Bãi bỏ chính sách một con chưa thể tạo ra sự bùng nổ về dân số trẻ tại Trung Quốc - Ảnh: AFP

Ý tưởng ngay lập tức tạo sự tò mò và làm dấy lên những tranh cãi xen lẫn tức giận trên mạng xã hội Trung Quốc - đất nước đã trải qua hàng thập kỷ siết chặt dân số bằng chính sách một con. 

Dù chính sách này được nới lỏng từ năm 2016, cho phép mỗi cặp vợ chồng được có hai con, cho đến thời điểm hiện tại, với những gì đã đạt được còn rất hạn chế. Nhiều suy đoán cho rằng chính sách dân số mới của Trung Quốc sẽ tiếp tục được nới lỏng.

Ít hơn 2 con, mời đóng "quỹ sinh sản"

Tỉ lệ trẻ sơ sinh chào đời tại Trung Quốc đã giảm 3,5% trong năm 2017 do tỉ lệ phụ nữ trong độ tuổi sinh con giảm, trong khi tỉ lệ người chết gia tăng. 

Trong 6 tháng đầu năm 2018, tỉ lệ sinh tiếp tục giảm từ 15-20% tại nhiều tỉnh thành của Trung Quốc và được dự đoán còn tiếp tục giảm trong vài năm tới. Điều này đang gióng lên hồi chuông báo động cho nền kinh tế số 2 thế giới.

Để giải quyết tình trạng này, hai học giả Liu Zhibiao và Zhang Ye tại Đại học Nam Kinh của Trung Quốc đã đưa ra một loạt giải pháp trên nhật báo Tân Hoa - tờ báo chính thức của chính quyền Bắc Kinh. 

Trong số này có đề xuất bắt các cặp vợ chồng và những người chưa có gia đình dưới 40 tuổi và có ít hơn hai con đóng một khoản tiền vào "quỹ sinh sản" để hỗ trợ các cặp vợ chồng có nhiều hơn hai con. Quỹ này sẽ do nhà nước quản lý và được sử dụng khi cần thiết.

"Khi một cặp vợ chồng có hai hoặc nhiều hơn hai con, họ có thể nộp đơn xin trợ cấp từ quỹ như một phần bù đắp lại những thiệt hại về thu nhập khi người phụ nữ và gia đình của cô gặp phải trong thời kỳ thai sản" - hai học giả đề xuất trên tờ Tân Hoa. 

Những cặp đôi đã đóng khoản thuế này nhưng không đủ điều kiện, tức không thể có nhiều hơn một con, sẽ được nhận lại số tiền đã đóng khi về hưu.

"Vô lý đến không thể tin được"

Đề xuất của hai học giả Trung Quốc ngay lập tức vấp phải sự chỉ trích, phần lớn đến từ những người trẻ. 

Họ chỉ ra chuyện Chính phủ Trung Quốc đã từng phạt nặng những người sinh hai con như thế nào trong quá khứ để kiểm soát đà tăng dân số, nay vì muốn các cặp vợ chồng sinh nhiều con hơn mà áp dụng các thưởng phạt như xưa là không thể chấp nhận được.

Cô Dora Li, một người mẹ có con 5 tuổi ở thành phố Thượng Hải, tỏ ra thất vọng trong cuộc trò chuyện với báo South China Morning Post (SCMP) của Hong Kong. 

"Nhiều phụ nữ đã ra nước ngoài chỉ vì muốn có thêm con. Nếu chính sách phạt những người có ít hơn hai con được áp dụng, tôi tin sẽ có thêm nhiều người nữa chạy ra nước ngoài vì không muốn có hoặc có thêm con".

Ông Huang Rongqing, cựu giám đốc Viện dân số và kinh tế thuộc Đại học Kinh tế và kinh doanh thủ đô ở Bắc Kinh, gọi đề xuất của hai học giả là "nực cười". 

"Chuyện có con hay không có con là quyết định của mỗi gia đình. Chúng ta chỉ có thể khuyến khích các cặp vợ chồng có thêm con bằng thiện chí chứ không phải bằng cách phạt tiền" - ông Huang viết trên SCMP.

Trên thực tế, ý tưởng của hai học giả dường như cũng không nhận được sự ủng hộ từ chính quyền. Trong một bài xã luận ngày 17-8, Đài truyền hình trung ương Trung Quốc gọi đề xuất trên là "vô lý đến không thể tin được". 

"Không thể mượn danh nghĩa quỹ sinh sản mà phạt những gia đình dự định không có con hoặc ít hơn hai con như vậy", đài này nhấn mạnh.

Đối mặt với sự chỉ trích của dư luận và công kích cá nhân, hai tác giả của ý tưởng tiếp tục giữ thái độ im lặng, cho biết "sẽ giải thích sau khi tình hình dịu xuống".

TTO - Ngày 27-12, chính quyền Trung Quốc chính thức chấm dứt chính sách một con khi thông qua luật cho phép tất cả các cặp vợ chồng sinh con thứ hai.