Các tàu nạo vét của CCCC tham gia bồi đắp trái phép Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam - Ảnh: AFP

Bộ Ngoại giao và Bộ Thương mại Mỹ ngày 26-8 đã công bố lệnh trừng phạt 24 công ty và hàng chục cá nhân Trung Quốc liên quan hoạt động cải tạo và quân sự hóa trái phép các thực thể trên Biển Đông.

Các công ty này sẽ bị ngăn chặn tiếp cận những công nghệ và sản phẩm từ Mỹ hoặc có yếu tố Mỹ.

Lãnh đạo các công ty cùng gia đình của họ sẽ không được cấp visa đến Mỹ.

Mỹ khẳng định không chỉ tàn phá môi trường Biển Đông, các công ty này còn hỗ trợ đắc lực cho các chiến lược mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc, bao gồm sáng kiến Vành đai, Con đường.

Gọi những công ty bị trừng phạt là công cụ trong "chiến thuật săn mồi" của Trung Quốc, Bộ Ngoại giao Mỹ kêu gọi các nước xem xét lại mối quan hệ và đánh giá rủi ro khi giao dịch với các công ty này.

Trong 24 cái tên được công bố, nổi bật nhất là Tập đoàn Kiến thiết giao thông Trung Quốc (CCCC), "gã khổng lồ" quen mặt trong các dự án hạ tầng ở Đông Nam Á.

Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, CCCC và các công ty con đi đầu trong hoạt động bồi đắp và quân sự hóa trái phép thực thể nhân tạo trên Biển Đông. Không những vậy, CCCC còn được giao các dự án lớn trong Vành đai, Con đường - vốn bị Mỹ chỉ trích là chiến lược ngoại giao bẫy nợ.

"CCCC và các chân rết của nó đã dính líu tới các hoạt động tham nhũng, tàn phá môi trường và lạm dụng một danh sách rất dài các nước trên thế giới", một quan chức ngoại giao cấp cao Mỹ nhấn mạnh trong cuộc họp báo ngày 26-8.

Bộ Ngoại giao Mỹ đã liệt kê ra hàng loạt dự án có vấn đề của CCCC tại châu Á.

Năm 2009, CCCC bị Ngân hàng Thế giới đưa vào danh sách đen vì gian lận trong đấu thầu đối với một hợp đồng đường cao tốc ở Philippines. Tại Malaysia, dự án đường sắt cao tốc phía đông do CCCC làm tổng thầu bị nghi ngờ thổi giá và hối lộ dẫn tới đàm phán lại vào phút chót.

Trên sông Mekong, CCCC có vai trò chủ chốt trong các kế hoạch nổ mìn và khơi dòng của Trung Quốc, vốn có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đối với các nước hạ nguồn.

Tại Bangladesh, công ty con China Harbour Engineering của CCCC bị đưa vào danh sách đen, không được tham gia các dự án sau khi hối lộ một quan chức. China Harbor Engineering Company cũng đối mặt với các cáo buộc tham nhũng trong dự án siêu cảng Hambantota ở Sri Lanka.

"Rõ ràng, việc sử dụng các công ty nhà nước để bắt nạt và cưỡng ép nước khác không chỉ giới hạn ở Biển Đông. Đó là đặc điểm của chính sách đối ngoại Trung Quốc với toàn thế giới", quan chức ngoại giao Mỹ nêu quan điểm.

Hệ thống liên lạc và cảm biến do CETC xây dựng trên Biển Đông, nối các thực thể thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam nhưng bị Trung Quốc dùng vũ lực chiếm đóng với đảo Hải Nam - Ảnh: CSIS/AMTI

Bộ Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh các biện pháp trừng phạt ngày 26-8 chỉ là bước đầu. Việc danh sách trừng phạt không có Tập đoàn Dầu khí hải dương Trung Quốc (CNOOC) cho thấy khả năng các công ty dầu khí và khảo sát Trung Quốc đã quấy rối hoạt động dầu khí của nước khác trên Biển Đông sẽ bị trừng phạt vào lúc khác. 

CNOOC sở hữu giàn khoan HD-981 đã xâm phạm vùng biển của Việt Nam năm 2014.

"Washington sẽ tiếp tục hành động cho tới khi Trung Quốc chấm dứt các hành vi cưỡng ép trên Biển Đông, hướng tới lợi ích chung và cư xử một cách thân thiện, tôn trọng các nước láng giềng", Bộ Ngoại giao Mỹ cam kết.

Ngoài CCCC, một số công ty viễn thông khác như Shanghai Cable Offshore Engineering và 4 công ty con của China Electronics Technology Group Corporation (CETC) cũng bị đưa vào danh sách trừng phạt.

Những công ty này bị Mỹ xác định đã hỗ trợ xây dựng mạng lưới cảm biến, hệ thống cáp ngầm và đường dây liên lạc giữa các thực thể bị Trung Quốc chiếm đóng bất hợp pháp ở Biển Đông.

Trừng phạt các công ty Trung Quốc cải tạo Biển Đông, Mỹ toan tính gì?

TTO - 'Mỹ có rất nhiều mục đích khi làm điều này, từ việc buộc họ phải trả giá cho các hành vi xấu đến khuyến khích các chính phủ, công ty toàn cầu đánh giá lại mối quan hệ với những công ty này', đại diện Bộ Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh ngày 26-8.