Sáng 26-3, các đại biểu Quốc hội chuyên trách thảo luận dự Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Xăng vừa chịu thuế bảo vệ môi trường, vừa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, có đúng bản chất không?

Về đối tượng không chịu thuế, báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý của Ủy ban Kinh tế và Tài chính dự thảo nêu có ý kiến đề nghị bổ sung đối tượng không chịu thuế là xăng và điều hòa nhiệt độ vì đây là những hàng hóa thiết yếu.

Về mặt hàng xăng, tại Việt Nam, mặt hàng xăng thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 1995.

Để khuyến khích sử dụng xăng sinh học, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đã quy định mức thuế suất ưu đãi đối với mặt hàng xăng E5 8%, E10 7% (thấp hơn so với mức thuế suất 10% áp dụng đối với mặt hàng xăng khoáng).

Quy định này phù hợp với mục tiêu của thuế tiêu thụ đặc biệt là điều tiết tiêu dùng đối với hàng hóa cần sử dụng tiết kiệm và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu đang là vấn đề toàn cầu, cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, cùng với các giải pháp khác thì việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng (bao gồm cả xăng E5, E10) như hiện nay là phù hợp, góp phần giảm phát thải và định hướng tiêu dùng tiết kiệm.

Do đó, thường trực ủy ban xin cho giữ như dự thảo luật.

Về mặt hàng điều hòa nhiệt độ, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống đang được áp dụng ổn định nhằm nâng cao nhận thức về việc hạn chế tiêu dùng cũng như định hướng tiêu dùng tiết kiệm điện, bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, như ý kiến đại biểu nêu, nhu cầu sử dụng các thiết bị lạnh và điều hòa không khí ở nước ta tăng cao và trở thành phổ biến để đáp ứng nhu cầu bình thường của người dân trong điều kiện nhiệt độ ngày càng tăng cao.

Do đó, tiếp thu ý kiến đại biểu, cơ quan soạn thảo đang cân nhắc phương án giới hạn lại phạm vi các mặt hàng điều hòa nhiệt độ bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt.

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng mục tiêu chính của đánh thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm thay đổi hành vi tiêu dùng, hạn chế tiêu dùng các sản phẩm có hại cho sức khỏe, ảnh hưởng không tốt cho cộng đồng, chuyển sang sản phẩm tiêu dùng thay thế có lợi hơn vì thế có mục tiêu thu ngân sách. Tuy nhiên, đây không phải là mục tiêu chính của thuế tiêu thụ đặc biệt.

Ông Cường dẫn lại trong dự thảo vẫn đưa điều hòa nhiệt độ vào danh sách chịu thuế này và ban soạn thảo đang nghiên cứu phương án giới hạn lại phạm vi nhưng rõ ràng là vẫn còn chịu thuế.

"Điều hòa nhiệt độ là sản phẩm tiêu dùng phổ biến và thực sự không có gì thay thế, đánh thuế cao bao nhiêu người dân vẫn phải dùng. Hạn chế đến đối tượng nhỏ nào đấy vẫn không thay đổi hành vi. Vì vậy tôi đề nghị bỏ điều hòa nhiệt độ ra khỏi đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt", ông nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) cũng nêu với những mặt hàng thiết yếu, như với xăng thì không thể hạn chế sử dụng.

"Xăng vừa chịu thuế bảo vệ môi trường, vừa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, vậy có đúng bản chất không?", ông Giang nói và cho rằng có thể áp dụng tăng thuế bảo vệ môi trường nếu thấy cần thiết.

Tương tự đối với mặt hàng điều hòa, theo ông Giang, cũng không nên đánh thuế, vì đây là mặt hàng thiết yếu. Sản phẩm này cũng đang được áp dụng công nghệ, tiết kiệm điện.

"Với mặt hàng xăng và điều hòa 90.000 BTU trở xuống không nên đánh thuế tiêu thụ đặc biệt", ông Giang nêu quan điểm.

Rà soát lại việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa

Giải trình sau đó, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn nêu rõ về điều hòa nhiệt độ, trước đó Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có ý kiến và bộ đã phối hợp với Ủy ban Kinh tế và Tài chính rà soát lại.

Ông bày tỏ đồng tình với nhiều ý kiến cho rằng thuế tiêu thụ đặc biệt giúp điều tiết, điều chỉnh, thay đổi hành vi tiêu dùng.

"Với điều hòa nhiệt độ, Chính phủ trình đối tượng là 90.000 BTU trở xuống nhưng các đại biểu đã có ý kiến thì chúng tôi đã rà soát. Nhưng nhiều ý kiến cho rằng với các loại thông dụng, phổ thông, nhiều gia đình dùng nên sẽ rà soát, đề xuất phương án điều hòa nhiệt độ từ 18.000 BTU trở xuống và trên 18.000 BTU đến dưới 90.000 BTU", ông Tuấn nói.

Với mặt hàng xăng, ông Tuấn nói đã báo cáo tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhưng hôm nay các đại biểu tiếp tục nêu ý kiến.

Ông nói mặt hàng xăng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 1995, đến nay 30 năm. Bộ đã rà soát kinh nghiệm các nước như Đức, Pháp, Ý, Anh, Hàn Quốc, Thái Lan, Singapore, Lào, Campuchia... đều có thu. Bên cạnh đó, có thu thuế bảo vệ môi trường.

"Với thuế bảo vệ môi trường thu tuyệt đối còn với thuế tiêu thụ đặc biệt thì thu theo tỉ lệ %. Với xăng sinh học mức đánh thuế tiêu thụ đặc biệt E5 8%, E10 7%, tỉ lệ thấp hơn với xăng thường 10% để khuyến khích sử dụng xăng sinh học. Nếu bỏ đi sẽ không khuyến khích được xăng sinh học", ông Tuấn nói thêm.

Xăng, điều hòa là mặt hàng thiết yếu, tại sao đánh thuế tiêu thụ đặc biệt?

Cho rằng xăng, điều hòa nhiệt độ là mặt hàng thiết yếu, bà Lê Thị Nga đề nghị bỏ quy định đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với hai mặt hàng này.