Phóng to

Dư nợ ngoại tệ đã tăng vọt trong những tháng đầu năm - Ảnh: T.ĐẠM

Trong khi đó tăng trưởng huy động ngoại tệ chỉ 3,33%.

Vay nhiều do lãi thấp

Ông Nguyễn Băng Tâm, chủ tịch hội đồng quản trị Công ty cổ phần Sản xuất - kinh doanh xuất nhập khẩu Bình Thạnh (Gilimex), cho biết từ đầu năm 2011 đến nay doanh nghiệp toàn vay USD vì lãi suất (LS) chỉ dao động 6-7%. Trong khi đó nếu vay bằng VND phải trả LS trên 20%/năm.

Tổng giám đốc một công ty xuất nhập khẩu hàng tiêu dùng tính toán với khoản vay 200.000 USD (tương đương 4,12 tỉ đồng), mỗi tháng chỉ phải trả lãi gần 27,2 triệu đồng. Còn nếu vay bằng VND với LS 21%, mỗi tháng phải trả lãi hơn 72 triệu đồng.

Trước đây khi tỉ giá biến động, lúc vay USD doanh nghiệp còn phải dự phòng thêm khoản biến động tỉ giá vài phần trăm nên tính ra không lợi bao nhiêu so với vay bằng VND. Tuy nhiên trong những tháng đầu năm, tỉ giá chỉ loay hoay trong khoảng 20.500-20.600 đồng/USD đã khiến nhu cầu vay USD tăng đột biến, một số ngân hàng (NH) đã xé rào.

Hiện trần LS huy động USD là 2%/năm nhưng nếu khách hàng gửi trên 5.000 USD, LS huy động là 3%/năm, còn trên 10.000 USD là 4%/năm. Nhiều NH tích cực chào mời khách hàng gửi USD không kỳ hạn sang dạng tiền gửi có kỳ hạn, với khoản gửi chỉ từ 1.000 USD.

Áp lực lên tỉ giá

Theo tổng giám đốc một NH cổ phần lớn tại quận 1 (TP.HCM), quy định trần LS ngoại tệ khiến huy động vốn ngoại tệ tại NH giảm đến 10-15%. Sự mất cân đối giữa huy động và cho vay ngoại tệ khiến NH đối mặt với thiếu hụt thanh khoản USD do nhu cầu vay USD tăng, trong khi nguồn tiền gửi USD chủ yếu là ngắn hạn.

Thời gian qua LS cho vay USD tăng lên rất nhanh, từ 5-6%/năm đến nay đạt 7,5%/năm do NH phải huy động USD với LS thực tế 3,5-4%/năm. Phó tổng giám đốc một NH có thế mạnh về xuất nhập khẩu cho biết tại NH này tăng trưởng tín dụng bằng ngoại tệ cũng cao hơn hẳn so với VND. Do vậy, trường hợp đến quý 4 khi các khoản vay này cùng đáo hạn sẽ gây áp lực rất lớn lên tỉ giá.

Giám đốc Sở giao dịch 2 một NH cổ phần lớn cho biết nguồn vốn ngoại tệ cho vay trung dài hạn tăng 17% trong khi huy động ngoại tệ sụt giảm. Trên thực tế dù NH Nhà nước đã tăng tỉ lệ dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ hoặc phải có văn bản cam kết bán ngoại tệ của NH, tuy nhiên do tỉ giá ổn định suốt thời gian dài nên nhiều NH sẵn sàng cam kết bán ngoại tệ cho các doanh nghiệp khi đáo hạn. Nhiều doanh nghiệp lợi dụng chênh lệch LS đã vay USD sau đó bán lấy VND gửi NH.

TS Lê Thẩm Dương, trưởng khoa quản trị kinh doanh Đại học Ngân hàng TP.HCM, cho rằng thời gian qua tín dụng ngoại tệ tăng quá nóng. Ông Dương đề xuất nên tăng tỉ lệ dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ nhằm tăng LS cho vay USD, đồng thời siết chặt quy định về vay ngoại tệ. Lâu dài tiến đến giảm dần LS cho vay bằng VND, kiên quyết lộ trình chống đôla hóa nền kinh tế, chuyển dần từ quan hệ vay mượn sang mua bán.

Thông thường quý 3 và quý 4 nhập siêu tăng cao do doanh nghiệp phải nhập nguyên liệu về sản xuất hàng hóa phục vụ tết, thời điểm này nhiều khoản vay ngoại tệ sẽ đáo hạn. Do vậy theo ông Dương, NH Nhà nước nên có biện pháp mạnh tay để kìm cương tín dụng ngoại tệ nhằm tránh tình trạng căng thẳng tỉ giá vào những tháng cuối năm.