Vì vậy, lần điều chỉnh tỉ giá tăng 1% so với cách nay một năm, thường gọi là tăng giật cục, khiến không ít người băn khoăn.

Thật ra, với người quan tâm đến hoạt động kinh tế thì việc tăng tỉ giá 1% không phải là bất ngờ bởi thống đốc Ngân hàng Nhà nước vừa khẳng định tỉ giá sẽ ổn định, nếu có tăng cũng không quá 2%. Nhưng với đa số người dân - những người luôn có tâm lý phải tìm một cách gì đó để bảo toàn đồng tiền của mình, chưa hẳn họ đã tin rằng Ngân hàng Nhà nước có đủ lực để thực hiện những gì đã cam kết. Do vậy, việc công bố tăng tỉ giá 1% ít nhiều đã gợi lại những câu chuyện xưa, băn khoăn lại tràn về.

Băn khoăn là bởi lâu lắm rồi, nay người dân mới giật mình trước việc điều chỉnh tỉ giá, dù nhiều chuyên gia cho rằng lần điều chỉnh tỉ giá này là nhẹ nhàng, là chủ động thay vì buộc phải điều chỉnh như nhiều lần trước và không ảnh hưởng lớn đến lạm phát. Băn khoăn là vì mấy ngày trước giá USD tại ngân hàng tăng cao, việc mua bán ngoại tệ khó hơn. Bên bán thì ngập ngừng, bên mua thì lên ruột, quyết mua làm thị trường ngoại hối nóng bất ngờ. Không ít người đã được lợi trong những ngày này, và tất nhiên lắm kẻ cũng bị thiệt. Với người dân, mấy ngày trước các ngân hàng cũng đã hạn chế bán USD cho người đi nước ngoài, có ngân hàng chỉ bán 100 USD/người/ngày đi du lịch nhưng cũng không quá 1.000 USD. Thế nhưng trong ngày 19-6 quyết định tăng tỉ giá có hiệu lực, ngân hàng lại gọi điện thoại mời chào, lần này có thể bán đến 5.000 USD - theo mức tối đa mà người du lịch nước ngoài được mang theo ngoại tệ tiền mặt, tất nhiên với giá cao hơn. Rõ ràng, việc điều chỉnh giật cục kiểu này dễ tạo cơ hội cho những người thạo tin, ở đây chủ yếu là các ngân hàng, được hưởng lợi, kéo theo đó là hoạt động mua bán ngoại tệ chui ở thị trường tự do. Việc điều chỉnh giật cục này về lâu dài còn củng cố tâm lý tích giữ USD chờ tăng tỉ giá kiếm lời.

Việc điều chỉnh tỉ giá như sóng vỗ, có lên có xuống hay lâu lâu có những cơn sóng to, nhưng cuối cùng tỉ giá vẫn tăng ở một mức nhất định là quyền của Ngân hàng Nhà nước. Thế nhưng nhiều năm qua, có nhiều đề xuất nên cho tỉ giá gợn sóng để người dân quen dần, xem chuyện lên xuống là bình thường như đã xảy ra với giá xăng dầu. Hơn nữa, việc để tỉ giá dập dềnh xem ra vẫn mang tính thị trường hơn là cứ lâu lâu cho tăng một lần, dù chỉ là điều chỉnh tỉ giá liên ngân hàng nhưng vẫn mang nặng mệnh lệnh hành chính.

Không phủ nhận rằng thị trường ngoại tệ nói chung đã khá êm ả, nhưng cũng không né tránh rằng xã hội vẫn tồn tại tâm lý bảo toàn vốn qua giữ USD, và tâm lý này sẽ vẫn tồn tại nếu Ngân hàng Nhà nước không khéo léo trong điều hành.