Đến Úc dịp này thì đừng quên TARNANTHI của thổ dân Úc

QUỲNH NGUYỄN

TTO - Không chỉ là nơi để các nghệ sĩ tạo nên những tác phẩm mới nhiều tầng ý nghĩa, triển lãm nghệ thuật đương đại Tarnanthi của thổ dân Úc và người dân đảo Torres Strait sẽ mang đến cho người xem một cái nhìn khái quát về nước Úc đa sắc màu.

Nhà triển lãm Nam Úc - Art Gallery of South Australia ở thành phố Adelaide (Úc), nơi diễn ra triển lãm nghệ thuật đương đại Tarnanthi - Ảnh: Q.N.

Bạn có biết rằng Australia có hai cư dân bản địa, một là thổ dân Australia, một là người dân Đảo Torres Strait. Vậy bạn biết gì về thổ dân Australia và người dân đảo Torres Strait?

Câu chuyện của hai cư dân bản địa đó với những ảnh hưởng rõ nét, đặc biệt lên văn hóa của nước Úc hiện nay ra sao đã được trình bày một cách khoa học, khéo léo, đầy sáng tạo và độc nhất tại Triển lãm nghệ thuật đương đại Tarnanthi của thổ dân Úc và người dân đảo Torres Strait (Festival of Contemporary Aboriginal & Torres Strait Islander Art Tarnanthi) - diễn ra từ ngày 13-10-2017 đến ngày 28-01-2018 tại Art Gallery of South Australia, TP Adelaide.

TARNANTHI có nghĩa là ánh sáng đầu tiên của buổi ban mai, cũng hàm ý là một sự khởi đầu.

Vậy nên tại triển lãm nghệ thuật Tarnanthi, nghệ sĩ đã có cơ hội để sáng tạo nên những tác phẩm mới thật độc đáo và riêng biệt cho sự khởi đầu đó. Và người xem, vì thế cũng quá ấn tượng với những tác phẩm được trình bày lẫn trưng bày thật đặc sắc trước mắt mình.

Tại buổi viếng thăm triển lãm Tarnanthi của nhóm các phóng viên châu Á đến tìm hiểu văn hóa Úc vào giữa tháng 11, bà Nici Cumpston - giám đốc nghệ thuật của Triển lãm nghệ thuật đương đại Tarnanthi - đã chia sẻ với chúng tôi:

"Bằng cách trình bày các tác phẩm nghệ thuật thông qua tiếng nói của các nghệ sĩ, Tarnanthi đã tạo cơ hội cho người Thổ dân và người đảo đảo Torres Strait bộc lộ hết những suy nghĩ, trăn trở của họ khi sống ở trong thế giới nhiều chuyển động này".

Với hơn 1000 nghệ sĩ cùng tham gia sáng tạo tại Tarnanthi, người xem sẽ cùng trải qua rất nhiều câu chuyện kể thông qua nghệ thuật nhiếp ảnh, điêu khắc, hội họa, video art, sắp đặt... để hiểu sâu sắc hơn về văn hóa bản địa lẫn văn hóa đương đại của Úc.

Các nghệ sĩ của Erub Arts và những tác phẩm thủ công trong Ghost Nets of the Ocean - Ảnh: Lynnette Griffiths, Q.N.

Đặc sắc trong số đó là góc riêng dành cho Ghost Nets of the Ocean. Khách tham quan hoàn toàn đắm mình vào những tác phẩm thủ công của các nghệ sĩ Erub Arts trên đảo Erub Darnley ở eo biển Torres.

Những nghệ sĩ này đã sử dụng lưới ma (ghost nets, lưới đánh cá bị bỏ thí), các mảnh vụn đại dương và nhựa tái chế để làm nên những con rùa, cá, mực và nhiều động vật khác trên biển, được trình bày vô cùng sống động và đẹp mắt tại Tarnanthi.

Ghost Nets of the Ocean chia sẻ mới quan tâm của các nghệ sĩ về sự mất mát của cuộc sống nơi đại dương bao la và những thiệt hại môi trường gây ra bởi những chiếc lưới đánh cá bằng nilon hay các chất tổng hợp khác.

Điều quan trọng là dự án này giúp nâng cao nhận thức về sự tàn phá mà những cái "lưới ma" đó đã gây ra cho môi trường biển cả.

Hai trong số 12 bức chân dung của triển lãm ảnh Saddened Were the Hearts of Many Men - Ảnh: Q.N.

Saddened Were the Hearts of Many Men là một trong những bộ ảnh gây xúc động nhất tại triển lãm Tarnanthi.

Bộ ảnh gồm 12 bức chân dung của những đàn ông lớn tuổi người Tasmanian do nhiếp ảnh gia Ricky Maynard thực hiện đích thực là những tác phẩm không lời nhưng khiến người xem phải bồi hồi thật lâu bởi những "nỗi buồn đã ngự trị trong trái tim của nhiều người đàn ông".

Bằng cách sử dụng nhiếp ảnh như một công cụ để thực hiện thay đổi xã hội, Ricky Maynard đã chụp loạt chân dung này để cho thấy những người đàn ông Tasmanian bị ảnh hưởng như thế nào bởi việc mất quyền lực mang tính hệ thống và lịch sử.

Chân dung tự tạo từ những chiếc mền cũ của các phụ nữ thổ dân Úc/ Nữ nhà báo Lis Zatnika (Media Indonesia News) thích thú bên triển lãm rất thú vị này - Ảnh: Q.N.

Cũng là chân dung, nhưng không phải chân dung nhiếp ảnh mà là chân dung tự tạo từ những chiếc mền cũ của những phụ nữ ở nhiều bộ tộc khác nhau của Úc là một triển lãm nhỏ gọn nhưng cực kỳ ấn tượng khác Triển lãm nghệ thuật đương đại Tarnanthi.

Mỗi gương mặt là một câu chuyện và mỗi câu chuyện là một gương mặt mà nếu chịu khó ngắm nhìn, chắc chắn bạn sẽ thấy mình trong đó.

Triển lãm sắp đặt Kulata tjuta - Ảnh: Saul Steed/Art Gallery of South Australia

Triển lãm sắp đặt Kulata tjuta (nhiều giáo) cũng là nơi cần ghé qua và nếu đã ghé qua thì rất khó có thể rời bước ngay được.

Hơn 600 ngọn giáo và nhiều mãnh đạn được sắp đặ theo hình tròn này là một phần của một dự án rộng lớn khác, được thực hiện bởi hơn 50 nghệ sĩ từ vùng đất Ajangu Pitjantjatjara Yankunytjatjara (APY).

Sự sắp đặt này đại diện cho sự tàn phá sau lần thử nghiệm hạt nhân Maralinga, và cho thấy những vũ khí mà người dân truyền thống đã phải bàn giao để chống lại những ảnh hưởng của một quả bom nguyên tử.

Reko Rennie ghi dấu trên lãnh thổ Kamilaroi cùng chiếc Rolls-Royce đời cũ trong video art OA_RR - Ảnh: Q.N.

Video art OA_RR: Reko Rennie - nghệ sĩ sinh năm 1974 ở Melbourne - đã có một hành trình thú vị khi lái chiếc Rolls-Royce Corniche sản xuất năm 1973 về vùng đất Kamilaroi.

Bằng cách tạo nên những vòng tròn trên đất cùng chiếc xe cổ vào buổi hoàng hôn trên nền nhạc của Nick Cave và ban Bad Seeds, Rennie như đã trở về cội nguồn và "ghi dấu" tên tuổi mình trên đó.

Một vài tác phẩm ấn tượng khác tại triển lãm:

Một trong số những ảnh chụp cảnh đẹp ở các hòn đảo bên eo biển ở Úc. Để có những bức ảnh này, các nhiếp ảnh gia đã nhờ đến những nghệ sĩ thổ dân vẽ lên đá những hoa văn bản địa cùng những thông điệp riêng để chụp ảnh - Ảnh: Beryl Jimmy