Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe - Ảnh: REUTERS

CNBC sáng 28-5 (giờ Việt Nam) đưa tin, tổng kết cổ phiếu giao dịch tại châu Á ngày 27-5 đã cải thiện. Sự cải thiện này được nhận xét hàm chứa những hi vọng khi Tổng thống Trump tiếp tục chuyến thăm 4 ngày tới Nhật Bản, và nêu kỳ vọng về việc sớm công bố một thỏa thuận thương mại giữa hai nước.

Tuy nhiên cái "sớm" của ông Trump lại không sớm như ông Abe tưởng tượng. Đài NPR (Mỹ) ngày 27-5 nhận xét rằng, sau những khoảnh khắc vui vẻ từ sân golf tới sàn đấu sumo, rốt cục hai vấn đề tồn đọng giữa Nhật Bản và Mỹ vẫn chưa được giải quyết: thương mại và Triều Tiên.

Theo Đại diện thương mại Mỹ, hiện Mỹ còn thâm hụt 56,8 tỉ USD trong giao dịch hàng hóa và dịch vụ với Nhật Bản năm 2018. Chuyến thăm cấp nhà nước của ông Trump lần này cũng diễn ra trong bối cảnh căng thẳng đè nặng hãng xe Toyota của Nhật, xung quanh khả năng ông Trump tăng thuế nhập khẩu, vì vị Tổng thống này thường xuyên cảnh báo sẽ có biện pháp thuế quan đối với xe hơi Nhật Bản và châu Âu.

Kinh tế gần như là yết hầu của Thủ tướng Abe khi cuộc bầu cử nghị viện Nhật diễn ra vào tháng 7. Chính vì vậy, nhiều hi vọng đã được ngài Abe đặt vào cuộc gặp gỡ với ông Trump.

Thực tế, hai đồng minh này đã có những bước nhượng bộ. Ông Trump hoãn quyết định tăng thuế lên xe hơi Nhật trong 180 ngày, tức giai đoạn vừa đủ cho ông Abe vượt qua cuộc bầu cử mà đảng cầm quyền đang có vẻ thất thế.

Song, khi ông Abe muốn hơn như vậy, cụ thể là chốt thỏa thuận thương mại với Mỹ, mọi chuyện lại không dễ dàng.

Trong phát biểu ngày 27-5, ông Trump nói bất kỳ thỏa thuận thương mại nào cũng đều phải đợi tới tháng 8, tức sau cuộc bầu cử nghị viện Nhật Bản. 

Nói cách khác, giờ đây ông Abe phải đứng trước những quyết định khó khăn: chấp nhận nhượng bộ Mỹ để mọi chuyện yên ắng cho ngày bầu cử, hoặc mạo hiểm với chính chiến thuật này khi bất cứ biểu hiện nhượng bộ nào cũng có thể khiến ông mất điểm ở tư cách lãnh đạo quốc gia.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe - Ảnh: REUTERS

Để giải quyết tình thế, ông Abe giờ vẫn còn cách thuận theo Mỹ ở những thứ có thể thuận theo, và chỉ thực sự nhượng bộ sau khi cuộc bầu cử tháng 7 kết thúc.

Bàn về vấn đề này, nhà kinh tế trưởng Takeshi Minami tại Viện Nghiên cứu Norinchukin ở Tokyo nhận định đây sẽ là một sự đánh đổi: "Ông Trump đang thể hiện thiện chí với ông Abe lúc này. Sau cuộc bầu cử thượng viện, Tổng thống Mỹ sẽ sử dụng chính điều đó để khai thác những nhượng bộ từ Thủ tướng, trong một thỏa thuận sẽ mang lại lợi ích cho phía Mỹ nhiều hơn".

Hiện nay, trong số nhiều yêu cầu khác, Mỹ đang muốn gia tăng quyền tiếp cận tới thị trường nông nghiệp Nhật Bản để xoa dịu bức xúc của nông dân Mỹ trước thềm cuộc bầu cử 2020. Cũng như ông Abe, ông Trump cần lá phiếu từ các bang mạnh về nông nghiệp của Mỹ để tái đắc cử, theo AP.

Vẫn còn một ngày nữa trước khi ông Trump kết thúc chuyến thăm Nhật hôm nay 28-5. Sau đó, hai người có thể tiếp tục gặp nhau bên lề một cuộc họp G7 vào cuối tháng 8 ở Pháp, cũng như cuộc họp Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc vào tháng 9 ở New York. Những lá bài vẫn chưa ngửa hết.

TTO - Tổng thống Mỹ Donald Trump đến Nhật Bản bắt đầu chuyến thăm từ ngày 25 tới 28-5 với nhiều hoạt động giúp ông thoát khỏi tình cảnh mà theo CNN là 'môi trường chính trị không thân thiện ở nhà'.