Phóng to

Vợ chồng anh Đàn Năng Long bên con voi Beckham (phải) to lớn, hùng dũng nhất Tây nguyên - Ảnh chụp năm 2009 trước khi voi bị kẻ xấu chặt đuôi, đập vỡ hộp sọ để cạy lấy cặp ngà - Ảnh: Đỗ Lãng Quân

Những người bạn lớn (The giant friends) đã được chính thức phát hành dưới dạng tập bưu ảnh. Duy nhất một chú voi vắng mặt trong tập sách vì liên tục theo chủ vào rừng sâu, đoàn chưa thể chụp được. Mỗi con voi chiếm trọn hai trang ảnh và thông tin in màu, trên giấy nâu sẫm, dày dặn như một bưu thiếp sang trọng. Bên cạnh là slogan (khẩu hiệu) cho mỗi bản lý lịch, mỗi trang sách: “Đừng để voi chỉ còn là ký ức”.

Voi nhà giảm 9/10

Triển lãm Những đại diện cuối cùng của voi nhà Tây nguyên Vào 8g30 ngày 30-9, tại Thư viện Quốc gia Việt Nam (đường Tràng Thi, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) diễn ra triển lãm Những đại diện cuối cùng của voi nhà Tây nguyên và cuộc tọa đàm “Làm sao để bảo tồn loài voi ở Việt Nam khỏi nguy cơ tuyệt chủng”. Hơn 50 bức ảnh khổ lớn (70x100cm) sẽ được trưng bày, ở đó có đầy đủ số phận, thông tin, lý lịch, hình ảnh của 51 con voi nhà Việt Nam, cùng các thảm cảnh mà voi nhà đang phải gánh chịu. Riêng cuộc tọa đàm sẽ có sự tham gia của đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tỉnh Đắk Lắk, cùng các nhà khoa học, các nghệ sĩ, nhà văn, nhà báo tâm huyết với sự tồn vong của đàn voi Việt Nam.

Cùng với việc ấn hành sách là triển lãm “Những đại diện cuối cùng của voi nhà Tây nguyên” tại Hà Nội. Các hoạt động này do Tạp chí Xưa Và Nay, Enter Việt Nam, Thư viện Quốc gia VN, chương trình “Hành trình Việt Nam xanh” phối hợp tổ chức.

Khi khảo sát dọc các tỉnh Tây nguyên, “Hành trình Việt Nam xanh” đã chứng kiến nhiều đau đớn của số phận đàn voi nhà ở Đắk Lắk. Từ chỗ hơn 500 con vào năm 1985, đến nay số lượng voi nhà đã giảm 9/10! Hơn 50 con voi còn lại bị bóc lột sức khỏe kiệt quệ, bị giết hại để lấy các phần thi thể đem bán, con nào còn sống cũng bị chặt đuôi, cưa ngà, nhổ trộm lông đuôi bán cho du khách với niềm tin mê muội: như thế là “cầu may”.

Tham gia dự án ngay từ những bước đi đầu tiên cùng hai nghệ sĩ Lê Văn Thao, Nguyễn Bá Ngọc, nhà sử học Dương Trung Quốc - tổng biên tập tạp chí Xưa Và Nay - giải thích: “Chúng tôi đưa ra slogan phù hợp với góc nhìn “xưa và nay” của mình, rằng: “Đừng để voi chỉ còn là ký ức”. Đối với chúng ta, voi không chỉ quan trọng ở khía cạnh bảo tồn, nó còn là một phần quan trọng trong tâm thức của người Việt, nó đồng hành với người Việt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Khi ra trận đánh giặc năm xưa, không thể có chuyện Hai Bà Trưng, Bà Triệu lại cưỡi... ngựa được mà họ đều cưỡi voi. Ý thức được điều đó thì chúng ta cần hành động. Nếu không ý thức điều đó, sẽ có ngày chúng ta gặp hệ quả: khi làm phim về Hai Bà Trưng, Bà Triệu, chúng ta phải sang Trung Quốc để thuê voi về đóng. Ở nhiều nước họ biết bảo tồn voi, còn ở ta công việc này hầu như bị bỏ mặc hoặc thực thi với quá ít hiệu quả. Cái đó là cực kỳ nguy hiểm”.

Voi yếu đuối

Cũng theo khảo sát của “Hành trình Việt Nam xanh”, liên tục trong những năm qua voi nhà bị sát hại, có con bị chém chết với 217 nhát rồi kẻ xấu thi nhau đến cướp xác voi (vụ ở Buôn Đôn), có con liên tục bị người ta dùng kích điện, búa tạ hòng giết trộm trong nhiều năm cho đến khi tắt thở (vụ ở tỉnh Lâm Đồng).

Có khi oái oăm đến mức chính chủ voi giết chết, xả thịt, cưa ngà, cắt đuôi voi đem bán... rồi báo công an, lên truyền hình khóc lóc nói là voi bị giết hại. Người ta làm vậy vì biết rằng voi chết xẻ từng phần ra bán thì họ được nhiều tiền hơn là để voi sống (vụ này đã được công an kết luận, xảy ra ở Đà Lạt). Các vụ giết voi hầu hết không tìm ra thủ phạm.

Đau đáu với số phận của đàn voi, vị đại biểu Quốc hội nhấn mạnh: “Nghịch cảnh lớn nhất của đàn voi nhà Việt Nam hiện nay là voi chết... lại có giá trị (tính bằng tiền) lớn hơn voi sống. Tất cả những câu hỏi đó đặt ra trước các nhà quản lý rằng: tại sao từ chỗ hơn 500 con vào năm 1985 đến nay đàn voi nhà của chúng ta chỉ còn 1/10 thôi, tức là 52 cá thể. Và thời gian rất ngắn nữa thì nó sẽ không còn nữa, vậy chúng ta có biện pháp nào không? Câu chuyện của chúng ta là: nếu để mất đàn voi nhà hiện nay thì chúng ta không chỉ mất con voi mà mất cả một phần ký ức của dân tộc. Tôi sẽ dùng các cuốn sách Những người bạn lớn này tặng Quốc hội kèm theo các câu hỏi”.

“Thật buồn, voi là loài động vật khổng lồ nhất còn sống trên cạn mà loài người có thể nhìn thấy được. Chỉ tiếc khi con người trở thành khổng lồ, với phương tiện và sự nhẫn tâm của họ, thì những người bạn khổng lồ voi trở nên hết sức yếu đuối, trở thành đối tượng bị bỏ rơi” - ông Dương Trung Quốc thở dài.

Một cuốn sách - 51 tình yêu Phóng to Tập sách Những người bạn lớn Anh Lê Văn Thao - người phụ trách in ấn trình bày cuốn sách Những người bạn lớn - nói vui mà rất thật: “Sách của chúng tôi in ra với mong muốn được mọi người... “xé” ra. Cụ thể chân dung, lý lịch mỗi “người bạn voi” sẽ chiếm hai trang sách, được trình bày và ghép lại như những tấm bưu thiếp. Khi sở hữu cuốn sách, người ta có thể kéo ra thành 51 chân dung voi khác nhau, gửi cho bạn bè, người thân. Vì thế, tình yêu với đàn voi nhà ít nhất sẽ được nhân lên 51 lần”.