Phóng to

Bà Nguyễn Thị Thương (phải) và bà Phạm Thị Báu (tức Hiền) đọc bản kết luận điều tra - Ảnh: Thân Hoàng

Theo đó, cơ quan điều tra đề nghị Viện KSND TP Hải Phòng truy tố bốn bị can gồm Đoàn Văn Vươn (49 tuổi), Đoàn Văn Quý (46 tuổi, em trai ông Vươn), Đoàn Văn Sịnh (55 tuổi, anh trai ông Vươn), Đoàn Văn Vệ (38 tuổi, cháu ruột ông Vươn) về cùng tội danh giết người; đề nghị truy tố Nguyễn Thị Thương (42 tuổi, vợ ông Vươn), Phạm Thị Báu (tức Hiền, 30 tuổi, vợ ông Quý) về tội danh chống người thi hành công vụ (hai người này được tại ngoại). Cơ quan công an cũng tiếp tục truy nã đối với Đoàn Văn Thoại (em trai ông Vươn) và Phạm Thái (anh vợ ông Quý) do xác định có liên quan trong vụ án.

Chống cưỡng chế “có tổ chức”?

Bản kết luận điều tra cho biết tháng 4-2009, UBND huyện Tiên Lãng ra quyết định 461 thu hồi 19,3ha đầm nuôi trồng thủy sản của gia đình ông Vươn. Không đồng ý, ông Vươn đã khởi kiện quyết định này. Tuy nhiên trong phiên sơ thẩm, TAND huyện Tiên Lãng đã bác yêu cầu khởi kiện của ông Vươn. Ông Vươn tiếp tục kháng án. Đến tháng 4-2010, TAND TP Hải Phòng ra quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án.

Theo cơ quan điều tra, do không đồng ý với quyết định thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng, ông Vươn đã có âm mưu tập hợp người thân là các ông Quý, Sịnh, Thoại, Thái lên kế hoạch chống đối đoàn cưỡng chế. Ông Vươn đưa ông Quý 5 triệu đồng để ông này giao cho ông Vệ đi mua súng. Sau khi ông Vệ không mua được, ông Vươn cùng ông Thoại trực tiếp đi mua súng, thuốc súng cùng các vật liệu chế tạo đạn hoa cải. Sau đó, ông Vươn hướng dẫn ông Quý chế tạo mìn, kíp nổ từ các bình gas. Những người thân còn lại trong gia đình ông Vươn lập hàng rào, chế tạo mìn cùng kíp nổ chôn xuống đất…

Đủ căn cứ khởi tố nguyên chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng Liên quan đến vụ án “hủy hoại tài sản” tại đầm ông Vươn, chiều 28-12, thượng tá Phạm Duy Diên - chánh văn phòng Công an TP Hải Phòng, người phát ngôn của Công an TP - cho biết cơ quan điều tra đã đủ căn cứ để kết luận ông Lê Văn Hiền, nguyên chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng, có hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. “Sau khi các cơ quan chức năng TP tiến hành các thủ tục về khai trừ đảng, đình chỉ công tác, sang tuần tới cơ quan điều tra sẽ chính thức có quyết định khởi tố bị can đối với ông Hiền” - ông Diên nói.

Ngày 5-1, khi đoàn cưỡng chế UBND huyện Tiên Lãng thực hiện cưỡng chế khu đầm, các ông Vươn, Sịnh ở ngoài chỉ đạo, còn các ông Quý, Thoại, Thái ở lại khu đầm trực tiếp kích nổ, bắn đạn hoa cải, đốt rơm rạ… chống lại lực lượng cưỡng chế. Khi công an, bộ đội của huyện Tiên Lãng làm nhiệm vụ rà phá vật liệu gây cháy nổ thì ông Quý đã chập điện kích nổ quả mìn được chôn dưới hàng rào đầu tiên nhưng quả mìn này không vỡ nổ mà chỉ bị bắn tung lên cùng đất đá.

Đoàn công tác đi đến hàng rào thứ hai thì các ông Quý, Thoại, Thái nấp trong nhà dùng súng hoa cải bắn vào đoàn công tác làm bảy người bị thương (năm công an huyện và hai người của Ban chỉ huy quân sự huyện Tiên Lãng). Bảy người này bị thương tật giảm sức lao động từ 1-43%. Cơ quan điều tra cho biết Ban chỉ huy quân sự và Công an huyện Tiên Lãng không đề nghị bồi thường về vật chất và viện phí nhưng đề nghị gia đình ông Đoàn Văn Vươn phải bồi thường về tinh thần lên tới gần 60 triệu đồng.

Cưỡng chế trái luật có là… thực thi công vụ?

Sau khi báo chí phản ánh vụ việc, ngày 10-2 Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có kết luận về quyết định thu hồi, cưỡng chế khu đầm của gia đình ông Vươn là không đúng các quy định của pháp luật về đất đai và việc tổ chức cưỡng chế có nhiều sai phạm, thiếu sót. Ngày 12-2, Thành ủy Hải Phòng cũng có thông báo về việc triển khai kết luận của Thủ tướng, trong đó khẳng định UBND TP phải kiểm điểm vì đã chấp thuận quyết định cưỡng chế không đúng pháp luật.

Tuy nhiên tại kết luận điều tra, Công an Hải Phòng lại xác định các quyết định thu hồi đất số 461 và quyết định cưỡng chế số 3307 của UBND huyện Tiên Lãng tại thời điểm UBND huyện ký là có… tính pháp lý. Vì vậy, cơ quan điều tra xác định các lực lượng của UBND, công an huyện, bộ đội huyện Tiên Lãng… tham gia thực hiện cưỡng chế là những người thi hành công vụ.

Ngay sau khi được tiếp cận nội dung bản kết luận điều tra, trao đổi với Tuổi Trẻ, luật sư Nguyễn Việt Hùng (Đoàn luật sư Hà Nội) - bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của ông Vươn - đã bày tỏ sự không đồng tình. “Tôi rất buồn khi nhận được bản kết luận điều tra chưa đảm bảo khách quan, chưa làm rõ nhiều tình tiết khi chứng minh bị can có phạm tội hay không. Mối quan hệ nhân quả của việc ra quyết định sai với hành vi của các bị can cũng không được xem xét. Cơ quan điều tra cũng không thể tách biệt hành vi hủy hoại tài sản của lực lượng cưỡng chế với vụ án này được” - luật sư Hùng nói. Ông Hùng còn khẳng định: “Theo quan điểm của tôi, việc thực hiện một quyết định trái pháp luật không thể coi là thực hiện công vụ”.

“Tôi rất băn khoăn” Đó là ý kiến của luật sư Lê Đức Tiết, phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về dân chủ, pháp luật của MTTQ VN, người từng đến tận hiện trường tìm hiểu vụ cưỡng chế thu hồi đất của gia đình ông Vươn. Trao đổi về vụ ông Vươn, luật sư Lê Đức Tiết cho rằng “không ngạc nhiên” về bản kết luận điều tra nhưng “rất băn khoăn”. Theo luật sư Tiết, với những nội dung Thủ tướng đã kết luận về vụ việc này thì kết luận điều tra nói ông Vươn và ba bị can khác phạm tội “giết người” làm ông rất băn khoăn. Cho đến hôm nay, hành vi của các quan chức thực thi lệnh cưỡng chế có trái luật hay không, việc hủy hoại tài sản nhà ông Quý như thế nào vẫn chưa có phán quyết của tòa án. Đây là vấn đề then chốt của vụ việc, có liên quan đến hành vi của ông Vươn và những người trong gia đình. Như vậy, một giả thuyết cần được đặt ra: nếu hành vi cưỡng chế là trái luật, những người thực hiện cưỡng chế đã nổ súng thì khó có cơ sở để buộc hành vi của ông Vươn vào tội “giết người”. “Thêm một vấn đề làm tôi băn khoăn nữa, đó là gia đình và luật sư của ông Vươn đã đề nghị không để Cơ quan điều tra Công an TP Hải Phòng điều tra vụ án này vì nghi ngờ tính khách quan, nhưng Cơ quan điều tra Công an TP Hải Phòng vẫn được giao thụ lý điều tra và kết luận vụ án” - ông Tiết nói.