* TS Nguyễn Thị Hậu:

Cần những thân phận sống động

Vài chục năm trước đây phim về đề tài lịch sử nhiều người xem và ít bị chê bai vì hồi đó phương tiện giải trí nói chung và phim Việt nói riêng còn ít, người dân cũng ít được xem phim nước ngoài để so sánh.

Vài chục năm sau, nội dung, hình thức, thậm chí cả chất lượng phim lịch sử của Việt Nam không khác trước bao nhiêu, trong khi người dân có nhiều lựa chọn cho sự giải trí và sự tìm hiểu lịch sử của mình. Vì vậy người ta không muốn đi xem nữa.

Mặt khác, với phim cổ trang, phim lịch sử thì các nhà làm phim và nhà nghiên cứu, nhà phê bình (lịch sử, mỹ thuật, tuyên giáo...) cũng thường có tranh cãi về “tính xác thực” (sự kiện, nhân vật, trang phục, thiết kế... kể cả về tính chính trị) mà hình như không ai chịu ai, khán giả bị sa vào “mê trận” này, ảnh hưởng không nhỏ đến cảm xúc và nhận thức khi xem phim.

Lịch sử và nghệ thuật tái hiện lịch sử là khác nhau. Phim ảnh, văn học... không phải khoa học lịch sử nên không cần phải phục dựng chính xác sự thật lịch sử, mà có thể xoay quanh những sự thật, sự kiện lịch sử để dựng lại một câu chuyện, một bối cảnh hay đơn giản hơn, một thân phận sống động. Phim cổ trang và phim lịch sử các nước hấp dẫn chính là ở đó, Việt Nam trước sau cũng phải đi theo hướng này.

* Nhà nghiên cứu Trần Quang Đức:

Giải quyết nút thắt trong tâm lý

Tôi nghĩ sự thành công của một bộ phim ngoài kịch bản hay, diễn xuất giỏi còn phải có công tác quảng bá tốt. Qua các bộ phim lịch sử - chiến tranh - cổ trang của Việt Nam, tôi chưa thấy bộ phim nào đạt được một trong cả ba điều kiện trên, đặc biệt là ở khâu kịch bản.

Còn về chuyện trang phục, đây cũng là một trong những nút thắt khiến phim cổ trang khó có lối thoát. Tại Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản... vấn đề trang phục cổ trong khoảng vài chục năm trở lại đây mới được nghiên cứu kỹ lưỡng.

Và các thành quả nghiên cứu đó được phổ biến rộng, rồi được thể hiện qua phim ảnh. Khi có ý kiến phản hồi, họ có đầy đủ bằng chứng để chứng minh được. Còn nghiên cứu trang phục ở ta trước đây chưa có tính thuyết phục, tôi tin trong nay mai, khi tư liệu đầy đủ hơn, chúng ta có thể giải quyết được khâu này.

Tôi muốn lưu ý rằng trong quá khứ, vua quan Việt từng tự hào về sự giống, tương đương, không thua kém so với văn hóa cung đình Trung Quốc, quy chế áo mũ qua các đời đều có sự châm chước mô phỏng, tình hình ở Hàn Quốc cũng không khác.

Nhưng giờ đây thì người ta chỉ muốn tổ tiên mình phải khác. Đó là một sự mâu thuẫn, mà nếu không giải quyết nút thắt trong tâm lý này thì sẽ chẳng có đạo diễn nào có thể thả phanh sáng tác!

* Nhà nghiên cứu điện ảnh Bá Vũ:

Đóng học phí để học hỏi

Theo tôi, Việt Nam thời điểm hiện tại và cho tới ít nhất 10 năm nữa chưa thể làm được phim lịch sử chiến tranh cổ trang, đơn giản vì chúng ta không có nhân lực vật lực đáp ứng được đề tài này.

Muốn làm được một phim lịch sử cổ trang cho ra hồn, chỉ có cách duy nhất là mời các chuyên gia nước ngoài tư vấn, như Hàn Quốc (phim Taegukgi), Trung Quốc (phim Assembly) đã từng làm, coi như đóng học phí để học hỏi, trước khi tự mình có thể sản xuất.

Phim Đại thủy chiến là câu chuyện mang nặng tính dân tộc. Tôi nghĩ nó chỉ thành công doanh thu ở chính Hàn Quốc, và người Hàn khi làm phim này chắc cũng không dám mơ nó sẽ chinh phục được thế giới.

Tôi luôn tin rằng hơn ai hết khán giả Việt Nam sẽ rất thích xem phim lịch sử của đất nước mình. Hãy nhớ lại những gì mà loạt phim Ván bài lật ngửa, Biệt động Sài Gòn... đã làm được trước đây. Chỉ có nhà làm phim Việt Nam phụ lòng khán giả thôi, chứ khán giả Việt Nam luôn rộng lòng với phim Việt nhiều lắm!

HIỀN HÒA ghi