Nhân viên CBP bị quá tải đến nỗi họ phải “bắt giữ và thả” hầu hết những người bất hợp pháp vào Mỹ - Ảnh: Reuters

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tuyên bố quyết liệt của ông Trump là sự xuất hiện của thêm 20.000 người nước ngoài bất hợp pháp tại biên giới. Trước đó, vào mùa thu 2018, hai đoàn với số lượng 7.000 - 15.000 người mỗi đoàn đã tìm cách vượt qua biên giới. Hầu hết đều thành công.

Có lý do lo ngại

Điều đáng ngại với ông Trump là các đoàn người vượt biên ngày càng trở nên có tổ chức. Chính quyền địa phương, tổ chức phi chính phủ, các nhóm vận động và người dân địa phương đang cung cấp thực phẩm, nơi trú ẩn, vận chuyển và hỗ trợ pháp lý cho những người này trên hành trình đến Mỹ.

Trong khi đó, những người này lại đưa ra tuyên bố rằng họ có quyền đến Mỹ, dù là bất hợp pháp. Và rằng họ có quyền được hưởng phúc lợi như thể họ là công dân Mỹ.

Điều khiến ông Trump đặc biệt khó chịu là họ mang cờ từ nước họ và thường giương những biểu ngữ miệt thị Mỹ. Ông Trump tin rằng họ đang được tổ chức để khiến ông ngượng mà từ bỏ việc củng cố biên giới Mỹ. Ông Trump tuyên bố rằng ông chống lại tình trạng nhập cư bất hợp pháp, chứ không phải nhập cư đúng nghĩa.

Hồi đầu năm nay, ông Trump đã cố gắng điều 5-8 tỉ USD quỹ của Bộ Quốc phòng để xây dựng các phần của một bức tường nhằm ngăn chặn những người nhập cư. Ông đã thành công trong việc giành được nguồn quỹ, sau khi đóng cửa Chính phủ Mỹ.

Ông Trump cũng đã gửi quân đội Mỹ đến biên giới và tăng cường các đặc vụ Cục Hải quan và biên phòng tại các điểm giao cắt quan trọng dọc biên giới, nhưng có đến 2.000 điểm và hầu hết không được bảo vệ.

Tuy nhiên, như thường lệ, ông Trump phải đối mặt với những thách thức pháp lý, một số đã bắt đầu, từ những người trong Quốc hội, các nhóm vận động, doanh nghiệp và những người khác đang cố gắng ngăn chặn ông. là kết quả của rạp xiếc chính trị xung quanh vấn đề nhập cư.

An ninh quốc gia hơn thương mại?

Khi được hỏi về tác động kinh tế của việc đóng cửa biên giới, ông Trump cho rằng ông quan tâm đến an ninh quốc gia hơn là thương mại.

Theo tạp chí Forbes, Mỹ đã nhập khẩu 346 tỉ USD hàng hóa từ Mexico vào năm 2018 và xuất khẩu 265 tỉ USD. Bình thường một ngày có 1,7 tỉ USD hàng hóa qua biên giới theo hướng này hay hướng khác.

Do nền kinh tế toàn cầu, nhiều giao dịch diễn ra thông qua "các chuỗi cung ứng" qua nhiều nước. Nếu các linh kiện xe hơi từ Mexico bị chặn ở biên giới, số xe được lắp ráp ở Mỹ và Canada sẽ ngưng lại. Mỗi năm Mexico xuất khẩu 1,6 triệu xe sang Mỹ.

Vài giờ sau đó, khi được hỏi sẽ đối phó với khủng hoảng kinh tế như thế nào, ông nói rằng chủ yếu cố gắng thu hút sự chú ý của các nhà lãnh đạo Mexico và Trung Mỹ. Nhưng liệu các quốc gia này có thực sự đang giúp đỡ hay không là vấn đề còn tranh cãi. Ông Trump tin rằng người Mexico và người Trung Mỹ đang "xuất khẩu" người nghèo đến Mỹ vì không muốn chăm sóc họ.

Sau đó, ông Trump xoa dịu mối đe dọa của mình với gợi ý rằng tất cả lựa chọn "còn đang thảo luận". Ông Trump dường như luôn đưa ra tuyên bố này mỗi khi một trong những chính sách của mình bị bác.

Hội đồng cố vấn kinh tế đang nghiên cứu các lựa chọn cho ông Trump về tác động của việc đóng cửa biên giới. Nghiên cứu này đáng lẽ phải được thực hiện từ lâu với tư cách là một "kế hoạch dự phòng" trước sự việc chứ không phải sau đó.

Một dấu hiệu chắc chắn rằng ông Trump sẽ không đóng cửa biên giới như đã đe dọa là khi ông Mitch McConnell, lãnh đạo đa số của Đảng Cộng hòa tại Thượng viện, lên tiếng rằng lời đe dọa của ông Trump sẽ không thể thực hiện. Ông McConnell có thể chặn gần như mọi hành động của tổng thống tại Thượng viện nếu ông muốn.

Tại thời điểm viết bài này, việc đóng cửa biên giới có vẻ sẽ không xảy ra và nếu có, tôi hi vọng rằng ông Trump sẽ cho phép xe cộ lưu thông bình thường, chỉ ngưng lưu thông việc đi bộ.

Điểm mấu chốt là: đóng cửa biên giới có thể cản hàng ngàn người bất hợp pháp đến Mỹ, nhưng điều đó sẽ không ngăn dòng nhập cư. Trừ khi Mỹ thay đổi mạnh mẽ các chính sách nhập cư của mình, xu hướng này diễn ra và thậm chí tăng tốc.

Hãy chờ xem những trò tinh quái từ ông Trump, những người vận động biên giới mở và người nhập cư sắp tới.

Những người nhập cư bất hợp pháp từ Trung Mỹ vào Mỹ qua biên giới Mexico bị CBP bắt giữ ở El Paso, Texas ngày 29-3 - Ảnh: Reuters

Biên giới vẫn sẽ mở

Các nhóm quyền lực ở Mỹ muốn có "biên giới mở" và họ sẽ không chấp nhận điều gì khác. Nhiều người vẫn không thể tin vào việc ông Trump trở thành tổng thống vào năm 2016. Bởi vì ông được bầu một phần để giành lại biên giới Mỹ, ông có nhiều đối thủ sẵn sàng cản trở ông (một số thành phố và tiểu bang đang từ chối hợp tác với các đặc vụ liên bang về nhập cư).

Các thành viên Đảng Dân chủ và một số thành viên Đảng Cộng hòa coi người nhập cư bất hợp pháp là những người ủng hộ đảng chính trị trong tương lai, những người sẽ cải thiện cơ hội được bầu của họ (các thành viên Đảng Dân chủ gần đây đã bỏ phiếu cho phép người bất hợp pháp bỏ phiếu trong một số cuộc bầu cử ở Mỹ).

Những người khác ủng hộ biên giới mở vì họ cảm thấy tiếc cho người tị nạn và người di cư, muốn giúp đỡ họ vì lý do nhân đạo. Vẫn còn số khác muốn lao động giá rẻ để làm vườn, bảo mẫu, bồi bàn, nông dân và lao động nặng nhọc, vì họ không sẵn sàng trả khoản lương mà những người này xứng đáng: một số doanh nghiệp muốn lao động rẻ, không có kỹ năng để có thể cạnh tranh.

Một số nhà kinh tế tin rằng người nhập cư là cách để bổ sung vào lực lượng những người đổi mới, doanh nhân và người nộp thuế mới.

Và những người khác bị xã hội Mỹ xa lánh và muốn tái cấu trúc nó: số lượng lớn người bất hợp pháp (và người nhập cư hợp pháp) có thể giúp đạt được mục tiêu này.

TTO - Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa đóng cửa biên giới với Mexico vào tuần sau nếu Mexico không làm gì để ngăn chặn dòng người di cư bất hợp pháp vào nước Mỹ.