Chiều 25-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Đề xuất nhiều chính sách lớn

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh nêu rõ dự thảo đề xuất nhiều nhóm chính sách lớn. Trong đó, Chính phủ đề xuất thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia.

Dự thảo đề xuất Chính phủ thành lập quỹ từ nguồn ngân sách nhà nước cấp và nguồn hợp pháp khác theo quy định để thực hiện hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức đầu tư, tạo lập nhà ở xã hội.

Hỗ trợ kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; hỗ trợ đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội.

Chính phủ quy định chi tiết mô hình hoạt động, địa vị pháp lý, nguồn ngân sách cấp hằng năm và bổ sung cho quỹ, hình thức hỗ trợ, cơ chế bồi hoàn hỗ trợ và các chính sách đặc thù khác của quỹ.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành nhưng đề nghị làm rõ địa vị pháp lý, mô hình tổ chức của quỹ để có cơ sở giao Chính phủ quy định chi tiết.

Làm rõ các nhiệm vụ chi của quỹ để bảo đảm nhiệm vụ chi không trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước, bảo đảm chặt chẽ, tránh sơ hở, thất thoát, lãng phí.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng quỹ cần mang tính chất đầu tư, Nhà nước có thể có chính sách hỗ trợ như về đất đai, như thế mới đảm bảo bền vững, lâu dài.

Ông nói người có thu nhập có thể tham gia đầu tư vào đây, đến thời gian nào đó có thể nhận được nhà. Còn nếu thiên về chính sách xã hội thì chỉ được một thời gian, về lâu dài không bền vững.

Giải trình về nội dung này, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, thời gian qua, nhà ở xã hội chủ yếu do doanh nghiệp thực hiện bằng nguồn vốn và đi vay, đối tượng thụ hưởng cũng đi vay để mua.

Điều này chưa thể hiện được vai trò của Nhà nước trong thực hiện chính sách hỗ trợ cho đối tượng này.

Về tạo lập quỹ chủ yếu thông qua các nguồn tiền thu được từ quỹ đất 20% mà chủ đầu tư không xây nhà ở xã hội (lâu nay địa phương hòa nhập vào ngân sách mà không chi phát triển nhà ở xã hội), ngân sách và nguồn khác.

Mô hình quỹ tổ chức 2 cấp Trung ương và địa phương. Trong đó địa phương dùng nguồn thu từ quỹ đất 20% để phục vụ giải phóng mặt bằng, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. Còn nguồn cấp Trung ương hỗ trợ chủ đầu tư và đối tượng mua nhà vay với lãi suất ưu đãi.

Đề xuất Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư có quyền sử dụng đất, hoặc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất

Về việc Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư trong trường hợp chủ đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất, cơ quan thẩm tra cho hay nhiều ý kiến không tán thành nội dung này.

Lý do đây là nội dung có tác động lớn đến nguồn lực nhà nước nhưng chưa có đánh giá tác động chính sách, ý kiến của Bộ Tài chính trong hồ sơ dự thảo nghị quyết cũng băn khoăn về nội dung này. Đồng thời, nội dung này cũng chưa được báo cáo Bộ Chính trị.

Dự thảo nghị quyết không xác định rõ thời điểm thực hiện việc hoàn trả nên có thể dẫn đến tùy nghi trong thực hiện, có nguy cơ gây ra sơ hở, tiêu cực.

Giải trình nội dung này, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho hay một trong những chính sách rất quan trọng của nhà ở xã hội là miễn tiền sử dụng đất và đã được quy định.

Song trên thực tế, một số trường hợp các nhà đầu tư đang có quyền sử dụng đất muốn chuyển sang làm nhà ở xã hội thì không được miễn.

Điều này không đảm bảo yêu cầu và nếu cộng vào giá thành thì làm tăng giá bán, khi đó không thể hiện được sự ưu đãi và không phù hợp với người thu nhập thấp.

Về thuê nhà ở xã hội của doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp công lập.

Cơ quan thẩm tra đề nghị không mở rộng đối tượng được bố trí nhà ở xã hội là các "chuyên gia".

Đồng thời, cơ quan soạn thảo đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định cơ quan nhà nước được thuê nhà ở xã hội để bố trí cho công chức của mình ở, nhất là tại các địa phương thực hiện sáp nhập, tạo thuận lợi cho việc thực thi công vụ của các đối tượng này.

Đồng tình đề xuất này, ông Sinh cho rằng thời gian tới, một lực lượng cán bộ, công chức, viên chức, người lao động chịu tác động khi sáp nhập đơn vị hành chính, có nhu cầu nhà ở xã hội cho thuê, thuê mua, nên ban soạn thảo sẽ nghiên cứu bổ sung quy định.

Sẽ lập quỹ phát triển nhà ở quốc gia làm nhà ở xã hội, nhà ở cho người trẻ dưới 35 tuổi

Thống nhất tên quỹ là 'Quỹ phát triển nhà ở quốc gia' để đầu tư phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân thuê, nhà ở cho người trẻ dưới 35 tuổi.