Nếu dự thảo trên được thông qua, ách tắc trong việc tính tiền sử dụng đất lâu nay đối với hàng ngàn hộ dân có đất vượt hạn mức sẽ được tháo gỡ. Tuy nhiên nhiều người cho rằng nếu thu tiền sử dụng đất theo mức đề xuất trên là quá cao, chẳng khác nào bắt người dân phải mua đất thêm một lần nữa.

Tăng quá cao

Nghị định 69 (quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất...) có hiệu lực từ ngày 1-10-2009 quy định: với phần diện tích đất ngoài hạn mức, nếu tại thời điểm thu tiền sử dụng đất, giá đất chưa sát với giá thị trường trong điều kiện bình thường thì phải xác định cho phù hợp với giá thị trường. Tuy nhiên, giá đất sát giá thị trường trong điều kiện bình thường ra sao đến nay chưa có cơ quan nào hướng dẫn, khiến hàng ngàn trường hợp có đất vượt hạn mức rơi vào tình cảnh khó khăn do không chuyển mục đích sử dụng đất, không giao dịch, mua bán được.

Theo dự thảo quyết định hệ số điều chỉnh giá đất để thu tiền sử dụng đất của liên cơ quan (Sở Tài chính TP - Cục Thuế TP - Sở Tài nguyên và môi trường TP), khi xây dựng bảng giá đất năm 2009 các đơn vị liên quan đã khảo sát giá các tuyến đường trên toàn TP theo giá thị trường trong điều kiện bình thường (viết tắt là giá thị trường). Nhưng trong bảng giá đất quy định của UBND TP, cơ quan chức năng chỉ tính một phần giá thị trường của các tuyến đường.

Cụ thể tại các quận: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 12, Phú Nhuận, Tân Bình, Bình Tân, huyện Cần Giờ và Hóc Môn, giá đất quy định chỉ bằng khoảng 22% giá thị trường. Giá đất tại Q.8, Thủ Đức bằng khoảng 23% giá thị trường. Tại Q.9, Gò Vấp, giá đất quy định bằng khoảng 24% giá thị trường. Giá đất tại huyện Củ Chi, Nhà Bè khoảng 25% giá thị trường. Ở Q.Bình Thạnh, giá đất bằng khoảng 26% giá thị trường và Q.Tân Phú giá đất bằng khoảng 27% giá thị trường. Riêng huyện Bình Chánh lấy giá đất theo tỉ lệ cao nhất, bằng khoảng 28,6% giá thị trường.

Bảng giá đất quy định năm 2010 và năm 2011 cũng căn cứ theo tỉ lệ trên. Do vậy Sở Tài chính đề xuất: các quận huyện có giá đất bằng khoảng 22-25% giá thị trường thì hệ số điều chỉnh tăng gấp bốn lần. Riêng các quận Bình Thạnh, Tân Phú và huyện Bình Chánh (giá đất bằng 26-28,6% giá thị trường) thì hệ số điều chỉnh tăng gấp ba lần. Hệ số điều chỉnh này dùng để tính tiền sử dụng đất cho phần diện tích vượt hạn mức khi người dân hợp thức hóa nhà đất, chuyển mục đích sử dụng đất.

Mua đất hai lần?

Chị Hiền, có đất ở P. Trường Thọ (Q.Thủ Đức), cho biết đang xin chuyển mục đích 600m2 đất từ đất nông nghiệp sang đất ở. Theo quy định trước đây, toàn bộ diện tích đất này được đóng tiền sử dụng đất theo bảng giá đất do UBND TP quy định, khoảng 800.000 đồng/m2 (đất trong hẻm). Nhưng nay theo quy định mới, chị được đóng theo giá quy định cho phần diện tích đất trong hạn mức là 200m2. Phần còn lại nếu tính theo đề xuất trên thì chị phải đóng gấp bốn lần, tức 3,2 triệu đồng/m2. Như vậy với 400m2 chuyển sang đất ở, chị phải đóng gần 1,3 tỉ đồng tiền sử dụng đất, so với trước đây chỉ đóng 320 triệu đồng.

Một chuyên gia ngành thuế cho rằng việc tăng tiền sử dụng đất như đề xuất nói trên là quá cao. Theo ông, trên thực tế có nhiều trường hợp là đất ở nhưng người dân không xây nhà hết mà làm sân vườn hoặc xây dựng các công trình phụ nên thu tiền sử dụng đất theo giá thị trường là chưa phù hợp. Chưa kể có trường hợp miếng đất dài 50-60m thì lợi thế về vị trí khác so với đất có chiều dài ngắn hơn. Nếu lấy phần diện tích cuối miếng đất để thu tiền sử dụng đất bằng giá với phần diện tích tiếp giáp mặt tiền đường, hẻm thì chưa công bằng. Theo ông, nên thu phần diện tích vượt hạn mức tối đa gấp hai lần bảng giá đất quy định.

Cũng theo chuyên gia trên, người dân đã mua đất một lần, nếu nộp tiền sử dụng đất theo giá thị trường chẳng khác nào họ phải bỏ tiền mua đất một lần nữa. Thu tiền sử dụng đất cao như vậy sẽ không khuyến khích người dân hợp thức hóa hoặc chuyển mục đích sử dụng thửa đất lớn và người ta có thể đối phó bằng cách tách thành những thửa nhỏ hơn để hợp thức hóa khiến mỹ quan đô thị bị ảnh hưởng và Nhà nước bị thất thu thuế.