Trên thế giới, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin đã thúc đẩy phát triển thương mại điện tử và các giao dịch thương mại hiện đại, góp phần tiết kiệm thời gian và chi phí của khách hàng.

Từ Bitcoin…

Đáng chú ý, hệ thống bán hàng đa cấp đã được hình thành nhờ kết nối thông tin qua mạng Internet, hoạt động kinh doanh đã lan rộng nhanh chóng và đang thu hút sự tham gia của nhiều người, nhất là thế hệ trẻ như sinh viên, học sinh và các nhà đầu tư mạo hiểm.

Nhìn chung, trong hoạt động kinh doanh đều có kẻ thắng, người thua. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều hiện tượng tiêu cực, nhất là khi người thua thiệt cố gắng tìm cách thu lại nguồn vốn và tài sản bị mất với hình thức ngày càng đa dạng và hấp dẫn. Trong số này, sự xuất hiện đồng tiền ảo như Bitcoin, Onecoin là những điển hình.

Trong lịch sử, đồng tiền ảo Bitcoin là một loại tiền kỹ thuật số phân cấp dựa trên một mã nguồn mở, giao thức Internet ngang hàng, được ông Satoshi Nakamoto giới thiệu vào năm 2008 và chính thức lưu hành từ năm 2009 trên phạm vi toàn cầu.

Trên toàn cầu, giao dịch Bitcoin có thể được trao đổi trực tiếp bằng máy tính cá nhân thông qua một tập tin hoặc một trang web mà không phải thông qua tổ chức tài chính trung gian. Phương thức hoạt động của Bitcoin khác hẳn với các loại tiền tệ thực và không có sự hậu thuẫn hoặc kiểm soát của bất kỳ ngân hàng trung ương hay chính phủ nào.

Giống như kinh doanh chứng khoán, tiền ảo Bitcoin có mức giá thả nổi hoàn toàn, biến động tùy thuộc vào nhu cầu của các nhà đầu tư. Càng nhiều nhà đầu tư tham gia thì giá càng cao và ngược lại. Nhu cầu đầu tư vào Bitcoin tăng nhanh tại LB Nga vào cuối năm 2014 do đồng ruble mất giá, và gần đây là Hy Lạp, do quốc gia này đang cận kề nguy cơ vỡ nợ khi nhà đầu tư mất niềm tin vào tiền giấy và chuyển sang mua tiền ảo.

… đến Onecoin

Từ đầu năm 2015, tiền ảo Onecoin bắt đầu xuất hiện tại Bulgaria.

Khác với Bitcoin, người tham gia kinh doanh tiền ảo Onecoin có thể thu lợi nhuận bằng tiền thật thông qua hệ thống thanh toán trực tuyến do một số công ty tài chính có uy tín thực hiện. Điểm khác biệt thứ hai là, khách hàng tham gia Onecoin không phải đầu tư mua hệ thống máy tính để kinh doanh, mà các công ty của Onecoin sẽ có hệ thống máy chủ “đào giúp” dựa trên các thuật toán hiện đại.

Hiện nay, tiền ảo Onecoin đang được các chuyên gia tư vấn và một số khách hàng của Onecoin quảng cáo rầm rộ khi cho rằng, Onecoin đang tăng giá nhanh chóng và cho lợi nhuận lớn; Onecoin là đồng tiền điện tử số 1 thế giới và sẽ là đồng tiền điện tử được thanh toán thịnh hành nhất trong tương lai. 

Từ phương diện hàng hóa, Bitcoin hay Onecoin cũng giống như những hàng hóa đa cấp khác, chỉ tồn tại khi còn hàng và có giao dịch, khi hết hàng thì người bán hàng có thể sẽ biến mất cùng số tiền đã thu về. Từ góc độ kinh doanh, kinh doanh tiền ảo là hoạt động đánh bạc, mà phần thắng thuộc về chủ sàn bạc. Điều này thực sự nguy hiểm, khi các công ty của Onecoin “đào giúp” khách hàng.

Kinh doanh tiền ảo chịu sự chi phối của nhóm người thiết lập đồng tiền ảo đó, giống như cuộc chơi của nhà cái, nhóm người này có quyền và sẽ cố tình “đánh sập” sàn giao dịch nếu giao dịch đó gây thiệt hại đáng kể cho nhà cái.

Pháp luật Việt Nam không thừa nhận, không bảo vệ tiền ảo

Trước tình hình thế giới ngày càng khó khăn, không có gì bảo đảm khi những doanh nghiệp và cá nhân đứng ra tổ chức kinh doanh tiền ảo bị phá sản. Trong tương lai, tiền ảo có thể là đồng tiền phổ biến, nhưng phải có cơ sở pháp lý rõ ràng và phải có sự bảo lãnh của cơ quan quản lý trong trường hợp xảy ra rủi ro.

Nhiều chuyên gia kinh tế cũng cảnh báo, Bitcoin hay Onecoin chỉ là tiền kỹ thuật số, tiền ảo với số lượng có hạn, có thể trở thành kênh đầu tư hấp dẫn nếu nhiều người tham gia, còn nếu không có người tham gia thì những sàn giao dịch tiền ảo này sẽ bị sập và tự biến mất. Khi đó, khách hàng đầu tư sẽ phải gánh chịu rủi ro mất hoàn toàn vốn đầu tư.

Tương tự, nhiều nước trên thế giới cũng đưa ra cảnh báo về mức độ rủi ro rất cao của tiền ảo Bitcoin và Onecoin.

Tại Việt Nam, tiền ảo Bitcoin, Onecoin và những đồng tiền điện tử khác chưa được pháp luật thừa nhận và bảo vệ. Ngân hàng Nhà nước cũng đã có văn bản cảnh báo về tiền ảo Bitcoin.

Mặc dù đã có nhiều cảnh báo về rủi ro bắt nguồn từ kinh doanh tiền điện tử, nhưng sàn giao dịch Bitcoin, Onecoin vẫn hình thành và đang hoạt động ngầm tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm còn khó khăn do chưa có quy định pháp lý xử phạt hoạt động mua bán tiền điện tử.