Quốc, một hiện tượng mới đã nổi lên trong thời gian qua khiến nhiều người cảm thấy bị xúc phạm bởi tính kỳ thị của nó. Đó là những người chơi may mắn được gọi là "người châu Âu", trong khi những người chơi có vận rủi được gọi là "người châu Phi".

"Liệu tôi là một người châu Phi hay một người châu Âu đây?" một người chơi đặt câu hỏi trên mạng xã hội của Trung Quốc. Người chơi này đã nhận được nhân vật của anh sau khi rút thăm hên xui để tham gia Warship Girls R - một trò chơi mô phỏng hải chiến được phát triển bởi hãng Moe Fantasy (Thượng Hải).

Những người chơi khác đều biết rõ "game thủ" này đang nói về cái gì. Châu Âu hay châu Phi không phải là quê hương của anh. Tuy nhiên, anh sẽ được xem là "người châu Âu" nếu các nhân vật có lực chiến mạnh, còn nếu các nhân vật yếu thì anh sẽ được xem là "người châu Phi".

Một game thủ Trung Quốc trang điểm và ăn mặc trong tạo hình nhân vật game. Ảnh chụp được đăng lên mạng xã hội Trung Quốc với dòng mô tả "Chào mừng đến với châu Phi!" - Ảnh: WEIBO

Việc sử dụng "người châu Âu" và "người châu Phi" để thay thế vận may và vận rủi đã trở nên phổ biển trong giới chơi game online ở Trung Quốc. Thậm chí khi tra hai từ này trên công cụ tìm kiếm Baidu, kết quả cho ra là cả một danh sách dài các thông tin không liên quan gì tới địa lý hay nhân chủng học.

Trên Baike - một trang tìm kiếm tương tự bách khoa toàn thư Wikipeadia, "người châu Phi" được giải thích là một "ký hiệu trên mạng" để mô tả những ai "xui" hoặc "chơi dở" trên các trò chơi trực tuyến.

Theo cô Zoe Guan - một người chơi trò Onmyoji được phát triển bởi hãng game hàng đầu Trung Quốc NetEase, các ký hiệu này hiện được chấp nhận rộng rãi trong cộng đồng trò chơi trực tuyến của Trung Quốc.

Cô thừa nhận là việc sử dụng các từ ngữ như vậy "có phân biệt chủng tộc đôi chút". Một số người thậm chí đã thắc mắc tại sao lại có sự so sánh như vậy. Hãng NetEase đã từ chối bình luận.

Theo lý giải, các từ "người châu Âu" và "người châu Phi" dường như đã du nhập vào ngôn ngữ game online ở Trung Quốc cách đây 5 năm, khi nhiều người chơi Trung Quốc chơi trò Kantai Collection được phát triển bởi hãng Kadokawa Games của Nhật Bản.

"Các thuật ngữ về ‘mặt đen và mặt trắng’ bắt đầu xuất hiện rộng rãi sau đó" - Avalon Li, một người chơi Kantai Collection, kể lại. Những ai chơi trò này sẽ vào vai một vị đô đốc. Người ta bắt đầu dùng "đô đốc châu Phi" và "đô đốc châu Âu" để mô tả những người may mắn và không may mắn với nhân vật họ đã chọn.

Việc sử dụng từ ngữ như trên cho đến nay vẫn còn được dùng rộng rãi trong cộng đồng game thủ Trung Quốc. Một số người cho rằng sự so sánh như vậy chỉ để vui và không mang ý xúc phạm.

Gala mừng năm mới của CCTV đã hứng nhiều chỉ trích vì mang tính phân biệt chủng tộc. Trong ảnh là một diễn viên Trung Quốc độn ngực, mông, tô da nâu đóng vai phụ nữ châu Phi, trong khi con khỉ do diễn viên da màu đóng - Ảnh: REUTERS

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng việc sử dụng từ ngữ như vậy phản ảnh tư tưởng phân biệt chủng tộc của giới trẻ Trung Quốc. Các cáo buộc về kỳ thị thường xuyên xuất hiện tại Trung Quốc thời gian qua.

Gần nhất là gala cuối năm "Xuân tiết vãn hội" vừa qua trên đài truyền hình nhà nước Trung Quốc (CCTV). Công chúng Trung Quốc cho rằng cách xây dựng nhân vật của CCTV là "ghê tởm" và "mang tính phân biệt chủng tộc". Chương trình đã dùng một diễn viên Trung Quốc đóng giả người châu Phi và sử dụng một diễn viên da màu đóng vai con khỉ.

Cô Niesha Davis, một nhà văn kiêm nhà biên tập ở Thượng Hải, cho biết việc những người chơi game online ở Trung Quốc sử dụng "người châu Phi" để miêu tả sự xui xẻo là một hình thức "vi công kích bằng lời". Cô nói rằng đó là một hành động mang tính phân biệt chủng tộc.

Ông Cheng Ying Hong, giáo sư chuyên về Trung Quốc hiện đại tại Đại học quốc gia Delaware (Mỹ), cũng nhận định việc sử dụng "người châu Âu" và "người châu Phi" để nói về sự may mắn là hành động sai trái và không thích hợp.

Được biết, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào châu Phi trong nhiều năm qua. Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuần trước thông báo hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc - châu Phi sẽ được tổ chức ở Bắc Kinh vào tháng 9 tới đây để thúc đẩy hợp tác giữa Trung Quốc và các quốc gia châu Phi.

TTO - Các tập đoàn hàng đầu về công nghệ của Trung Quốc đã phải cam kết chấm dứt các quảng cáo tuyển dụng phân biệt đối xử nam nữ sau một chiến dịch vận động của tổ chức giám sát nhân quyền (HRW).