Để trang trải cuộc sống, chị Minh Hương (33 tuổi, Đắk Nông) đến TP.HCM mưu sinh. Được bạn bè giới thiệu, chị Hương nộp hồ sơ xin vào làm việc tại một công ty điện tử trong Khu công nghệ cao (TP Thủ Đức) với mức lương gần 7 triệu đồng/tháng.

Công việc không đòi hỏi bằng cấp và chuyên môn, tuy nhiên yêu cầu bắt buộc công nhân phải làm xoay ca, mỗi tuần đổi một lần giữa các ca như ca 1 (6h-14h), ca 2 (14h-22h) và ca 3 (22h-6h).

Công việc phải luân phiên làm ca đêm

Công việc suôn sẻ vào hai tuần đầu tiên, cho đến khi chị Hương bắt đầu xoay vào ca 3 (từ 22h đêm đến 6h sáng hôm sau). Do chưa quen với việc thức đêm nên chị Hương đã gặp phải nhiều khó khăn khi thức khuya làm việc, nhưng đây là quy định bắt buộc, người lao động không có sự lựa chọn.

"Để chống lại với cơn buồn ngủ vào ban đêm, tôi thường uống cà phê, nhai kẹo cao su, rửa mặt với nước lạnh nhưng vẫn không xi nhê. Ra ca, trở về nhà nghỉ ngơi, ánh sáng ban ngày khiến tôi khó ngủ sâu như ban đêm, nếu ngủ được cũng chỉ chập chờn.

Chỉ sau một thời gian ngắn, tôi nhận thấy cơ thể mình xuống rõ rệt, mặt bắt đầu nổi mụn, người uể oải và luôn mệt mỏi, không tập trung được.

Có tháng phải làm triền miên 12 giờ/ngày, ca ngày tràn qua ca đêm khiến tinh thần tôi luôn căng thẳng!", chị Hương kể.

Mức phụ cấp mà chị Hương nhận được cho mỗi ca làm việc xuyên đêm là hơn 100.000 đồng. Theo chị, đây đã là mức cao so với nhiều công ty khác cùng lĩnh vực. Bên cạnh đó, nhiều lao động nữ mang thai, nếu chưa đến tháng thứ 7 thai kỳ thì vẫn phải luân phiên ca đêm như những người khác.

Chồng chị Hương hiện đang làm cho một công ty sản xuất bê tông tại TP Thủ Đức. Việc anh phải thường làm cả đêm, thậm chí ca đêm "bên bển" còn kéo dài hơn so với các công ty sản xuất nhưng phụ cấp cũng không được bao nhiêu.

"Ai cũng biết việc thức đêm thường xuyên hại sức khỏe, nhưng vì gánh nặng cơm áo nên phải chấp nhận. Công việc của người ta như vậy rồi, mình không thể lựa chọn hay chê bai được", chị Hương nói.

Bên cạnh đó, nhiều công ty sản xuất đặc thù buộc phải tổ chức cho công nhân làm ca đêm để tối ưu chi phí vận hành thiết bị.

Anh Nguyễn Bình (33 tuổi, nhân viên vận hành ở quận Gò Vấp, TP.HCM) cho biết: "Một số dây chuyền sản xuất đặc thù, khi ngừng máy lại rồi mở lên mỗi ngày thì không những chi phí vận hành rất tốn kém mà còn không đảm bảo được tiến độ sản xuất, chất lượng sản phẩm".

Đặc biệt là trong công nghiệp thực phẩm, mỗi dây chuyền có một nhiệm vụ khác nhau nhưng liên quan mật thiết với nhau trong từng công đoạn, vì thế nhiều việc sản xuất phải liên tục 24/24, không được gián đoạn.

Hàng loạt hệ lụy với sức khỏe

Khi chu kỳ sinh học bị đảo lộn, cơ thể gặp nhiều khó khăn để thích ứng và nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn, thường gặp nhất là rối loạn giấc ngủ.

Anh Trần Hữu Phong (34 tuổi, thị xã Lái Thiêu, Bình Dương) là nhân viên kiểm soát chất lượng, làm việc tại Khu công nghiệp VSIP I, thường phải làm việc ca 3 (từ 22h đến 6h sáng) khiến anh luôn mệt mỏi, thiếu ngủ và tinh thần không tỉnh táo.

"Tôi đã làm việc này 6 năm, mỗi tháng một tuần làm ca đêm, thời gian đủ dài để tôi nhận thấy dấu hiệu cảnh báo sức khỏe đang xuống. Ngoài thiếu ngủ, cơ thể tôi cũng suy nhược do ăn uống thất thường và không đủ thời gian để ngủ bù, tái tạo sức lao động", anh Phong chia sẻ.

Ngoài sử dụng nhiều cà phê, nước tăng lực để tăng độ tỉnh táo ban đêm, anh Phong thú nhận gần đây anh thậm chí phải dùng đến thuốc lá.

Tương tự, trường hợp anh Đinh Thành Luân (37 tuổi, TP Biên Hòa, Đồng Nai) cũng thừa nhận mình đã mất cơ thể khỏe mạnh, cường tráng sau hơn 7 năm làm việc bảo trì, vận hành cho một công ty về công nghiệp thực phẩm.

"Lúc trước tôi thường xuyên tập thể thao, tự nấu ăn ở nhà để đảm bảo dinh dưỡng, thậm chí chưa từng thức khuya đến 23h. Nhưng khi chuyển làm ca đêm là chủ yếu, tôi gần như đã phải thay đổi hoàn toàn thói quen sinh hoạt, thậm chí các sở thích cá nhân vào ban ngày tôi cũng gác lại, chỉ để ngủ bù những đêm thức trắng", anh Luân bộc bạch.

Hiện anh Luân đã nộp đơn xin nghỉ việc để tập trung nghỉ ngơi, điều trị một số căn bệnh như béo phì, tăng huyết áp và tiểu đường. Anh cũng cho biết mình đang cố gắng tập lại thói quen sinh hoạt điều độ, ăn đúng bữa, ngủ đúng giờ. Sau khi hồi phục dần, anh sẽ tìm việc làm ban ngày để có thể đảm bảo sức khỏe hơn…

Ngoài các vấn đề liên quan đến sức khỏe, tình trạng tai nạn lao động, tai nạn giao thông dễ xảy ra khi người lao động điều khiển máy móc, phương tiện trong trạng thái tinh thần không đủ minh mẫn như ban ngày.

Điều này cũng chính một số chủ doanh nghiệp quan tâm. "Khi công nhân làm ca đêm, tôi luôn nhắc nhở việc tuân thủ quy định an toàn và cử nhân viên phụ trách giám sát kỹ. Ngoài thêm phụ cấp làm đêm, công ty cũng lo bữa ăn khuya và nước uống đảm bảo sức khỏe cho công nhân" - ông T.Q.V., giám đốc một công ty sản xuất bao bì ở Long An, cho biết.

Nhọc nhằn làm ca đêm

TTO - Đêm đến. Khi mà phần lớn mọi người chìm trong giấc ngủ bình yên thì vẫn có những người quần quật làm việc.