Euro 2020: Ứng viên đích thực đầu tiên

Nhưng triển vọng của tuyển Ý là có cơ sở rõ ràng. Chỉ sau 3 trận vòng bảng, họ đã lập hàng loạt kỷ lục, bao gồm một kỷ lục tập thể rất độc đáo.

Cũng chẳng có gì bí mật... 

Trận cuối cùng vòng bảng, khi vé vào vòng 2 và cả lòng tin vào ngôi đầu đã chắc, HLV Roberto Mancini thay một lúc 8 cầu thủ trong đội hình chính. 

Đến trước khi kết thúc trận đấu, ông thay nốt những cầu thủ còn lại, để ai cũng có một lần ra sân. Chỉ còn thủ môn thứ ba Alex Meret là chưa được hưởng niềm vui này, bởi lẽ thay cả hai thủ môn trong một trận đấu thì cũng hơi... quá đáng. 

Đó chính là kỷ lục thứ nhất của Ý tại giải này: 25/26 cầu thủ đăng ký của họ đều đã ra sân trong vòng bảng. Bây giờ trong giới làm ăn, người ta gọi đó là “team-building”, xây dựng tập thể - kiện toàn đội nhóm, là nghệ thuật quản trị.

Qua màn hình tivi, có một lần tôi thấy rõ nụ cười tươi tắn của hậu vệ Ý Giorgio Chiellini, 36 tuổi. Anh ngồi trên khán đài đầy hài lòng khi theo dõi các đồng đội dự bị cho mình thi đấu. 

Kết luận của trận Ý thắng Xứ Wales 1-0 thật đơn giản: Thành tích của Ý không phải là sản phẩm của những cá nhân siêu việt, mà là sự hun đúc của một lối chơi được phát triển hệ thống. 

Cầu thủ đá chính và dự bị đều thành thục lối chơi ấy. 

Họ đều có khả năng kiểm soát rất tốt thế trận phòng ngự, can đảm và sáng tạo khi triển khai bóng lên trên, ngay cả khi đối phương can thiệp ở mật độ cao, rồi luôn tìm được cách nhanh chóng chuyển từ trạng thái tĩnh sang động, đột nhập vòng cấm địa và tạo ra cơ hội ghi bàn. 

Lối chơi ấy thật hấp dẫn với khán giả và tạo nền tảng cho sự đoàn kết đặc biệt và cả sự vui sướng lẫn niềm khao khát trong tập thể.

Manuel Locatelli, ngôi sao 23 tuổi đang lên ở giải lần này, tâm sự: “Tôi là một trong những người trẻ nhất ở đây. Đội đã đón nhận tôi thật ấm áp. Đơn giản là chơi bóng với mọi người thật tuyệt vời”. 

Còn đàn anh Chiellini lại bảo: “Có 3 hay 4 đội bóng gồm những tài năng hay cá nhân xuất sắc hơn [chúng tôi]. Nhưng chúng tôi là một tập thể đặc biệt”. 

Tiền vệ Nicolo Barela, 24 tuổi, nói rõ hơn: “Cũng chẳng có bí mật gì cả. Chúng tôi sống bằng sự quyết tâm và lòng hứng khởi cả trong lẫn ngoài sân bóng. Cũng không quan trọng ai được ra sân còn ai không. 

Giữa chúng tôi không có hiềm khích và tị nạnh”. Hậu vệ Leonardo Bonucci, 34 tuổi, cụ thể hơn: “Đội bóng trưởng thành qua từng trận. Chúng tôi có sự hứng khởi, để nhờ đó mà làm mọi việc hết sức nhẹ nhàng”.

Nhờ thế, HLV Mancini đã đủ tự tin sau vòng bảng để tuyên bố thẳng thừng: “Chúng tôi đến đây để nâng cao chiếc cúp vô địch”.

30 trận và hơn 1.000 phút

Bóng đá thật ra cũng đơn giản: giữ cho lưới nhà nguyên vẹn và ghi bàn trên sân đối phương càng nhiều càng tốt. Nguyên lý của chiến thuật: phòng ngự là nền tảng của thành công, còn tấn công quyết định thắng lợi. Đội tuyển Ý năm nay đã làm được cả hai vế khó khăn ấy. 

Họ thắng cả 3 trận vòng bảng, ghi 7 bàn và không để thủng lưới bàn nào. Đến đây, Ý lập một lúc 2 kỷ lục ấn tượng: 30 trận liền bất bại, và hơn 1.000 phút liên tục không thủng lưới (tương đương hơn 11 trận, với hiệu số bàn thắng - thua là 32-0).

Càng ý nghĩa hơn nếu biết kỷ lục 30 trận này được lập từ tận những năm 1930, khi Ý từng 2 lần vô địch thế giới các năm 1934 và 1938 với chiến thuật catenaccio đang thời làm mưa làm gió. 

Cho nên, dù đội Ý hiện giờ đá tấn công bắt mắt không kém ai, nền tảng phòng ngự vốn là bản sắc Ý vẫn phải được nhắc đến đầu tiên.

Một điểm nổi bật của đội bóng do Mancini dẫn dắt ở giải lần này là sự cân bằng giữa tấn công và phòng ngự. Tùy theo cái mình có, tùy theo đối tượng thi đấu và tùy theo tình huống trên sân, đội Ý đang chơi tấn công với một định lượng hết sức cân bằng và hợp lý. 

Trong đó, việc chuyển trạng thái từ phòng ngự sang tấn công quyết đoán và tốc độ là yếu tố then chốt. Ta có thể thấy tuyến tiền vệ đội bóng áo xanh đã được Mancini xây dựng lại gần như mới, với những cầu thủ rất nhạy bén, trước hết là trong nhận định tình huống và sau đó là trong bước chạy.

Thế nhưng, vẫn còn đó những điểm họ có thể làm tốt hơn.

Chưa gặp thử thách lớn

Trong vòng loại và các trận đấu bảng ở vòng chung kết vừa qua, tuyển Ý đã đá tất cả 13 trận, thắng cả 13, ghi 44 bàn và chỉ có 4 bàn thua. Đó là một con số hủy diệt và con số thì nói lên sự thật. 

Tuy nhiên, ở đây là sự thật trong một khuôn khổ còn hạn chế, bởi danh sách các đối thủ của họ.

Ở vòng loại, Ý “đè đầu cưỡi cổ” những Phần Lan, Hy Lạp, Bosnia và Herzegovina, Armenia và Lichtenstein. Riêng các trận gặp Lichtenstein và Armenia, họ ghi tới 21 bàn. 

Vào vòng chung kết, họ ở chung bảng với Thụy Sĩ, Thổ Nhĩ Kỳ và Xứ Wales, tuy có mạnh hơn so với vòng loại nhưng vẫn chỉ là đội tầm trung ở châu Âu. Con số 44 bàn thắng kia và việc giữ sạch lưới 3 trận vừa qua của Ý phải đặt trong bối cảnh đó.

Về cơ bản, các học trò của Mancini chưa gặp một đối thủ lớn thật sự nào trong những trận đấu chính thức hai năm qua. 

Đoạn đường khởi đầu dễ dãi sẽ nêu ra thử thách về việc trau dồi bản lĩnh trước khi đối mặt các “đại gia” thật sự. Ý sẽ chơi ra sao khi gặp những Hà Lan, Bỉ, Pháp, Đức... cho đến giờ vẫn còn là một dấu hỏi. 

Đã quá quen với những trận cầu sạch lưới và dẫn trước, họ sẽ ra sao nếu rơi vào tình thế phải rượt đuổi đối thủ? Đối thủ của họ ở trận loại trực tiếp tới đây, Áo, tuy chưa thuộc hàng top của châu Âu, cũng sẽ là một trải nghiệm phần nào giúp đưa ra câu trả lời cho những câu hỏi đó.

Ý là một đất nước phóng khoáng về tự nhiên, có cái ấm áp của mặt trời, cái mặn mòi của biển cả, cái bay bổng của gió mây. 

Cho nên, thật mừng khi bóng đá Ý giờ không chỉ nổi tiếng bằng catenaccio. Hy vọng rằng họ sẽ chinh phục thế giới bằng một lối chơi quyến rũ mới, giàu khát vọng và cống hiến. 

Còn thành công ư? Ở thời đại bóng đá này, chúng ta đã có thể tin rằng chiến thắng rốt cuộc sẽ thuộc về người xứng đáng nhất.■