Phóng to

Đã có được những yếu tố thiên thời, địa lợi, làm cách nào để gìn giữ và phát triển những măng non thể thao thành tre vững chắc? - Ảnh: minh họa

Với suy nghĩ của cá nhân tôi, để một VĐV từ năng khiếu ban đầu vươn đến thể thao thành tích cao thì phương pháp đào tạo, môi trường tập luyện - thi đấu và sự nỗ lực của bản thân là nhân tố quyết định.

Ở nước ta, hiện nay hầu như mỗi tỉnh thành đều tổ chức thể thao phong trào cho mọi lứa tuổi. Khi phát hiện được các VĐV nhí có tố chất, năng khiếu thích hợp, các VĐV này sẽ được tuyển chọn vào các đội tuyển thể thao các tuyến quận, huyện, thành phố. Tuy vậy, đó chỉ là những bước đi ban đầu, chưa có gì hứa hẹn một cách chắc chắn rằng VĐV ấy sẽ đủ lực để vươn đến đỉnh cao trong 5 hoặc 10 năm sau đó, và ai dám dự báo thời hoàng kim của VĐV đó sẽ kéo dài bao lâu?

Kỳ thủ chúng tôi sau nhiều năm tập huấn, bôn ba thi đấu các giải quốc tế đều nhận ra rằng mình vẫn còn thiếu một số kiến thức thuộc dạng nền tảng; một điều mà các bạn bè quốc tế hầu như đã được đào tạo bài bản từ khi bắt đầu tập luyện.

Sự thiếu sót ấy để lại một lỗ hổng chuyên môn quan trọng mà nếu không được sửa chữa kịp thời sẽ gây cản trở cho sự phát triển sau này của VĐV. Có lẽ cũng vì thế mà các kỳ thủ VN tuy đạt được rất nhiều thành tích ở tuổi trẻ, nhưng khi lớn lên họ không tiếp cận được với trình độ thể thao chuyên nghiệp của thế giới nên bị chững lại và thời đỉnh cao thật ngắn ngủi.

Vấn đề cần nhìn nhận ở đây là gì? Phải chăng vì chúng ta mới hội nhập với thể thao quốc tế hơn 30 năm nên vẫn còn non trẻ, đặc biệt là ở một số môn mà ta mới làm quen. Hệ thống đào tạo bài bản cứ phải biên soạn và chỉnh lý sau khi kinh qua thực tiễn.

Tất nhiên, để có được hệ thống đào tạo bài bản không phải là chuyện có thể đạt được trong một sớm một chiều. Lộ trình này cần bắt nguồn từ việc nâng cấp và chuyên môn hóa đội ngũ HLV. Mỗi HLV sẽ đảm trách từng phần việc ở các cấp độ tương ứng, không chồng chéo lên nhau.

Khi các HLV nước ngoài sang làm việc, không chỉ các VĐV VN được học tập, tiếp thu những kiến thức mới, mà các HLV VN cũng qua đó rút được kinh nghiệm từ những quốc gia có nền thể thao phát triển hơn. Đừng bao giờ để lãng phí chất xám, nhất là chất xám mà chúng ta phải mua nó bằng ngoại tệ!

Bên cạnh đó, sự hợp tác giữa HLV và VĐV là rất quan trọng. Nếu tìm được tiếng nói chung, công việc sẽ diễn ra rất thuận lợi. Đặc biệt khi các VĐV còn nhỏ, khi gia đình là đại diện cho VĐV thì sự phối hợp giữa HLV và gia đình VĐV, với mục tiêu đảm bảo tinh thần và tâm lý tốt nhất để VĐV chuyên tâm tập luyện là tối thượng.

Bản thân tôi có may mắn được thọ giáo nhiều HLV trong nước và nước ngoài trong những năm tháng theo đuổi môn cờ vua của mình, nhờ đó tôi có được sự kết hợp giữa nhiều trường phái khác nhau. Các HLV ấy không chỉ truyền thụ những kỹ năng chuyên môn cho tôi mà còn truyền nhiệt huyết, niềm đam mê đối với môn thể thao trí tuệ này. Có thể ví von rằng đây là một bánh xe có nhiều răng mà nếu bị mòn bất kỳ răng nào, chắc hẳn kết quả sẽ không còn được như ý.

Là VĐV còn đang thi đấu, chúng tôi biết rằng cách duy nhất để đạt được sự tiến bộ trong sự nghiệp là phải tập luyện và thi đấu không ngừng. Trong thể thao vẫn thường lưu truyền một câu nói “Năng khiếu chỉ là một phần, chủ yếu vẫn là khổ luyện”.

Thật vậy, năng khiếu tựa như viên ngọc thô, chỉ qua quá trình rèn luyện nghiêm túc và đúng phương pháp thì viên ngọc thô sần sùi mới được mài giũa để trở thành viên ngọc sáng lấp lánh ở mọi góc cạnh. Thuở ban đầu, năng khiếu VĐV có thể chênh lệch nhau chút ít, nhưng về sau tùy theo ý thức và sự tập luyện của mỗi người sẽ có được cây quả có vị ngọt rất khác nhau.

Vì vậy nếu VĐV chỉ dựa vào năng khiếu tự nhiên sẵn có thì chắc chắn chỉ có thể phát triển đến một mức độ nào đó rồi chững lại. Thể thao vốn khắc nghiệt, nếu bạn không tiến lên, nếu bạn hài lòng với vị trí đang có thì có nghĩa bạn đã tự nguyện nhường đường cho người khác vượt qua.

Khi đã chọn nghiệp thể thao, mỗi VĐV cần phấn đấu hết mình, nỗ lực bền bỉ và đặc biệt là không nản lòng ngay cả khi gặp thất bại. May mắn không thể luôn đến, vinh quang không phải tự nhiên từ trên trời rơi xuống… Mọi thứ đều phải bỏ công sức lao động, đôi khi là hi sinh cả thời gian và thú vui tuổi trẻ, để đi gieo trồng và chờ ngày hái quả ngọt mà không phải lúc nào cũng được như ý muốn.