Khu vực đất trồng chuối xuất khẩu tại xã Viên Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An chỉ còn là bãi đất hoang cho người dân chăn thả trâu bò - Ảnh: DOÃN HÒA

Dự án trồng chuối xuất khẩu tại xã Viên Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An có quy mô đầu tư gần 4 triệu USD sau 5 năm hoạt động giờ chỉ là một bãi cỏ hoang. Người dân mòn mỏi chờ doanh nghiệp trả nợ tiền thuê đất trong hơn 2 năm qua, nhưng chính quyền địa phương “không biết doanh nghiệp đang ở đâu”!

Dự án triệu đô “chết yểu”

Dự án trồng chuối xuất khẩu tại xã Viên Thành được UBND tỉnh Nghệ An cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty TNHH Globe Farm (Hàn Quốc) với số vốn gần 4 triệu USD, quy mô 100.000 tấn/năm, tổng diện tích được phê duyệt là 200ha.

Để thực hiện dự án này, thông qua hợp tác xã Viên Thành, tháng 6-2010, Công ty TNHH Globe Farm đã ký hợp đồng thuê gần 55ha đất của gần 800 hộ dân xã Viên Thành với giá 600 USD/ha/năm.

Sau khi thuê đất, Công ty TNHH Globe Farm đã đầu tư khoảng 25 tỉ đồng xây dựng hệ thống nhà xưởng, khu vực treo chuối, sơ chế chuối xuất khẩu và nhập mô chuối từ Philippines để ươm và trồng 140.000 cây giống theo chương trình ứng dụng công nghệ cao.

Công ty cũng tiếp nhận gần 100 lao động địa phương vào làm việc. Để thu hút dự án này, UBND tỉnh Nghệ An đã đầu tư xây dựng con đường nhựa kéo dài 9km từ quốc lộ 7 vào vùng trồng chuối nguyên liệu.

Ông Nguyễn Đình Sơn - xóm trưởng xóm 8, xã Viên Thành nhớ lại: “Xã Viên Thành là một xã thuộc vùng khó khăn, diện tích đất kém hiệu quả, năng suất cây trồng đạt thấp bởi vậy từ khi dự án trồng và chế biến xuất khẩu được xây dựng ở địa bàn đã tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương, người dân chúng tôi rất kỳ vọng”.

Đầu năm 2013 những lô chuối trĩu quả đã bắt đầu cho thu hoạch và xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc. Tuy nhiên, đến năm 2014, do sản xuất không hiệu quả, nên doanh nghiệp này không đầu tư nữa.

Cánh đồng chuối bắt đầu lụi tàn từ đó. Có thời điểm, chuối mang thương hiệu “xuất khẩu” được đem bán ở…chợ quê, với giá sỉ bình quân chỉ 10.000 đồng/nải.

Từ tháng 7-2016, doanh nghiệp này rút người đi hết, cả cánh đồng chuối bỏ hoang, trong khi người dân không có đất để sản xuất và cũng không thu được tiền cho thuê đất từ doanh nghiệp.

Nợ hơn 82.000 USD tiền thuê đất

Ông Nguyễn Hữu Nhàn - chủ tịch UBND xã Viên Thành cho biết, Công ty TNHH Globe Farm đã trả số tiền thuê đất cho người dân đến hết năm 2014. Đến ngày 30-1-2015, doanh nghiệp trả lại 9,7ha đất đã thuê vì sản xuất không hiệu quả.

Hiện phía doanh nghiệp đang nợ tiền thuê đất 80.212 USD từ năm 2015 đến tháng 6 năm 2017.

“Ngoài khoản nợ lớn tiền thuê đất gây nên những bức xúc cho người dân thì việc công ty trả lại số diện tích đất không sử dụng cũng đã và đang làm cho người dân địa phương gặp nhiều khó khăn vì đất mất hết dinh dưỡng”, ông Nhàn nói.

Ngày 4-8, có mặt tại khu vực trồng chuối xuất khẩu ở xã Viên Thành chúng tôi ghi nhận nơi đây chỉ còn là một bãi đất hoang, cỏ mọc um tùm. Người dân đưa trâu, bò vào đây để chăn thả. Khu nhà xưởng hoang tàn, xuống cấp trầm trọng.

Được biết, tháng 12-2016 UBND tỉnh Nghệ An ra thông báo kết luận của ông Đinh Viết Hồng - phó chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu nhà đầu tư san gạt và khôi phục mặt bằng, hoàn thành trước ngày 15-1-2017 để trả lại đất cho dân sản xuất.

Số nợ tiền thuê đất trong 2 năm 2015 và 2016 hơn 53.00 USD, doanh nghiệp trả trước 50%, còn lại UBND huyện Yên Thành tạm ứng ngân sách cho doanh nghiệp này vay để trả trước cho dân thông qua UBND xã Viên Thành. Đến nay, UBND huyện Yên Thành đã ứng ngân sách hơn 600 triệu đồng để chi trả cho người dân.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Phan Văn Tuyên - chủ tịch UBND huyện Yên Thành cho biết, địa phương đã nhiều lần liên hệ với đại diện công ty TNHH Globe Farm phối hợp để giải quyết các vấn đề liên quan nhưng không được. Vì vậy, việc trả lại đất cho dân chưa thể thực hiện do đối tác không có thông tin hồi âm.