Phó chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong - Ảnh: Hoàng Nam

Theo dự thảo, thẻ căn cước công dân là giấy tờ tùy thân của công dân VN có giá trị chứng minh về căn cước, số định danh cá nhân và các thông tin khác của người được cấp thẻ trong các giao dịch có liên quan trên lãnh thổ VN. Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn dự thảo luật.

Không khắc phục được bất cập phát sinh

Bày tỏ sự băn khoăn về giá trị sử dụng thẻ, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) nói: “Luật này dự kiến có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2016. Bên cạnh đó, chứng minh nhân dân (CMND) được cấp trước ngày luật này có hiệu lực thì vẫn có giá trị sử dụng đến hết thời hạn theo quy định.

Các loại biểu mẫu đã phát hành có quy định sử dụng thông tin từ CMND được tiếp tục sử dụng đến đầu năm 2020. Nghĩa là chúng ta có một giai đoạn chuyển tiếp năm năm, trong giai đoạn chuyển tiếp đó sẽ tồn tại cả CMND và thẻ căn cước công dân, vấn đề là dự thảo luật không quy định rõ mối liên hệ giữa các loại giấy tờ này”.

Từ phân tích nêu trên, ông Cường cho rằng dự thảo luật đã không khắc phục được bất cập phát sinh trong thời gian vừa qua, khi cơ quan chức năng thí điểm trên diện rộng việc sử dụng CMND 12 số thay cho CMND 9 số.

“Khi CMND hết hạn hoặc bị mất, xin cấp mới thì cơ quan quản lý sẽ cấp sang thẻ căn cước công dân, không cấp CMND nữa. Tuy nhiên, các giao dịch đã ký kết thì lại theo CMND cũ. Như vậy là rất bất cập cho nhân dân khi thực hiện các giao dịch liên quan đến ngân hàng, bất động sản. Những vấn đề này cần được quy định cụ thể để làm rõ trong dự thảo luật, nếu không sẽ gây phiền hà lớn cho nhân dân” - ông Cường nói.

Ông Cường cũng cho rằng việc quản lý, khai thác và sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là nội dung quan trọng, tuy nhiên dự thảo luật chưa làm rõ tính chất pháp lý của các thuật ngữ như “khai thác”, “sử dụng” và chưa đảm bảo tính minh bạch cần thiết.

Ngân sách cùng lúc đầu tư cho nhiều cơ sở dữ liệu

Phó chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong cho rằng dự án luật chưa có đánh giá cụ thể về bộ máy biên chế và khả năng ngân sách để đảm bảo tính khả thi của quy định nêu trên.

Cũng theo ông Phong, một trong những bất cập lớn nhất hiện nay là ngân sách nhà nước phải cùng lúc đầu tư cho việc xây dựng nhiều cơ sở dữ liệu khác nhau, như hộ tịch, hộ chiếu, CMND, lý lịch tư pháp...

Thông tin về một người dân là đối tượng quản lý của nhiều hệ thống khác nhau, luôn tồn tại nhu cầu tăng biên chế của các cơ quan quản lý dân cư, trong khi khả năng tích hợp thông tin để nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn dữ liệu lại chưa có.

Đa số đại biểu thảo luận tại hội trường đề nghị không nên cấp thẻ căn cước công dân cho người dưới 14 tuổi, vì thông tin nhân dạng của công dân dưới 14 tuổi (khuôn mặt và vân tay) chưa ổn định.

Đối với người chưa đủ 14 tuổi thì cấp giấy khai sinh như hiện nay và quy định trong Luật hộ tịch.

Một số đại biểu đánh giá cao việc dự thảo luật đã quy định thẻ căn cước công dân được sử dụng thay cho việc sử dụng hộ chiếu (trong trường hợp VN và nước ngoài ký kết điều ước hoặc thỏa thuận quốc tế cho phép công dân nước ký kết được sử dụng thẻ căn cước công dân thay cho việc sử dụng hộ chiếu trên lãnh thổ của nhau). Từ quy định này, đại biểu Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) đề nghị trên thẻ căn cước công dân cần có ngôn ngữ thứ hai là tiếng Anh cho trường hợp được sử dụng thay hộ chiếu.

Không đồng ý bỏ giấy khai sinh

Trong khi đó, điểm đồng nhất trong các ý kiến tại buổi thảo luận về những vấn đề còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Luật hộ tịch tại Quốc hội sáng 28-10 là cần phải cấp giấy khai sinh cho trẻ em khi chào đời, và không đồng ý phương án bỏ giấy khai sinh thay bằng thẻ căn cước công dân.

Ông Phan Trung Lý, chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội, giải thích thêm: “Giấy khai sinh có giá trị pháp lý làm căn cứ cho việc cấp các loại giấy tờ khác trong quản lý nhà nước. Hơn nữa, việc cấp giấy khai sinh đã và đang được thực hiện thống nhất, ổn định từ nhiều năm nay, cơ bản không có vướng mắc nên không cần thiết thay đổi”.

Đại biểu Huỳnh Văn Tính (Tiền Giang) cũng cho rằng việc tiếp tục cấp giấy khai sinh cho trẻ em còn phù hợp với Công ước về quyền trẻ em mà VN là nước thứ hai tham gia ký công ước.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Hòa Bình) đã dẫn chứng lại vụ việc nuôi dạy trẻ bị bỏ rơi ở chùa Bồ Đề xôn xao dư luận vừa qua. Tại đây có đến 80 trẻ em chưa có giấy khai sinh, ảnh hưởng đến thủ tục pháp lý khi nhận con nuôi.

“Vấn đề đặt ra là cơ quan nào sẽ chịu trách nhiệm 80 trẻ em đó. Bởi nếu đối chiếu với dự thảo Luật hộ tịch thì rất chung chung, không chỉ ra ai sẽ phải bồi thường hay chịu trách nhiệm về sự “vô danh” của những đứa trẻ này” - đại biểu Nguyễn Thanh Hải băn khoăn.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải cũng thông tin hiện cả nước có 1.133 trẻ em đang được nuôi dưỡng trong các cơ sở tôn giáo. Nhưng chưa ai thống kê được có bao nhiêu em chưa được đăng ký khai sinh và cơ quan nào sẽ chịu trách nhiệm về việc này.

“Phải suy nghĩ nghiêm túc vì chính vướng mắc này đã ảnh hưởng đến quyền có một mái ấm như bao trẻ em khác của các cháu” - đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị.