Dòng hải lưu kinh tuyến Đại Tây Dương (AMOC) chi phối khí hậu bằng cách đưa các vùng nước nhiệt đới, ấm áp lên phía bắc và vùng nước lạnh về phía nam.

AMOC ở mức yếu nhất trong 1.000 năm qua

Các nhà nghiên cứu công bố trên tạp chí khoa học Naturre Communications ngày 25-7 cho biết AMOC đang hướng tới sự sụp đổ hoàn toàn từ năm 2025 đến năm 2095. Điều này sẽ khiến nhiệt độ giảm mạnh, hệ sinh thái đại dương sụp đổ và bão phát triển khắp thế giới.

Các ước tính trước đây dự đoán rằng AMOC có thể sẽ chuyển sang chế độ yếu hơn vào một lúc nào đó trong thế kỷ tới.

Đồng tác giả Susanne Ditlevsen, giáo sư về thống kê và mô hình ngẫu nhiên trong sinh học tại Đại học Copenhagen (Đan Mạch), nói với trang Live Science: "Sự sụp đổ của AMOC có thể sẽ xảy ra sớm hơn nhiều so với dự kiến, do con người đang phát thải khí nhà kính ở mức báo động".

Các dòng chảy Đại Tây Dương hoạt động giống như một băng chuyền toàn cầu vận chuyển oxy, chất dinh dưỡng, carbon và nhiệt trên toàn cầu.

Các dòng nước ấm hơn, mặn hơn và đậm đặc hơn ở phía nam chảy về phía bắc để làm mát và chìm xuống dưới các vùng nước ở vĩ độ cao hơn, giải phóng nhiệt vào khí quyển.

Sau đó nước từ từ trôi về phía nam, nóng lên trở lại và chu kỳ lặp lại. Nhưng biến đổi khí hậu đang làm chậm dòng chảy này. 

Nước ngọt từ băng tan đã làm cho nước ít đậm đặc và ít mặn hơn, và các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng dòng hải lưu này đang ở mức yếu nhất trong hơn 1.000 năm qua.

Khu vực gần Greenland đang có nhiệt độ thấp kỷ lục, trong khi nhiệt độ các vùng biển xung quanh tăng lên mức cao nhất mọi thời đại, tạo thành một 'đốm' nước lạnh ngày càng mở rộng.

Kết quả của mô hình đã khiến các nhà nghiên cứu lo lắng.

Giới khoa học tranh cãi

Tuy nhiên nghiên cứu mới này cũng gây tranh cãi trong giới khoa học về thời điểm sụp đổ AMOC.

"Nếu số liệu thống kê chính xác về những thay đổi của AMOC, thì đây là một kết quả rất đáng lo ngại. Nhưng có một số ẩn số và giả định thực sự lớn cần được điều tra, trước khi chúng tôi tin tưởng vào kết quả này", ông David Thornalley, giáo sư của khoa học đại dương và khí hậu tại Đại học College London, nói với Live Science.

Các nhà khoa học khí hậu khác thì nói nghiên cứu hoàn toàn không rõ ràng và thiếu chắc chắn, và mô hình mà nhóm nghiên cứu đưa ra có thể có thiếu sót.

Các tác giả nghiên cứu mới cho biết bước tiếp theo của họ sẽ là cập nhật mô hình với dữ liệu từ 3 năm qua, điều này sẽ chứng minh các dự đoán của họ về sự sụp đổ của AMOC.

Thái Bình Dương và Đại Tây Dương đang trộn lẫn nhau?

Nhờ các dòng hải lưu toàn cầu, Thái Bình Dương và Đại Tây Dương trao đổi nước liên tục.