Cuộc đối thoại diễn ra trong bối cảnh căng thẳng trên biển Hoa Đông giữa Trung Quốc - Nhật Bản và căng thẳng trên biển Đông.

Phóng to

Tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS John S. McCain lớp Arleigh Burke của Mỹ trong một chiến dịch phối hợp với hải quân Ấn Độ và Lực lượng phòng vệ hàng hải Nhật Bản hồi tháng 4-2007 - Ảnh: murdoconline.net

Trong cuộc đối thoại lần này, dù ba nước khẳng định không nhằm vào bên thứ tư nào, nhưng các nhà quan sát đều cho rằng vấn đề Trung Quốc giống như “con voi trong phòng” - tức chuyện Trung Quốc là chủ đề quá rõ ràng.

Báo India Times dẫn các nguồn tin chính thức cho biết cuộc đối thoại nhằm xem xét các khả năng tăng cường hợp tác trong cấu trúc an ninh khu vực, đặc biệt là an toàn hàng hải ở châu Á - Thái Bình Dương. Phía Nhật Bản và Ấn Độ cũng khẳng định cần tăng cường hợp tác về hạt nhân, hàng hải, an ninh vũ trụ và an ninh mạng.

Sau hai cuộc đối thoại vào tháng 12-2011 ở thủ đô Washington và tháng 4-2012 ở thủ đô Tokyo, Mỹ đang thuyết phục Ấn Độ đóng vai trò tiên phong trong chiến lược “trục châu Á” của Mỹ.

Trong khi đó, một nhóm cựu quan chức của chính quyền Mỹ vừa đến Nhật đã khẳng định quần đảo Senkaku/Điếu Ngư nằm trong hiệp ước an ninh song phương Mỹ - Nhật. Cựu trợ lý bộ trưởng quốc phòng Mỹ Joseph Nye, hiện là GS ĐH Harvard, cho rằng cả Nhật và Trung Quốc cần ngăn chặn chủ nghĩa dân tộc cực đoan trỗi dậy. Ông kêu gọi Nhật cần giải quyết thận trọng, vì tương lai thịnh vượng của châu Á phụ thuộc vào cách mà Tokyo duy trì quan hệ tốt đẹp với Bắc Kinh và Washington, cũng như quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Các cựu quan chức Mỹ cho rằng Bắc Kinh đang tìm cách gây chia rẽ hai đồng minh bằng cách yêu cầu Washington giữ quan điểm “không rõ ràng” về vấn đề tranh chấp này.

Trong khi căng thẳng vì quần đảo Senkaku/Điếu Ngư chưa có dấu hiệu giảm nhiệt, các doanh nghiệp Nhật Bản bắt đầu trở lại Trung Quốc một cách thận trọng. Hãng bán lẻ Nhật Bản Heiwado vừa mở lại hai siêu thị ở tỉnh Hồ Nam (Trung Quốc), sau khi buộc phải đóng cửa vì các cuộc biểu tình bạo loạn chống Nhật tháng 10-2012 khiến hãng thiệt hại 3,5 tỉ yen.

Đây là một trong những hãng bán lẻ đầu tiên của Nhật mở cửa trở lại, sau khi hàng loạt tập đoàn lớn của Nhật phải đóng cửa do các vụ tấn công ở Trung Quốc. Tuy nhiên, nhà chức trách Trung Quốc đã phải tăng cường bảo vệ an ninh ở hai siêu thị này, sau khi có một số thông tin trên Facebook kêu gọi tổ chức các cuộc biểu tình chống Nhật mới. Heiwado cho biết các siêu thị ở Hồ Nam đã giúp tạo việc làm cho 10.000 người địa phương.

Tuy vậy, Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda và Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo sẽ không gặp song phương nhân cuộc gặp lãnh đạo Á - Âu ở Lào vào ngày 5 và 6-11. Nguồn tin chính phủ cho biết vấn đề tranh chấp lãnh hải sẽ không được đưa ra bàn thảo. Hai lãnh đạo cũng sẽ không gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh ASEAN ở Campuchia cuối tháng 11-2012.