Vốn công lan tỏa, thị trường lạc quan

Theo TS Nguyễn Quốc Việt - phó viện trưởng phụ trách Viện nghiên cứu Kinh tế và chính sách, để thúc đẩy tiến độ giải ngân đầu tư công hiện nay cần thực hiện cùng lúc ba giải pháp. Đó là nút thắt về thiếu vật liệu đắp nền đường các dự án cao tốc trên cả nước, đặc biệt là các dự án cao tốc Bắc - Nam, các dự án cao tốc đang triển khai ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Thứ hai, cần mạnh dạn điều chuyển, dồn vốn cho những dự án sẵn sàng tiếp nhận vốn, có thể đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành để đưa vào khai thác. Chẳng hạn như dồn vốn để hoàn thành sớm các dự án đường sắt đô thị đã triển khai nhiều năm tại Hà Nội, TP.HCM.

Hầu hết các dự án này chủ yếu vướng mặt bằng, yếu tố mà các địa phương có thể khắc phục luôn được. Hoặc dồn vốn để triển khai các dự án đường vành đai của Hà Nội và TP.HCM - đây là những dự án lớn có thể đẩy nhanh tiến độ, không bị vướng yếu tố khan hiếm vật liệu đắp nền đường.

Thứ ba, cần điều chỉnh kịp thời đơn giá, định mức đầu vào của dự án để hỗ trợ các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ dự án trong bối cảnh giá cả đầu vào biến động mạnh.

"Điều này rất quan trọng bởi muốn tăng được tỉ lệ giải ngân thì buộc phải đẩy nhanh tiến độ dự án, và tiến độ dự án chỉ có thể bảo đảm khi nhà thầu thấy có lợi khi thi công. Thực tế cũng không nhà thầu nào chấp nhận lỗ để làm dự án cả, vì thế vấn đề này cần sớm được khắc phục", ông Việt nói.

1 triệu tỉ đồng vốn ngân hàng chờ người vay

Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước cho biết đến ngày 29-8-2023, tín dụng nền kinh tế đạt khoảng 12,56 triệu tỉ đồng, tăng 5,33% so với cuối năm 2022. Trong khi cùng kỳ năm 2022 tăng 9,87%. Như vậy, toàn hệ thống còn khoảng 9% để tăng trưởng tín dụng trong các tháng còn lại của năm 2023, tương đương khoảng 1 triệu tỉ đồng.

Trong bối cảnh thanh khoản hệ thống tín dụng dư thừa và còn rất nhiều dư địa, Ngân hàng Nhà nước khẳng định tăng trưởng tín dụng thời gian qua chưa cao nguyên nhân không phải xuất phát từ thanh khoản của hệ thống ngân hàng.

Để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, Ngân hàng Nhà nước đề xuất bốn nhóm giải pháp, bao gồm: thứ nhất là nhóm giải pháp kích cầu đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế; thứ hai là nhóm giải pháp phát triển các loại thị trường (trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản); thứ ba là nhóm giải pháp nâng cao năng lực, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp; thứ tư là nhóm giải pháp về tiền tệ, tín dụng, lãi suất.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, PGS.TS Vũ Sỹ Cường - kinh tế trưởng Viện Công nghệ và Phát triển tài chính, Học viện Tài chính - cho biết trong bối cảnh hiện nay, việc tiêu tiền "không phải việc dễ". Bản thân hệ thống ngân hàng cũng đã thực hiện nhiều giải pháp để thúc đẩy cho vay.

"Hạ lãi suất cũng hạ rồi, cho vay đảo nợ (ngân hàng này cho vay trả nợ ngân hàng khác) cũng đã làm rồi... Tôi nghĩ việc tăng trưởng tín dụng giờ không phụ thuộc nhiều vào ngân hàng, bài toán đặt ra ở các bên liên quan", ông Cường nói.

Ông Cường ví dụ, vừa qua cho vay tiêu dùng bất động sản giảm góp phần ảnh hưởng chung đến tăng trưởng tín dụng. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn, thu nhập bị ảnh hưởng, giá bất động sản vẫn cao chót vót, ít người dám mạnh tay vay mua nhà.

Với các nhà đầu tư bất động sản cũng vậy, họ cũng lo ngại thị trường đi xuống, không dám vay đầu tư. Để tăng tín dụng với lĩnh vực bất động sản, ông Cường cho rằng chỉ còn cách đẩy mạnh nguồn cung nhà thương mại nói chung, đặc biệt là nhà ở xã hội, nhà giá rẻ... "Nếu không có nhà để mua, giải ngân sao được!", ông Cường nói.

Ngoài ra, theo vị chuyên gia này, cần đẩy mạnh một số giải pháp khác như hỗ trợ 2% chênh lệch lãi suất cho một số ngành, tạo điều kiện thuận lợi cho các khách hàng vay, thúc đẩy đầu tư công...

Sau khi tín dụng có xu hướng đi xuống trong tháng 7 (chỉ đạt mức tăng 4,3% so với cuối tháng 6-2023 là 4,7%), tín dụng đã nhích lên trong tháng 8-2023 với mức tăng 5,33%. Theo dự báo của chuyên gia, những tháng cuối năm, tăng trưởng tín dụng có thể sẽ tốt hơn.

"Tuy nhiên, không nhất thiết phải tăng đủ 9% còn lại. Nếu cố quá, có thể phát sinh nợ xấu, lạm phát. Chúng ta vẫn phải chấp nhận có thời kỳ chững lại chứ không đẩy tín dụng bằng mọi giá, dòng tiền dễ đi lung tung", ông Vũ Sỹ Cường nhấn mạnh.

Bơm tiền qua giải phóng mặt bằng

Một số hiệp hội doanh nghiệp ngành nghề tại Bình Dương cho biết do bối cảnh chung của kinh tế thế giới nên việc tìm kiếm đơn hàng vẫn còn nhiều khó khăn, dù vẫn có những tín hiệu le lói.

Ngoài các thị trường truyền thống, các doanh nghiệp chủ động tìm kiếm thêm các thị trường mới, kể cả những thị trường nhỏ lẻ với tinh thần tận dụng từng đơn hàng. Từ đầu năm tới nay, tuy kim ngạch xuất khẩu có giảm nhưng Bình Dương vẫn xuất siêu hơn 6 tỉ USD và thu hút được hơn 1,2 tỉ USD vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Theo Hiệp hội Chế biến gỗ tỉnh Bình Dương, một trong những địa bàn dẫn đầu cả nước về xuất khẩu sản phẩm gỗ, việc tiếp cận vốn của doanh nghiệp nhận được sự đồng hành khá thiết thực từ phía cơ quan chức năng.

Ví dụ như thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Bình Dương đã đề nghị hiệp hội tìm kiếm một số trường hợp doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn để sản xuất kinh doanh nhưng chưa tiếp cận được nguồn vốn hoặc đang gặp vướng mắc để Ngân hàng Nhà nước vào cuộc cùng tiếp xúc, tháo gỡ với doanh nghiệp.

Ông Võ Văn Minh - chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương - cho biết nguồn vốn đầu tư công đang được thúc đẩy để làm "vốn mồi", kích thích vốn đầu tư trong xã hội. Vừa qua, Bình Dương đã khởi công dự án đường vành đai 3 TP.HCM đoạn qua địa bàn tỉnh, chỉ tính riêng tiền giải phóng mặt bằng đã lên tới khoảng 13.000 tỉ đồng (hiện đã bàn giao mặt bằng được khoảng 44%).

Ngoài ra còn nhiều dự án đầu tư khác như mở rộng quốc lộ 13 nối với TP.HCM lên tám làn xe, làm đường Bắc Tân Uyên - Phú Giáo - Bàu Bàng...

Đây đều là những dự án ngàn tỉ nên khi dòng vốn đầu tư được giải ngân không chỉ góp phần kích thích nền kinh tế mà khi các công trình hoàn thành sẽ mang lại giá trị lớn hơn là sự giao thương thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Ước tính đến cuối tháng 8-2023, Bình Dương đã giải ngân vốn đầu tư công được 8.625 tỉ đồng, đạt hơn 70% kế hoạch Thủ tướng giao.

Xuất khẩu có nhiều tín hiệu khởi sắc

Theo S&P Global, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất Việt Nam trong tháng 8 đã đạt 50,5 điểm, tăng so với mức 48,7 điểm của tháng 7 và cao nhất trong sáu tháng qua. Điều này cho thấy các điều kiện kinh doanh trong ngành sản xuất đã cải thiện nhẹ. Trong bối cảnh số lượng đơn đặt hàng mới và yêu cầu sản xuất tăng, các công ty đã tăng mạnh hoạt động mua hàng. Đây là lần tăng đầu tiên trong sáu tháng và là mức tăng đáng kể nhất kể từ tháng 9-2022.

Ông Andrew Harker, giám đốc kinh tế tại S&P Global Market Intelligence, nói: "Chỉ số PMI ngành sản xuất Việt Nam mới nhất vẽ một bức tranh tươi sáng hơn về sức khỏe của ngành này so với những tháng gần đây, với sản lượng, số lượng đơn đặt hàng mới, hoạt động xuất khẩu và hoạt động mua hàng đều tăng trở lại".

Nhận định về triển vọng xuất khẩu những tháng cuối năm, tại hội nghị giao ban với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài do Bộ Công Thương tổ chức mới đây, bà Nguyễn Thảo Hiền, phó vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương), cho biết các nước EU, Mỹ đã có nhiều biện pháp để kiềm chế lạm phát, thúc đẩy tiêu dùng, thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu.

Các chính sách này đã bước đầu phát huy hiệu lực, lạm phát ở các thị trường lớn như Mỹ, EU, Anh đều có chiều hướng giảm xuống. Thời gian tới, với nhiều điều kiện và yếu tố thuận lợi, xuất khẩu có thể khôi phục tăng trưởng vào quý 4-2023. Bên cạnh đó, việc Anh gia nhập CPTPP sẽ mở ra cơ hội mới cho xuất khẩu Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết theo số liệu của Tổng cục Thống kê, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 8-2023 ước đạt 32,37 tỉ USD, tăng 7,7% so với tháng trước, đánh dấu tháng thứ tư liên tiếp kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng. Kết quả này giúp kim ngạch xuất khẩu tiếp tục đà phục hồi tháng sau cao hơn tháng trước, sau tình hình tương đối ảm đạm trong quý 1-2023.

Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp khu vực kinh tế trong nước đạt 8,43 tỉ USD, tăng 8,7%; của doanh nghiệp khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 23,94 tỉ USD, tăng 7,3%, thấp hơn mức tăng của doanh nghiệp khu vực kinh tế trong nước.

Kết quả xuất khẩu tháng 8 cũng giúp cán cân thương mại hàng hóa tám tháng năm 2023 ước tính xuất siêu 20,19 tỉ USD. Về các mặt hàng xuất khẩu ghi nhận sự tăng trưởng xuất khẩu trong tháng 8 so với tháng trước có các mặt hàng như sản phẩm điện tử, máy vi tính và linh kiện; điện thoại và linh kiện; dệt may, giày dép; gỗ và sản phẩm gỗ...

Theo Bộ Công Thương, từ đầu quý 2 đến nay, đặc biệt là bước sang quý 3, hoạt động xuất khẩu đã có sự khởi sắc. Hàng tồn kho ở các thị trường mà Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu đã giảm, như tại Mỹ sáu tháng đầu năm tồn kho ở mức 20% nhưng đến tháng 8 đã giảm còn 10% và dự báo đến cuối năm 2023 sẽ tiệm cận về mức 0%. Đây chính là cơ hội cho hàng hóa xuất khẩu của chúng ta, khi Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Dệt may đã qua thời khó khăn nhất

Báo cáo mới đây của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho hay kỳ vọng hàng tồn kho của các thương hiệu sẽ dần ổn định từ cuối quý 2-2023. Đơn đặt hàng mới cho các doanh nghiệp sẽ cải thiện giúp kết quả kinh doanh quý 3 và 4-2023 phục hồi.

"Dữ liệu lịch sử cho thấy tăng trưởng xuất khẩu hàng may mặc toàn cầu thường tương quan với tăng trưởng GDP toàn cầu. Chúng tôi kỳ vọng xuất khẩu hàng may mặc toàn cầu sẽ phục hồi nhẹ, theo sau sự hồi phục của nền kinh tế. Chỉ số niềm tin của người tiêu dùng Mỹ được cải thiện vào tháng 7-2023 đã cho thấy một dấu hiệu khả quan cho xuất khẩu dệt may của Việt Nam", VDSC nhận định.

Theo VDSC, thời điểm khó khăn nhất với ngành dệt may đã qua đi và đơn đặt hàng sẽ dần hồi phục sau khi tạo đáy. Tuy nhiên về triển vọng đơn hàng cho các doanh nghiệp dệt may Việt Nam có thể là một sự phục hồi nhẹ, thay vì một chu kỳ phục hồi mạnh mẽ.