Đến thung lũng chết xem đá chạy

Thung lũng Chết - Death Valley - là một thung lũng giữa hai bang California và Nevada ở Hoa Kỳ. Đến đây chiêm ngưỡng một hiện tượng kỳ thú có một không hai trên thế giới: đá chạy.

Địa hình thường thấy ở thung lũng Chết - Ảnh: Nguyễn Tâm

Nơi đây cao độ thấp nhất Bắc Mỹ, trung bình khoảng 86m dưới mực nước biển, tổng diện tích khoảng 1.400km2. Thung lũng Chết có điều kiện tự nhiên rất khắc nghiệt, nhiệt độ mùa hè thường trên 49°C (mức kỷ lục 56,7°C), mùa đông dưới 0°C. Lượng mưa trong thung lũng rất thấp, trung bình hằng năm khoảng 42mm.

Một trong những bí hiểm khác của thung lũng Chết là bãi đá chạy (rock moving). Nơi đây là một chiếc hồ khô núi đồi bao quanh, diện tích lớn, với những hòn đá (có thể lên tới 320kg) có khả năng tự di chuyển và để lại phía sau nó những vệt dài trên nền đất nứt nẻ.

Có một khu lò than bỏ hoang - Ảnh: Nguyễn Hoàng

Tìm hiểu hiện tượng bí hiểm này, từ hệ thống thiết bị quan sát, các nhà nghiên cứu Đại học San Diego đã phát hiện rằng chuyển động của các tảng đá đòi hỏi một sự phối hợp hoàn hảo của nhiều điều kiện khác nhau.

Đầu tiên, bề mặt thung lũng phải được phủ lớp nước với độ sâu đủ lớn để tạo thành lớp băng nổi trong suốt mùa đông nhưng vẫn còn đủ độ nông để các hòn đá nhô lên không khí. Khi nhiệt độ xuống thấp vào ban đêm, hồ cạn sẽ đóng một lớp băng mỏng (windowpane ice) phía trên, bên dưới vẫn là nước lỏng.

Khu Devils Golf Course là bãi bằng phẳng đầy muối khô kết tinh khối lớn - Ảnh: Nguyễn Tâm

Lượng băng sau đó sẽ dày lên để đủ độ cứng và tạo đủ lực đẩy tảng đá, nhưng vẫn còn phải đủ mỏng để có thể tự do di chuyển (ở bước tiếp theo). Khi đó, hòn đá sẽ được bao quanh bởi lớp băng mỏng nói trên, một phần tảng đá nhô lên, phần còn lại ngập trong nước. Cuối cùng, khi mặt trời dần xuất hiện, băng sẽ tan chảy và nứt ra thành từng mảng.

Bề mặt lớn những tảng băng sẽ được các cơn gió nhẹ đẩy trôi đi trên bề mặt hồ cạn và nó đẩy những hòn đá di chuyển theo. Một điều đáng ngạc nhiên là chuyển động trên khá nhẹ nhàng và không cần phải dùng nhiều lực. Mỗi tấm băng chỉ dày từ 3-5mm, được di chuyển bởi cơn gió có tốc độ 3-5m/giây.

Badwater - một vùng hồ muối kết tinh đậm đặc - Ảnh: Nguyễn Tâm

Theo quan sát của chúng tôi, nền bãi đá rất phẳng là đất sét vàng mùa khô nứt nẻ, mùa mưa bề mặt mềm nhão và trơn giúp đá dễ di chuyển và hằn thành vệt.

Nhưng để mục kích tận nơi, chụp được ảnh bãi đá chạy này không dễ. Chúng tôi đến Stovepipe Wells Village - trung tâm thung lũng Chết - bằng chiếc xe sedan bình thường với gia đình một người bạn, không thể vô được bãi đá chạy bởi lối vào phải đi off-road bằng xe 4WD một đoạn khoảng 50km, xe phải có bộ đàm cài sẵn tần số cứu nạn Ranger (kiểm lâm).

Một thử thách nữa là tại thung lũng Chết không có sóng điện thoại di động, còn tín hiệu GPS thì chập chờn khi có khi không!

Dantes là thung lũng sâu nước muối cô đặc đọng vũng - Ảnh: Nguyễn Tâm

Bản đồ giấy + khoảng đường đã chạy + phương hướng, bảng hiệu giao thông trên đường: đó là tất cả để có thể đến được các điểm tham quan trong thung lũng.

Thật may mắn cho tôi, tại buổi ăn tối ở nhà hàng Stovepipe Wells tôi gặp được hai tay săn ảnh người Việt, trong đó Nguyễn Hoàng - một chàng lãng tử từ Hà Nội và anh Kent Trần - một Việt kiều lịch lãm ở California - cũng muốn tìm chụp rock moving. Cả ba anh em Sài Gòn - Hà Nội - California chúng tôi tìm thuê một chiếc Jeep 4WD trang bị đủ thiết bị thông tin khẩn cấp. Lên đường!

Ghi lại vết chạy hằn sâu mỗi viên mỗi kiểu - Ảnh: Nguyễn Tâm

Vì không thể qua đêm giữa hoang mạc đến sáng chụp bình minh, chúng tôi sắp xếp chụp bãi đá chạy cảnh hoàng hôn. Do đó, 4 giờ sáng hôm sau chúng tôi đi chụp bình minh ở Dantes View, trời còn tối nên anh Kent nhầm đường, thay vì đến Dantes View lại lạc vô một khu núi đất chập chùng lý thú khác. Đành hẹn Dantes vào sáng hôm sau.

Buổi chiều cùng ngày, tay lái Việt kiều Kent thể hiện sự tuyệt vời với gần 100km off-road đến đích đi về, chính xác bằng bản đồ giấy, chỉ lạc đường lượt đi mất khoảng 30 phút!

Mặt trời gác đỉnh núi - Ảnh: Nguyễn Tâm

Có câu ca dao rằng: “Cục đá lăn nghiêng lăn ngửa. Khen ai khéo sửa cục đá lăn tròn”. Nhưng ở đây đá biết đi, để lại vết chân dài... Chúng tôi tìm được khoảnh khắc “sống” ở tận chân trời thung lũng Chết, thích thú với trải nghiệm hiếm hoi trong đời.

Chuyện dọc đường:

Chuẩn bị cho bất trắc

Đường đến thung lũng Chết rất dễ đi. Đến thành phố Las Vegas bằng máy bay rồi thuê xe tự lái, hoặc đi xe riêng xuất phát từ thành phố Las Vegas theo đường 95 North, vào đường 374 South gặp đường 190 South, rồi thẳng tiến đến khu Stovepipe Wells Village, trung tâm Death Valley. Tại đây có đầy đủ khách sạn, nhà hàng và cửa hàng mua sắm đồ cần dùng. Thời gian từ Las Vegas đến Stovepipe Wells khoảng bốn giờ. Từ đó, đi tiếp đường 190 South khoảng hai giờ sẽ gặp cụm khách sạn, nhà hàng và sân golf Furnace Creek, tại đây thuê xe off-road Jeep 4WD có đầy đủ trang bị thông tin bộ đàm khẩn cấp và bản đồ hướng dẫn vào bãi đá chạy. Đi các thắng cảnh khác bằng xe du lịch bình thường.

Chuẩn bị quần áo vào thung lũng Chết phải theo mùa cho phù hợp thời tiết. Lưu ý khi rời các trung tâm nói trên xe phải đổ đầy xăng và mang theo thức ăn nước uống dự phòng trên xe. Từ các điểm tham quan đến khách sạn mất khoảng nửa ngày. Đối với du khách mạo hiểm đi vào vùng sa mạc không có đường bộ phải trang bị đầy đủ phương tiện thông tin khẩn cấp và lương thực, lều trại... ở vài ngày để khám phá các sinh cảnh lạ. (N.T.)