Nasreddin Hodja trong truyện tranh cho thiếu nhi

Đó là bức tượng về Nasreddin Hodja, một nhân vật nổi tiếng và có sức ảnh hưởng về văn hóa, nghệ thuật ở các quốc gia này.

Bạn có thể biết rõ chú Cuội, chị Hằng, Trạng Quỳnh, hay Vova, nhưng lại chưa từng nghe đến cái tên Nasreddin Hodja.

Tại một số quốc gia Trung Đông, Trung Á và một phần của Châu Âu, Nasreddin Hodja là một nhân vật rất nổi tiếng trong văn hóa dân gian. Những câu chuyện về Nasreddin Hodja được lưu truyền khắp một khu vực địa lý rộng lớn, trải dài từ Hungary, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Trung Quốc, Siberia, thậm chí đến cả Bắc Phi.

Các câu chuyện về Hodja thường có tính hài hước nhưng đầy tinh tế và có tính giáo dục cao. Rất nhiều mẩu truyện về Hodja đã trở thành một phần đặc sắc trong văn học dân gian tại một số quốc gia.

Những bức tượng về người đàn ông cưỡi lừa, ngồi quay mặt ra phía sau xuất hiện mọi nơi ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Amuzing Planet

Theo nhiều tài liệu, Nasreddin Hodja được cho là sinh năm 1208 tại làng Hortu, tỉnh Sivrihisar, ngày nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ. Sau đó ông chuyển đến Aksehir, rồi đến Konya, nơi ông qua đời vào năm 1284.

Nhưng theo một số tài liệu khác, Nasreddin Hodja là một nhân vật tưởng tượng được người dân bản địa thuộc vùng Anatolia tạo ra vào thế kỷ 13.

Nasreddin Hodja được miêu tả là một người rất thông minh, khôn ngoan nhưng đôi lúc cũng khá "ngốc nghếch".

Trong hàng trăm giai thoại về mình, Hodja luôn biết cách xử lý tình huống một cách tinh tế nhất, vô cùng nhanh trí và đầy khôn ngoan.

Ngày nay, câu chuyện của Hodja được kể lại ở nhiều vùng khác nhau, đặc biệt là ở các nước Hồi giáo và đã được dịch ra nhiều thứ tiếng.

Một số quốc gia và nền văn hóa còn dựa vào đó để tạo nên những nhân vật có nhiều nét tương đồng như Hodja.

Ảnh: Ssufiway

Truyện về Nasreddin Hodja có nhiều dị bản, nên ở mỗi quốc gia người ta lại dựng lên những bức tượng khác nhau. Có nơi Nasreddin Hodja đội chiếc mũ rất lớn, có nơi lại không đội mũ. Có nơi ông cưỡi lừa, nhưng vài nơi khác lại là con ngựa, la hay lạc đà.

Trên thực tế số lượng câu chuyện kể về Nasreddin Hodja đã tăng lên một cách đáng kể khi chúng được lan truyền và lưu giữ bằng phương thức truyền miệng từ đời này sang đời khác, từ địa phương này sang địa phương khác với nhiều dị bản được sửa đổi cho phù hợp với văn hóa mỗi nơi.

Kho tàng truyện kể về Hodja đã lên tới vài trăm, mặc dù không phải tất cả đều là chính xác nhưng đều có một điểm chung là một phần của nền văn hóa Hodja.

Hình ảnh con lừa thường xuất hiện trong các câu chuyện về Hodja.

Một hôm, có một người hàng xóm đến gặp Nasreddin và hỏi mượn con lừa của ông trong hai giờ đồng hồ để chở hàng lên thị trấn. Nasreddin thực sự không muốn cho mượn con lừa của mình, ông suy nghĩ một lát sau đó nói:

"Bạn thân mến, tôi rất muốn giúp anh, nhưng tôi đã cho người khác mượn con lừa rồi".

Ngay lúc đó, con lừa được nhốt bên kia bức tường trong sân bắt đầu rống lên. Anh bạn lập tức kêu lên:

"Nhưng tôi vẫn nghe thấy tiếng kêu của nó đằng sau bức tường đó mà".

"Anh tin lời con lừa hay tôi?" - Nasreddin trả lời đầy vẻ bực bội.

Tính hài hước và dí dỏm thường xuất hiện trong mỗi câu chuyện của Nasreddin Hodja. Đây là một ví dụ khác:

Một lần Nasreddin được mời đến tham gia một buổi diễn thuyết. Khi lên tới bục giảng, ông hỏi:

"Các vị có biết tôi sẽ nói về vấn đề gì ngay sau đây không?"

Sau khi nghe tất cả khán giả đều trả lời rằng "không biết", Nasreddin đáp: "Tôi không muốn nói chuyện với những người thậm chí không biết tôi sẽ nói về vấn đề gì!" , rồi bỏ về nhà.

Mọi người cảm thấy rất khó chịu và quyết định mời Nasreddin trở lại buổi diễn thuyết vào ngày hôm sau.

Lần này, Nasreddin vẫn hỏi câu như hôm trước và mọi người đồng thanh trả lời rằng "có biết". Vì vậy, Nasreddin nói: "Vâng, các vị đã biết tỏng những gì mà tôi muốn nói nên tôi sẽ không làm lãng phí thêm thời gian của mọi người nữa!", rồi bước thẳng xuống bục và bỏ về nhà.

Mọi người thực sự bối rối nhưng vẫn không chịu thua và quyết định sẽ thử lại một lần nữa trong buổi diễn thuyết diễn ra vào tuần kế tiếp.

Một lần nữa, Nasreddin vẫn đưa ra câu hỏi như hai lần trước:

"Các vị có biết tôi sẽ nói gì hôm nay không?"

Mọi người có mặt đã chuẩn bị từ trước đó và một nửa trong số họ trả lời "có biết", trong khi nửa còn lại trả lời "không biết".

Nasreddin bình tĩnh đáp: "Vậy hãy để một nửa những người đã biết tôi sẽ nói gì trình bày với những người khác", rồi bỏ về nhà!

Ảnh: Radi And Radi

Trải qua nhiều thế kỷ, hàng triệu trẻ em đã lớn lên cùng những mẩu truyện kể về huyền thoại Nasreddin Hodja trí tuệ và vô cùng hóm hỉnh.

Hiện nay, tại quê hương ông ở Thổ Nhĩ Kỳ và một vài nơi khác trên khắp châu Âu người ta cho xây dựng những bức tượng của Nasreddin Hodja.

Hầu hết những bức tượng này mô tả Hodja đang cưỡi một con lừa trong tư thế quay lưng về phía trước.

Tại Sivrihisar nói riêng và Thổ Nhĩ Kỳ nói chung, nhân vật Nasreddin Hodja được coi như một trong những biểu tượng của văn hóa. Những câu chuyện, hình ảnh về Nasreddin Hodja len lỏi trong mọi mặt đời sống tinh thần của người dân.