Người hâm mộ điện ảnh luôn chỉ trích #sobasic (truyền thống cũ mòn) nhưng nếu nhìn hạng mục Đạo diễn, dễ thấy có rất nhiều tên tuổi quốc tế chạm tay đến tượng vàng.

Sự công nhận của Viện hàn lâm từ trước đến nay chứng tỏ họ "rộng lượng" với "người ngoài" nhiều thế nào.

Kathryn Bigelow là đạo diễn người Mỹ duy nhất từ 2008 đến nay, giành được Oscar - Ảnh: NBC

Bằng chứng là từ 2008 đến nay, nếu không tính Damien Chazelle (quốc tịch Mỹ và Pháp) thì chỉ một đạo diễn gốc Mỹ giành chiến thắng.

Và lại là phụ nữ - Kathryn Bigelow với bộ phim toát mồ hôi hột The Hurt Locker.

The Hurt Locker đòi hỏi tinh thần quả cảm của cả ekip và đặc biệt là "người dẫn đầu" Kathryn Bigelow - Ảnh: cắt từ clip

Kathryn Bigelow hẳn nhiên sẽ đi vào lịch sử điện ảnh tương tự như trường hợp Jane Campion thắng Cành cọ vàng năm 1993. Thực tế cho thấy, các giải thưởng lớn đều là cuộc chơi của những người đàn ông.

Sau Kathryn Bigelow, là nhà làm phim người Anh Tom Hopper giành chiến thắng với bộ phim tiểu sử The King's Speech. Hooper cũng là đạo diễn nói tiếng Anh cuối cùng tính đến thời điểm này, giành Oscar.

Damien Chazelle và giải Oscar ở tuổi 32 - Ảnh: NBC

Riêng trường hợp Damien Chazelle (phim La La Land) như đã nói, anh là đạo diễn mang hai quốc tịch và La La Land lấy cảm hứng phần lớn từ Jacques Demy - nhà làm phim người Pháp yêu jazz cuồng nhiệt.

Những cái tên như Lý An (Đài Loan), Michel Hazanavicius (Pháp)... lần lượt bước lên bục cao nhất, bỏ xa các đối thủ người Mỹ tài danh chẳng kém: Darren Aronofsky, David O. Russell, Terrence Malick, Woody Allen...

Lý An trở thành đạo diễn châu Á duy nhất đoạt hai giải Oscar - Ảnh: cắt từ màn hình

Điểm thú vị của Lý An là ông lần thứ hai thắng giải, sau Brokeback Mountain năm 2006. Trong khi David O. Russell trượt hai lần đề cử dù đã gây tiếng vang với hai bộ phim rất Mỹ là The Fighter và Silver Linings Playbook.

Riêng Michel Hazanavicius là một bất ngờ, vì trước khi The Artist áp đảo Oscar cái tên Hazanavicius không có sức nặng trên bản đồ điện ảnh. Hơn thế nữa, Terrence Malick và Alexander Payne đều có một đề cử trong quá khứ và tên tuổi nặng kí hơn.

Tuy nhiên Michel Hazanavicius lại đánh vào tinh thần của Oscar, đó là tôn vinh giá trị cốt lõi của điện ảnh khi tái hiện lại hình ảnh hoàng kim của phim câm, đồng thời phác họa tình yêu đôi lứa tuyệt đẹp giữa hai minh tinh màn bạc.

Alejandro G. Iñárritu đang giữ kỷ lục hai lần liên tiếp thắng giải - Ảnh: cắt từ màn hình

Trong vòng bốn năm từ 2013 đến 2017, có đến ba đạo diễn gốc Mexico lần lượt đoạt giải Oscar trong đó Alejandro G. Iñárritu lập kỷ lục hai năm liên tiếp ẵm giải Đạo diễn xuất sắc.

Điểm chung của cả ba cái tên Alejandro G. Iñárritu, Alfonso Cuarón và Guillermo del Toro chính là họ chinh phục thị trường Bắc Mỹ bằng các phim thuần tiếng mẹ đẻ trước, rồi sau đó gia nhập cỗ máy Hollywood và khuếch trương thương hiệu.

Cảnh trong phim (từ trái sang): Birdman, Gravity, The Shape of Water

Ưu điểm của ba cái tên cộm cán trên nằm ở chỗ họ rất giỏi về mặt kỹ thuật, một yếu tố điểm cộng để đánh giá vai trò đạo diễn. Mạnh về kỹ thuật giúp cho những tác phẩm cần xử lý hậu kỳ như Birdman, Gravity, The Shape of Water... trở thành tinh hoa của năm mà nó ra đời.

Không nói đâu xa, Birdman làm bật lên cái tên Alejandro G. Iñárritu vì nó được quay với nhiều cú máy dài nhưng cảm tưởng chỉ đúng một cú oneshot. Gravity thì cho thấy Alfonso Cuarón cực kỳ giỏi trong việc kết hợp với nhà quay phim Emmanuel Lubezki để khiến người xem choáng váng, quay cuồng.

Cảnh trong phim The Revenant (đạo diễn Alejandro G. Iñárritu) có địa hình hiểm trở, điều kiện làm phim khắc nghiệt - Ảnh: 20th Century Fox

Không chỉ chinh phục ở phần nhìn, ba đạo diễn người Mexico còn có lối kể chuyện rung động, chiếm cảm tình người xem dễ dàng. Họ luôn mang đến hơi thở rất thật, trần trụi vừa đủ và cân bằng hài hòa với tinh thần lạc quan, bay bổng... nhằm tạo ra cung bậc cảm xúc đa dạng.

Đương nhiên, một lần nữa họ lại vượt qua các nhân vật người Mỹ vĩ đại chẳng kém như Martin Scorsese, Richard Linklater, Wes Anderson, Paul Thomas Anderson... Có vẻ như việc rời xa quê nhà để "đầu quân" cho Hollywood đã khiến họ được đền bù xứng đáng.

Cảnh trong phim (từ trái qua): Roma, The Favourite, Cold War

Năm nay, tại Oscar lần thứ 91, giải Đạo diễn lại là cuộc chơi của ba cái tên nước ngoài gồm có Alfonso Cuarón (phim Roma), Yorgos Lanthimos (phim The Favourite) và Paweł Pawlikowski (phim Cold War).

Roma giữ kỷ lục với 10 đề cử Oscar năm nay và Alfonso Cuarón tràn trề hi vọng thu thập thêm tượng vàng cá nhân lần hai - Ảnh: NBC

Khả năng Alfonso Cuarón thắng giải lần thứ hai rất cao, khi ông đã lần lượt chinh phục Critic’s Choice, Quả cầu vàng... Roma - chủ nhân Sư tử vàng Liên hoan phim Venice không có câu chuyện cao trào, lắt léo nhưng chiếm cảm tình nhờ sự dung dị, và đặc biệt vẫn ấn tượng ở phần nhìn bằng hình ảnh đen trắng cùng các góc máy kinh điển.

Nếu Oscar "chịu chơi" hơn, họ hoàn toàn có thể thay đổi tư duy bằng việc trao cho Yorgos Lanthimos hay Paweł Pawlikowski tượng vàng danh giá, vì ít nhiều hai cái tên này đều đã bảo chứng chất lượng nghệ thuật thành công qua vài phim gần đây nhất của họ.

Yorgos Lanthimos và diễn viên Emma Stone trên trường quay The Favourite - Ảnh: Fox Searchlight

Yorgos Lanthimos là đạo diễn gốc Hy Lạp, khả năng dễ thấy nhất của ông chính là... biên kịch. Ba phim đậm dấu ấn của Lanthimos là Dogtooth, The Lobster và The Killing of a Sacred Deer đều do chính ông viết kịch bản và dàn dựng.

Mặc dù vậy, khi chuyển sang chỉ đạo một kịch bản do người khác viết như The Favourite, Lanthimos vẫn khiến khán giả tâm phục khẩu phục.

Không như Lanthimos hay Cuarón đã gầy dựng sự nghiệp ở Hollywood, nhà làm phim Ba Lan Paweł Pawlikowski có lịch sử làm nghề khá ngược đời. Ông có nhiều năm làm phim ở Ba Lan rồi bắt đầu hoạt động tại thị trường Anh, với tác phẩm tình cảm lãng mạn My Summer of Love.

Pawlikowski đã là "người quen" của Oscar từ phim Ida năm 2015 - Ảnh: NBC

Sau thất bại năm 2011, Pawlikowski đột ngột trở lại với ngôn ngữ mẹ đẻ và cho ra đời Ida - tác phẩm hoàn toàn khác với những gì người ta biết về cái tên của ông. Bảy năm sau, ông lại mang đến Cold War - một trong những phim đẹp và quyến rũ nhất 2018.

Oscar lần thứ 91 diễn ra vào 24-2 tới đây có thể làm nên lịch sử nếu trao cho Paweł Pawlikowski hay Yorgos Lanthimos. Nhưng nếu trao cho Alfonso Cuarón với bộ phim Roma thì Oscar cũng có kỷ lục 10 năm trao 5 tượng vàng cho các nhà làm phim Mexico!

TTO - Nhiều bất ngờ chủ yếu đến từ hạng mục diễn xuất làm cho cuộc đua đến đêm hội Oscar trở nên hấp dẫn, gay cấn hơn