Lô hàng xoay vòng của Công ty Ánh Lệ bị hải quan Quảng Trị bắt giữ ngày 13-9 - Ảnh: Quốc Nam

Có mặt tại khu kinh tế thương mại đặc biệt Lao Bảo (gọi tắt là khu Lao Bảo) trong những ngày trước thời điểm “khai tử” chính sách ưu đãi thuế giá trị gia tăng (VAT) 0%, phóng viên Tuổi Trẻ đã chứng kiến cảnh hàng Việt từ khắp nơi ùn ùn đổ về để tranh thủ hoàn thuế lần cuối.

Tuy nhiên theo cơ quan hải quan, phần lớn số hàng này sẽ được nhập lậu trở lại thị trường nội địa để tiêu thụ.

Đua nhau mở tờ khai

Cổng B cửa khẩu Lao Bảo - nơi tiếp giao giữa khu Lao Bảo và nội địa, chưa bao giờ nhộn nhịp như những ngày gần đây. Phía ngoài cổng B, hàng trăm xe tải lớn nhỏ chật cứng các loại hàng cà phê, mì gói, đường, bánh kẹo, sữa hộp... xếp hàng dài chầu chực đến lượt được mở tờ khai thông quan vào khu Lao Bảo.

Bên cạnh trạm kiểm soát hải quan, bãi đậu xe cũng chật kín các xe tải chở hàng nằm chờ, trong đó hơn một nửa số xe mang biển số Quảng Trị, còn lại là Hải Dương, Thanh Hóa, cho đến Bình Định, Phú Yên...

Nhiều lái xe mệt mỏi treo võng ngay dưới thùng xe để nằm chờ, số khác tụ tập đánh bài để giết thời gian. Chỉ về phía thùng xe chất đầy hàng thực phẩm, một lái xe tên Tùng cho biết: “Gom được xe hàng này từ Huế mất hai ngày, ra đây lại nằm chờ thêm ba ngày nữa mà vẫn chưa đến lượt!”.

Nhộn nhịp nhất ở cổng B là khu vực kiểm hóa tại luồng đi vào khu Lao Bảo, nơi các xe chở hàng vào để cán bộ hải quan mở tờ khai hoàn thuế cũng như đóng dấu kiểm hàng.

Sáng 25-9 khi chúng tôi có mặt, toàn bộ lối đi của luồng này đã bị bít kín bởi chiếc xe Kamaz kéo thêm rơmooc mang biển số Lào UN -18... Hàng trăm thùng mì gói, sữa đặc trên xe này được chủ hàng thuê cửu vạn bốc xuống để tràn ra cả phía ngoài khu vực cổng B.

Chiếc Kamaz này vừa xong thủ tục tiến vào khu Lao Bảo, lập tức một chiếc Kamaz khác cũng kéo thêm rơmooc mang biển số Lào UN-18... chèn ngay vào vị trí kiểm hóa. Một nhóm cửu vạn nhanh chóng ập tới dỡ toàn bộ các thùng sữa trên xe xuống đường.

Chủ hàng tên N. cùng nhân viên kế toán cầm tập giấy với hơn 20 tờ khai hết chạy vào khu vực làm thủ tục thông quan lại quay ngược ra hối thúc nhóm cửu vạn đẩy nhanh tốc độ dỡ hàng cho các xe khác kịp vào. Chị Thanh, một cửu vạn, cho biết mỗi ngày có đến hàng chục chủ hàng thuê bốc dỡ hàng xuống để kiểm hóa, nên “làm không kịp thở”.

Buôn lậu... hàng Việt vào nội địa

Ông Hoàng Bá Linh, chi cục trưởng hải quan cổng B cửa khẩu Lao Bảo, cho hay từ cuối tháng 8-2014 khi thông tư 109 được ban hành, lượng hàng Việt mở tờ khai vào khu Lao Bảo bắt đầu tăng đột biến, chủ yếu là các mặt hàng mì gói, sữa các loại, cà phê, đường, bột ngọt và các loại hàng thực phẩm.

Theo thống kê, từ ngày 1 đến 25-9, giá trị các mặt hàng tiêu dùng từ nội địa mở tờ khai vào khu Lao Bảo đạt hơn 218 tỉ đồng. Nhiều mặt hàng nội địa nhập vào với con số “bất thường”, như sữa các loại với trị giá hơn 37 tỉ đồng, trong đó có 237 tấn sữa đặc.

Các loại hàng như mì, phở ăn liền lên đến hơn 263 tấn, hơn 100.000 lít dầu ăn các loại, hơn 113 tấn cà phê, trà...

Theo ông Linh, hầu hết những mặt hàng nhập vào khu Lao Bảo đợt này là hàng xoay vòng để hưởng thuế VAT 0% trước khi ưu đãi này chấm dứt vào ngày 1-10. Sau khi nhập vào khu Lao Bảo, những mặt hàng này sẽ được hoàn thuế VAT (10%).

Số hàng này sau đó sẽ được tập kết ở Khe Sanh hoặc Lao Bảo để thay đổi bao bì mới. Và chủ hàng sẽ thuê cửu vạn theo đường rừng tuồn về lại nội địa, một kiểu buôn... lậu hàng Việt vào nội địa.

Thậm chí số hàng này sau khi tuồn vào thị trường nội địa sẽ được hợp thức hóa hóa đơn chứng từ mới rồi đưa vào lại khu Lao Bảo để được hoàn thuế lần hai. Cứ thế, có khi một lô hàng chạy vòng hàng chục lần.

Nhưng theo ông Linh, hải quan không thể không cho doanh nghiệp mở tờ khai. Vì số hàng khi đã được thay đổi bao bì, không còn dấu kiểm hóa của hải quan đóng vào ở lần mở tờ khai trước, hóa đơn chứng từ cũng đã được hợp thức hóa.

Ông Lê Minh Thành, đội trưởng đội kiểm soát hải quan, cho biết trong năm 2014 đội này đã bắt được số hàng buôn lậu theo kiểu này với trị giá 1,5 tỉ đồng. Mới đây nhất, ngày 13-9, Hải quan Quảng Trị phát hiện ôtô 74K-97... chở một lượng hàng Việt trị giá 361 triệu đồng từ khu Lao Bảo về Đông Hà.

Qua đối chiếu, số hàng hóa khớp cả về số lượng và chủng loại với lô hàng của Công ty TNHH MTV thương mại và dịch vụ mỹ phẩm Ánh Lệ (TP Đông Hà, Quảng Trị) do bà Ngô Thị Sương vừa làm thủ tục xuất khẩu vào Lao Bảo cùng ngày 13-9.

Bà Sương thừa nhận số hàng này vừa được cửu vạn đưa từ khu Lao Bảo theo đường rừng, sau đó lên ôtô ngược về lại Đông Hà. Hải quan Quảng Trị đang hoàn tất hồ sơ để chuyển cơ quan công an xem xét khởi tố vụ án.