Dù đường đã hoàn thành một năm rưỡi, bảng tài trợ cũng đã cắm lên ghi rõ công ty Linh Hoàng Long tài trợ 100% vốn, nhưng thực tế cán bộ thôn phải ôm nợ thay doanh nghiệp - Ảnh: QUỐC NAM

Mới đây, các thành viên trong ban cán sự thôn phải lấy sổ đỏ nhà mình đưa đi thế chấp để vay tiền về trả bớt nợ cho các đại lý vật liệu và nhân công.

Bỗng nhiên mang nợ

Mọi chuyện bắt đầu từ đầu năm 2017, một người tên Trần Quang Thuyết - trú huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh - hứa sẽ giúp thôn Mai Hạ, xã Xuân Thủy (Lệ Thủy, Quảng Bình) kết nối và kêu gọi nguồn tài trợ để đầu tư xây dựng con đường chạy qua trước nhà văn hóa thôn vốn đã xuống cấp. 

Tự nhiên có được khoản tài trợ hàng tỉ đồng để làm đường, ban cán sự thôn gật đầu đồng ý, làm tờ trình trình UBND xã Xuân Thủy xin ý kiến với cam kết "không dùng tiền công quỹ của nhân dân để sử dụng vào việc thi công đường" và được lãnh đạo xã đồng ý.

Ông Mai Vũ Bảo, trưởng thôn Mai Hạ, cho biết vì quá tin tưởng nên hai bên chỉ cam kết bằng miệng. Theo đề nghị của ông Thuyết, thôn chỉ phải chi khoản tiền 170 triệu đồng để thiết kế bản vẽ.

Ngày 23-3-2017, đường được khởi công xây dựng. Trên danh nghĩa, nhà thầu thi công công trình là Công ty CP xây dựng Trần Phú (ở tỉnh Hà Tĩnh) do ông Trần Quang Thuyết làm giám đốc. 

Nhưng thực tế thôn Mai Hạ và ông Thuyết thỏa thuận miệng để thôn Mai Hạ trực tiếp thi công. Sau đó, ông Thuyết sẽ trả tiền. 

Vậy nên ban cán sự thôn đứng ra gọi lao động và huy động máy móc, mua vật liệu để làm. 

Ông Bảo nói trong quá trình làm đường, nhiều lúc bí quá, thôn đã liên hệ nhà tài trợ ứng trước một số tiền nhưng họ bảo cứ làm đi rồi họ sẽ trả tiền sau.

Đến tháng 8-2017, đường hoàn thành và đưa vào sử dụng. Thế nhưng đến nay, sau hơn một năm rưỡi, thôn Mai Hạ vẫn chưa nhận được một đồng nào từ nhà tài trợ là Công ty CP xây dựng thương mại dịch vụ Linh Hoàng Long. 

Ban cán sự thôn đã nhiều lần liên hệ với bà Mai Thùy Linh, chủ tịch hội đồng quản trị Công ty Linh Hoàng Long, nhưng chỉ nhận được những lời hứa sẽ chuyển.

 "Chúng tôi theo ông Thuyết ra gặp bà Linh tại Hà Tĩnh để nói chuyện. Bà Linh nói đây là nguồn vốn phi chính phủ của nước ngoài, do Chính phủ Việt Nam quản lý. 

Hiện tại, vì Chính phủ chưa duyệt nên công ty chưa giải ngân được. Vì vậy, số tiền 2,6 tỉ đồng do thôn đứng ra thuê nhân công, máy móc mua vật liệu xây dựng vẫn chưa trả được" - ông Bảo kể.

Trước sức ép của các chủ nợ, thôn phải vay 800 triệu đồng của hợp tác xã và các cán sự thôn phải mang sổ đỏ của gia đình ra thế chấp ngân hàng để trả hết số nợ nhân công và vật liệu.

Xã và dân phải tự tìm "lối thoát"

Ông Nguyễn Văn Đề, chủ tịch UBND xã Xuân Thủy, nói đây là tình huống ngoài dự liệu và cũng là một kinh nghiệm xương máu cho cán bộ thôn. 

Ông Đề nói khi doanh nghiệp về đề nghị được tài trợ làm đường, xã đã giới thiệu về cho thôn Mai Hạ, yêu cầu thôn phải cảnh giác tối đa và chỉ nhận tài trợ nếu doanh nghiệp đồng ý theo hình thức "chìa khóa trao tay". 

Nhưng thôn đã sơ suất khi tin lời hứa miệng của doanh nghiệp, nên mới dẫn đến hậu quả ôm nợ về mình như thế này.

"Nếu huyện không có biện pháp hỗ trợ thì xã buộc phải tính đến giải pháp cân đối ngân sách để trả nợ dần cho dân. 

Ngoài ra cũng phải vận động người dân trong thôn đóng góp. Nhưng khoản nợ lớn như thế chắc chắn để trả được sẽ rất khó khăn" - ông Đề nói. 

Ông còn cho biết xã cũng nhận được lời đề nghị tài trợ thêm một trường mầm non trị giá 15 tỉ đồng, nhưng "may mà từ chối".

Ông Đặng Đại Tình, chủ tịch UBND huyện Lệ Thủy, cho rằng khi doanh nghiệp về tài trợ thì trực tiếp làm việc với thôn và xã, sau đó xã không trực tiếp báo cho huyện nên huyện không kiểm soát được. 

Về giải pháp, ông Tình nói huyện có một nguồn ngân sách để hỗ trợ việc xây dựng nông thôn mới và nguồn này đã được cân đối cho các xã từ trước đó rồi. Hiện huyện chưa có giải pháp hỗ trợ gì khác.