Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ghi nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của chủ hộ kinh doanh đã tham gia trước ngày Luật Bảo hiểm xã hội mới có hiệu lực từ 1-7-2025.

Vì sao hoàn trả có bất cập?

Dự thảo tờ trình nêu rõ, theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, chủ hộ kinh doanh không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Tuy nhiên trong giai đoạn năm 2003 đến nay, cơ quan bảo hiểm xã hội các địa phương đã thực hiện thu bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.

Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tính đến hết ngày 31-5-2023 có 3.567 chủ hộ kinh doanh tham gia bắt buộc. Số tiền đã đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội khoảng 113 tỉ đồng.

Có 9.648 lượt chủ hộ kinh doanh đã được giải quyết và chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, với số tiền là 13,28 tỉ đồng.

Có 1 người được giải quyết, chi trả chế độ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, số tiền là 21,55 triệu đồng. Có 275 người được giải quyết chế độ hưu trí, tử tuất, số tiền là 32,840 tỉ đồng; có 397 người được giải quyết hưởng bảo hiểm một lần, số tiền là 9,328 tỉ đồng.

Việc cơ quan bảo hiểm đã thực hiện thu bảo hiểm bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh là không đúng quy định của pháp luật.

Về nguyên tắc, nếu thu bảo hiểm bắt buộc không đúng quy định của pháp luật thì phải hoàn trả tiền đóng đã thu không đúng.

Tuy nhiên, việc hoàn trả tiền đóng trong trường hợp này có một số bất cập, hạn chế. Cụ thể do những chủ hộ kinh doanh này đã được cơ quan bảo hiểm thu bắt buộc trong thời gian dài, có nhiều người đã được giải quyết hưởng các chế độ bảo hiểm bắt buộc.

Hoàn trả tiền đóng bảo hiểm bắt buộc đồng thời cũng sẽ phải thu hồi số tiền đã giải quyết các chế độ bảo hiểm xã hội là khá phức tạp, không đảm bảo quyền lợi của các chủ hộ, nhiều người đã đến tuổi nghỉ hưu.

Việc này cũng không phù hợp với chủ trương của nghị quyết 18, quy định của Luật Bảo hiểm xã hội về mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.

Chính vì vậy, về cơ bản các cơ quan liên quan đều thống nhất với chủ trương giải quyết theo hướng ghi nhận thời gian đã đóng bắt buộc để tính hưởng bảo hiểm xã hội đối với chủ hộ kinh doanh.

Đề xuất ghi nhận thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước 1-7-2025 của chủ hộ kinh doanh

Tại dự thảo nghị quyết, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất ghi nhận thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước ngày 1-7-2025 của chủ hộ kinh doanh để làm căn cứ giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội.

Chủ hộ kinh doanh đã đủ điều kiện hưởng chế độ bảo hiểm xã hội trước ngày nghị quyết này ban hành thì được giải quyết hưởng chế độ bảo hiểm xã hội kể từ ngày đủ điều kiện hưởng theo quy định.

Chủ hộ kinh doanh đã được cơ quan bảo hiểm xã hội hoàn trả số tiền đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước đây, nếu có nguyện vọng bảo lưu thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội trước đó thì nộp lại số tiền đã được hoàn trả vào quỹ bảo hiểm xã hội.

Trường hợp chủ hộ kinh doanh có yêu cầu hoàn trả tiền đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện hoàn trả, đồng thời thu hồi số tiền mà chủ hộ kinh doanh đã hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội trước đây (nếu có), không bao gồm tiền lãi.

200.000 người bị nợ bảo hiểm xã hội: Đã có hướng giải quyết

Hàng trăm ngàn người bị chậm, nợ đóng bảo hiểm xã hội khiến lao động nữ sinh con, công nhân mất việc, nhân viên đi chữa bệnh, người về hưu không được hưởng chế độ, hưởng lương hưu.