Một chiếc Apple Watch trên cổ tay có thể ngầm giới thiệu bạn là "người" của Quantified Self/QS/ phong trào bản ngã định lượng.

Cái tôi định lượng

Ra đời 2007, Quantified Self là phong trào tập hợp những ai cùng mục tiêu dựa vào công nghệ để tự theo dõi dữ liệu cá nhân, nhằm hiểu rõ cơ thể và hành vi, từ đó điều chỉnh thói quen hoặc đưa ra quyết định tốt hơn. Không rối trí, cứ trông cách người ta sắp đặt từ số bước chân, nhịp tim, huyết áp, SpO2... do Apple Watch cung cấp sẽ rõ.

Bản tích hợp công nghệ

Chung quy QS là bản tăng cường công nghệ của Self-Tracking/tự theo dõi, thứ mà chúng ta dùng nát nước từ thuở ông sở ông sơ, như quyển nhật ký vui buồn, bản ghi chi tiêu, hay sổ chép lịch kinh nguyệt...

Người ta soi mói bản thân đủ thứ, nhưng sức khỏe luôn là người sử dụng dịch vụ gộc của QS. Định lượng sức khỏe chỉ thật sự nở mày nở mặt nhờ công nghệ, đặc biệt là công nghệ đeo được trên người/ Wearable Technology, qua tay những chiếc đồng hồ thông minh, vòng theo dõi sức khỏe (Fitbit, Apple Watch, Oura Ring, Garmin...).

Sức khỏe đếm được

Bằng cách truy cập "hộp đen" sức khỏe (số bước chân, calo tiêu thụ, nhịp tim, nhịp hô hấp, huyết áp, SpO2, cân nặng/BMI, đường huyết, mức độ căng thẳng, thói quen ăn uống, giấc ngủ, kinh nguyệt...), QS một tay giúp ông bà đống việc (cải thiện sức khỏe cá nhân, phòng ngừa bệnh tật, tạo động lực, tối ưu hiệu suất tập luyện, chăm nom tốt giấc ngủ...).

Khỏi rườm rà, cứ trông cách người ta lo liệu về "10.000 bước chân mục tiêu" từ phúc trình của chiếc đồng hồ Fitbit, hay ứng phó với giấc ngủ chông chênh từ báo cáo của chiếc Oura Ring...

Tiền đồ sáng sủa

Không phải dạng vừa, cộng đồng QS hiện có mặt tại hơn 30 quốc gia cùng hàng triệu thành viên, chưa kể số hội viên tự do. Chẳng đao to búa lớn hay hội này nhóm kia, việc bạn lẩm nhẩm đếm số bước trong các ca đi bộ, hay chăm chú số đo huyết áp hằng ngày, đủ "vạch trần" bạn - nếu không phải là con nhang đệ tử của QS thì là cảm tình viên. Nếu là một Self-Tracking chịu khó theo dõi tài chính, điểm số học tập..., thì không lý gì bạn không đặt sức khỏe của mình vào diện theo dõi.

Biết người biết ta

Lợi hai năm rõ mười, nhưng lệ thường lại tới lượt câu thòng "rằng hay thì thật là hay". Mặt trái của định lượng sức khỏe hẳn nhiều người đã biết qua hay trải qua, nhưng đáng công nhắc lại.

Thao túng tâm lý điêu luyện

Mặt xù xì đầu tiên là nạn ám ảnh số liệu. Chú mục vào nhịp tim, số bước chân, nồng độ oxy máu, nhất là khi chúng không như ý, khiến người ta căng thẳng, lo âu. Khá nhiều self-tracking sức khỏe lúc nào cũng trông mặt nhăn mày nhó.

Cắm mặt vào đồng hồ thông minh

Mê đắm các con số còn đẩy người ta xa dần thực tế. Cắm mặt vào màn hình hay bị bêu riếu, nhưng dán mắt vào smartwatch chẳng kém cạnh.

Lạnh nhạt bản thân

Một dạ tin con số không nói dối, dễ xúi người ta bỏ ngoài tai cảm giác tự nhiên của cơ thể. Dễ hiểu với minh họa càng sốt ruột với ngủ nghê thì càng khó ngủ. Nhiều con bệnh trằn trọc thú thật, từ khi sắm một chiếc Oura Ring thì giấc điệp của họ bất ổn thêm.

Đánh mất trắc ẩn với cơ thể

Cùng bụng dửng dưng với cơ thể, người dùng còn dần đánh mất lòng "thương xót" với cơ thể, họ rất sẵn lòng trừng phạt thân thể hư đốn của mình từ "tố giác" của QS!

Mất tự do cá nhân

Trao quyền "cảnh sát sức khỏe" cho chiếc đồng hồ thông minh, tức tự do cá nhân sớm đội nón ra đi. Đương sự sẽ dần sinh hoạt, ngủ nghỉ theo chèo lái của Fitbit, Apple Watch...

Râu ông cắm cằm bà

Chăm dõi theo sức khỏe mà lơ mơ kiến thức sức khỏe, thì cơ nguy "đau Bắc chữa Nam" cùng hậu quả khó lường. Thêm vào, công nghệ đeo được cũng chẳng "quân tử nhất ngôn" gì, chưa kể vô số nhiễu loạn. Số nạn nhân bị Apple Watch, Garmin dắt mũi không hiếm hoi gì.

Xâm phạm riêng tư

Dữ liệu sức khỏe là thứ sống để dạ chết mang theo. Nhưng với các QS, rủi ro rò rỉ thông tin qua máy chủ, đám mây là khá cao. Việc người dùng xài đồng hồ thông minh, nhẫn thông minh có kết nối mạng... tự dưng nhận được quảng cáo thuốc hạ đường huyết, tiếp thị máy đo huyết áp, thực phẩm chức năng là thường.

Chắt lọc

Với bất kỳ ai nếu có lòng với QS, thì việc như thường lệ là ưu điểm phát huy - nhược điểm khắc phục:

- Tránh ám ảnh số liệu (xem số liệu chỉ là tham khảo, kiểm soát cả thời gian theo dõi số liệu).

- Thoát phụ thuộc (tín nhiệm cảm giác bản thân và tự đánh giá, thay vì phó thác cho các cảm biến).

- Tập trung sức khỏe tổng thể (thay vì chỉ mỗi nhịp tim, số bước chân...).

- Giảm tác hại tiêu cực (cơ địa mỗi người mỗi khác, nên không có con số mẫu mực).

- Độ chính xác của dữ liệu (chọn mặt thiết bị gửi vàng, lấy chất lượng thay số lượng).

- Cân bằng giữa tự theo dõi và cuộc sống (cai nghiện QS không khác cai nghiện kỹ thuật số). Bắt đầu bằng việc chọn thời điểm check số liệu, không cứ chốc chốc là vén tay áo xem đồng hồ thông minh.

- Cải thiện sự hiểu biết về dữ liệu cá nhân. Cái gì không biết thì tra Google (giờ thêm các chatbot), hoặc hay hơn cả là thỉnh ý người có chuyên môn.