Kệ sách lớp 1 trống trải tại một cửa hàng FAHASA - Ảnh: TRỌNG NHÂN

Nguyên nhân chính là do các cửa hàng sách đặt mua dè chừng vì sợ tồn kho, sau khi nghe thông tin sẽ thay sách lớp 1 (thực hiện chương trình giáo dục mới) vào năm học 2019-2020.

Tìm sách khó khăn

Những ngày đầu tiên của năm học 2018-2019, nhiều phụ huynh trên địa bàn TP.HCM liên tục than phiền về tình trạng khan hiếm sách giáo khoa (SGK) lớp 1. 

Ngày 18-8, dạo một vòng quanh các nhà sách lớn, chúng tôi ghi nhận bộ SGK các cấp vẫn còn khá nhiều, chỉ riêng SGK lớp 1 lại không còn bộ nào.

Tại nhà sách FAHASA Tân Định (Q.1) sách lớp 1 chỉ còn ít ỏi một vài quyển tập viết, sách bài tập toán, tiếng Việt. 

Tương tự, ở nhà sách FAHASA Phú Nhuận (Q.Phú Nhuận) hiện chỉ còn dăm ba quyển sách lớp 1 trên kệ là sách tiếng Việt tập 1 và tập 2. Tính ra nếu đi "gom" ở cả hai nhà sách trên vẫn không mua được trọn bộ. 

Trả lời thắc mắc về sự khan hiếm này, nhân viên nhà sách FAHASA Phú Nhuận cho biết các bộ sách lớp 1 ở nhà sách này đã hết từ 2 tuần trước và khoảng 1 tuần nay sách lẻ cũng gần như không còn để bán, hẹn đến ngày 25-8.

Đến nhà sách Văn Lang (Q.Phú Nhuận), chúng tôi ngay lập tức được người bán hàng nói luôn là ở đây không còn đủ sách lớp 1 và khuyên nên nhẫn nại đi từng nơi gom nhặt. 

Trong khi đó, nhân viên nhà sách Nguyễn Văn Cừ chi nhánh trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (Q.Bình Thạnh) cho biết sách lớp 1 gần như hết trên toàn hệ thống, dù thiếu và "cháy" hàng nhưng dự kiến không nhập thêm nữa.

Chị Phan Thanh Trúc (Q.Tân Bình) cho biết đã đi gần 10 nhà sách gồm FAHASA, Nguyễn Văn Cừ và các cửa hàng sách lẻ trên đường Đinh Tiên Hoàng (Q.1) trong 3 ngày nhưng vẫn không có đủ một bộ sách lớp 1 cho con. 

"Tôi cho con nghỉ hè ở quê nên đợi con vô mới đi tìm sách, nhưng đến giờ vẫn còn thiếu một quyển tự nhiên xã hội" - chị Trúc cho biết. 

May mắn hơn, chị Nguyễn Thị Mai (Q.4) cho biết năm nay chị cho con học lại sách cũ của người thân nên chỉ phải đi mua thêm một số sách bài tập đã có chữ viết. 

Chỉ cần 4 quyển quan trọng là sách bài tập toán 2 tập và sách bài tập tiếng Việt 2 tập, nhưng chị Mai cũng phải đi đến 3 nhà sách mới có đủ sách cho con.

"Nói thiếu sách là không đúng"

Đại diện NXB Giáo Dục tại TP.HCM - đơn vị chịu trách nhiệm phân phối SGK cho 17 tỉnh, thành phía Nam - cho biết để cung ứng cho năm học 2018-2019, đơn vị đã chuẩn bị gần 40 triệu bản SGK các cấp. 

Riêng tại TP.HCM, tính đến nay đã cung cấp gần 12 triệu bản. Tuy nhiên, vào thời điểm năm học mới cận kề, TP lại chứng kiến nhu cầu mua sách các lớp đầu cấp tăng cao, trong đó "cháy" hàng nhất là sách lớp 1.

Đến nay, các cửa hàng của NXB Giáo Dục vẫn đủ sách cho người dân, không những thế đơn vị còn tổ chức tăng ca kể cả ngày thứ bảy, chủ nhật phục vụ phụ huynh, học sinh.

Ông Phan Xuân Hiến - phó giám đốc Công ty CP Sách và thiết bị trường học TP.HCM, đơn vị "cấp 1" phát hành sách trên địa bàn thành phố - cho biết khó khăn nhất trong dự trù lượng SGK là lượng tăng dân số cơ học mỗi năm khi học sinh từ các tỉnh khác về TP.HCM và do sự giao lưu thị trường sách giữa TP.HCM và các địa phương lân cận. 

Hơn nữa, năm nay do có thông tin sẽ thay sách lớp 1 vào năm 2019-2020 nên các đại lý sách trên địa bàn TP.HCM đặt mua khá dè chừng vì sợ tồn kho. 

Nhiều công ty CP sách và thiết bị trường học các tỉnh - đơn vị "cấp 1" phụ trách phát hành SGK và bài tập ở các tỉnh - cũng không mạnh tay với sách lớp 1, dẫn đến tình trạng mỗi khi thiếu hụt thường tìm đến địa bàn TP.HCM lấy sách về. 

Do đó, khi đề xuất NXB Giáo Dục in sách, công ty phải tính toán những sai số này để cung ứng đủ SGK ra thị trường. 

Với sách lớp 1, tính đến ngày 15-8, công ty đã xuất bản 1.104.000 bản SGK và 1.195.000 bản sách bài tập - dự trù thêm 30%. Con số này là lớn hơn nhiều so với 844.600 bản SGK và 831.100 bản sách bài tập năm 2017.

"Nói thiếu sách là không đúng vì tại cửa hàng của chúng tôi và các cửa hàng khác của NXB Giáo Dục đều có sách, các phụ huynh thiếu có thể đến mua. Hiện chúng tôi còn để lại đến 50.000 bản sách lớp 1 phục vụ người dân thành phố" - ông Hiến nói. 

Ông cho biết thêm các đơn vị cung ứng sách như FAHASA hay Nguyễn Văn Cừ bản chất là làm kinh doanh nên quan trọng việc lời lỗ và tồn kho, do đó đặt thêm sách cho các cửa hàng bán lẻ của họ hay không là chuyện của chính đơn vị đó. 

"Tuy nhiên, nếu họ muốn đặt thêm bên chúng tôi thì chỉ cần đợi khoảng 10 ngày cho công tác in ấn là bên NXB sẽ có sách. Còn giờ đây chúng tôi ưu tiên giữ sách tại các cửa hàng cho người dân" - ông Hiến nói.

Nhà sách Cần Thơ (đường 3-2) bên ngoài ghi rõ đủ sách, nhưng khi mua thì không có - Ảnh: THÙY TRANG

Cần Thơ in tăng cường mỗi loại 3.000 bản

Ghi nhận tại Cần Thơ gần một tuần qua nhiều phụ huynh cũng thấp thỏm vì một số đầu SGK, thậm chí nguyên bộ sách, đang trong tình trạng "cháy hàng".

Cụ thể, quyển khoa học tự nhiên lớp 3, bài tập toán lớp 5, 6 không nhà sách nào có.

Chị Trần Mỹ Chi (Q.Ninh Kiều) cho hay chị tìm mua bộ SGK lớp 6 cho con, nhưng khi đến các nhà sách từ nhỏ đến lớn trong thành phố vẫn không có. "Đến đâu nhân viên cũng kêu đợi khoảng một tuần nữa mới có" - chị Chi nói.

Nhà sách Cần Thơ (đường 3-2, Q.Ninh Kiều) là một trong những nhà sách cũng đang khan hiếm SGK lớp 1, 6 và lớp 10, đặc biệt là sách công nghệ lớp 1 hết sạch từ đầu tháng.

Anh Thành, phụ huynh mua sách cho con, than phiền 10 ngày nay không mua được sách, để lại số điện thoại cũng không thấy nhà sách hồi âm.

Nhân viên tại đây cho biết giờ chỉ có thể mua từng cuốn chứ không thể mua trọn bộ. "SGK lớp 1 thì phụ huynh đi mua riêng lẻ ở các nhà sách rồi tập hợp lại thành bộ, chứ khó mà mua được nguyên bộ" - một nhân viên nói.

Ông Nguyễn Thái An, giám đốc NXB Giáo Dục tại Cần Thơ, cho biết nhận thấy sức hút SGK năm nay có chiều hướng tăng nên NXB đã yêu cầu các tỉnh tổng hợp tình hình phát hành để có hướng xử lý kịp thời, nhưng đến nay vẫn còn một số đầu sách chưa in kịp.

"Do tâm lý thay SGK nên các nhà sách đặt hàng rất cầm chừng, đến khi thiếu mới đặt thêm thì chúng tôi trở tay không kịp. Tuy nhiên, có một số nơi thiếu nhưng một số nơi như Sóc Trăng, Hậu Giang, Trà Vinh lại dư thì chúng tôi điều chuyển về.

Hiện nay, NXB đã tăng cường in những đầu sách thiếu, mỗi loại khoảng 3.000 bản cung cấp cho Cần Thơ và các tỉnh, khoảng 4 ngày nữa sách sẽ về đầy đủ" - ông An nói.

Đà Nẵng: cũng thiếu SGK lớp 1

Tại Đà Nẵng cũng xuất hiện tình trạng thiếu cục bộ SGK lớp 1. Sáng 19-8, khi có mặt tại nhà sách Đà Nẵng của Công ty CP Sách và thiết bị trường học Đà Nẵng - đơn vị phát hành độc quyền của NXB Giáo Dục tại Đà Nẵng, nhân viên ở đây cho biết sách tiếng Việt lớp 1 đã hết, phải chờ vài ngày nữa mới có bổ sung.

Một lãnh đạo của Công ty CP Sách và thiết bị trường học Đà Nẵng cho biết hiện có thiếu cục bộ một số loại SGK lớp 1 như sách tiếng Việt. Đơn vị đang nhập bổ sung đủ cho nhu cầu.

Theo đại diện Công ty CP Sách và thiết bị trường học Đà Nẵng, số lượng SGK lớp 1 năm nay được phát hành gần gấp đôi so với số học sinh trên địa bàn nhưng vẫn có tình trạng thiếu cục bộ.

Theo vị này, có thể các địa phương giáp ranh với Đà Nẵng đổ về mua hoặc có tình trạng một số học sinh mầm non có thể cũng được mua SGK lớp 1 nên dẫn tới tình trạng trên. Vị này cũng cho biết năm học tới sẽ phát hành SGK lớp 1 mới, vì thế số lượng nhập bổ sung hiện nay sẽ vừa đủ cho thị trường còn thiếu.