​Di chúc y khoa

“Do Not Resuscitate - Nếu có chuyện xảy ra với tôi, xin đừng hồi sức cấp cứu”

Đó chính là sự xung đột giữa nền tảng đạo đức và lợi ích thực tế của mỗi cá nhân cũng như của toàn xã hội. Ở đây, chúng tôi không định đi vào phân tích để bày tỏ sự ủng hộ hay phản đối dự luật quyền được chết, mà muốn nói về một vấn đề khác, liên quan nhưng không kém phần quan trọng: di chúc y khoa.

Di chúc y khoa là gì?

Đây có lẽ là một khái niệm mới ở nước ta. Di chúc y khoa là từ được “dịch thoáng” dựa trên những nội dung mà các bệnh nhân ở những nước phát triển thường dùng.

Nội dung của di chúc y khoa thường gồm các phần sau: Những gì mà bệnh nhân mong muốn trong quá trình chăm sóc y khoa nếu có diễn tiến xấu, hay nói cách khác, có khả năng tử vong. Đó là cần tiến hành hồi sức cấp cứu không (bao gồm hồi sức tim mạch cấp cứu)? Có cần sử dụng các biện pháp duy trì sự sống không (bao gồm các máy thở - nuôi ăn nhân tạo)?

Thứ hai, bệnh nhân muốn hay không muốn duy trì cuộc sống nếu được xác định là sống thực vật? Và chỉ định người có thẩm quyền quyết định nếu bệnh nhân rơi vào trạng thái không ý thức, là con cái, người thân khác hay bất cứ ai được tin cậy.

Thứ nữa, ý muốn của bệnh nhân về thân thể của mình sau khi chết: bao gồm việc hiến tạng, việc mổ xác. Dùng từ di chúc y khoa vì đây cũng là những ý muốn của người bệnh về việc xử lý cơ thể mình, giống như bản di chúc về xử lý tài sản của mình sau khi chết.

Cần di chúc y khoa hay không?

Có rất nhiều tình huống đang xảy ra mỗi ngày mà người bác sĩ điều trị rất vất vả để tìm ra giải pháp phù hợp. Sau đây là một số ví dụ:

- Một bệnh nhân không có ý thức cần mổ cấp cứu với tỉ lệ rủi ro cao. Bản thân gia đình bệnh nhân có sự tranh cãi về việc đồng ý hay không đồng ý mổ, không có câu trả lời dứt khoát.

- Một bệnh nhân không có ý thức cần mổ cấp cứu với tỉ lệ rủi ro cao. Có nhiều người thân xung quanh, nhưng vấn đề là không ai muốn nhận trách nhiệm để ký vào cam kết đồng ý mổ.

- Bệnh nhân có bệnh ngặt nghèo đã đồng ý hiến tạng nhưng sau khi tử vong gia đình cương quyết từ chối dù bệnh viện đang có nhu cầu bức thiết cho một bệnh nhân đã lên lịch mổ.

- Bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, đau đớn rất nhiều, diễn tiến ngưng tim ngưng thở. Nhờ sự tận tình hồi sức của bác sĩ, bệnh nhân lại sống tiếp thêm vài ngày, vài tuần... Nhưng gia đình muốn người thân của mình “đi” sớm để giảm bớt đau đớn. Họ không cần bác sĩ hồi sức, nhưng theo quy định, nếu bệnh nhân ngưng tim ngưng thở... bắt buộc phải tiến hành hồi sức.

- Bệnh nhân bị tai biến mạch máu não. Sau khi cấp cứu, bệnh nhân rơi vào trạng thái thực vật, phải thở máy liên tục. Bác sĩ tiên lượng nếu tiếp tục dùng máy thở và nuôi ăn tĩnh mạch, bệnh nhân hoàn toàn có thể được duy trì cuộc sống nhiều tháng sau đó. Ai là người quyết định việc ngắt máy thở?

Đó không phải là những sự cố tưởng tượng mà là những việc thật, người thật mà chúng tôi đã gặp trong quá trình điều trị, chăm sóc bệnh nhân. Tuy không hẳn là “quyền được chết” nhưng khá nhiều tình huống có thể coi là quyền “không muốn sống”. Bản di chúc y khoa này là một trong những văn bản cần thiết khi người bệnh đến khám ở bệnh viện hoặc phòng khám, đặc biệt khi bệnh nhân có bệnh nặng và có khả năng diễn tiến xấu bất cứ lúc nào.