Đằng sau cuộc khủng hoảng chính trị Hàn Quốc

Dân chúng, sinh viên và đảng đối lập đã phản đối dữ dội quyết định đó của ông Yoon, và tại sao lại như vậy?

Lệnh thiết quân luật được phát đi trên truyền hình quốc gia, và ngay từ lời chào quốc dân, ông Yoon đã tỏ rõ tâm trạng: "Trong tư cách tổng thống, tôi ngỏ lời với quý vị mà lòng đầy đau buồn". Ông cho biết: "Kể từ khi chính phủ này nhậm chức, Quốc hội đã 22 lần đề xuất bỏ phiếu bất tín nhiệm các quan chức chính phủ kể từ khi Quốc hội bắt đầu nhiệm vụ vào tháng 6".

Tỉ thí Quốc hội - Tổng thống

Ông phân trần: "Đây không chỉ là điều chưa từng có ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới, mà còn chưa từng thấy trong lịch sử đất nước chúng ta kể từ khi thành lập". Tâm tư hẳn là đang phải chất chứa lắm, nên ông Yoon mới đột ngột lên đài vào lúc 11h tối để ban bố thiết quân luật như vậy.

Hơn hai năm qua, kể từ ngày ông Yoon nhậm chức, Triều Tiên đã nhiều lần phóng tên lửa đạn đạo, song ông chưa một lần phải cau mày, chớ đừng nói ban bố tình trạng thiết quân luật, vậy mà bây giờ ông lại có quyết định tày đình như vậy. 

Hóa ra Quốc hội mới là nguy cơ sống còn với ông. Những lời này do chính ông nói ra: "Quốc hội đã làm tê liệt công tác tư pháp bằng cách đe dọa các thẩm phán và luận tội các công tố viên. 

Thậm chí còn làm tê liệt chính quyền bằng các nỗ lực luận tội bộ trưởng nội vụ và an ninh, chủ tịch ủy ban truyền thông nhà nước, chủ tịch hội đồng kiểm toán và thanh tra nhà nước, và bộ trưởng quốc phòng".

Thế nhưng, 6 tiếng đồng hồ sau khi đột ngột ban bố tình trạng khẩn cấp nhằm triệt tiêu hoạt động của Quốc hội, Tổng thống Yoon đã phải thu hồi mệnh lệnh. 

Quốc hội Hàn Quốc đã trèo rào vượt qua các binh sĩ canh gác nơi làm việc của họ (những người đã không tuân thủ lệnh thiết quân luật của tổng thống khi không nổ súng) để họp phiên toàn thể ngay trong đêm 3 rạng sáng 4-12, và thông qua nghị quyết dỡ bỏ lệnh thiết quân luật. 

Cuộc họp có sự tham dự của 18 đại biểu thuộc Đảng Quyền lực nhân dân cầm quyền của chính ông Yoon, và 172 đại biểu các đảng đối lập, thừa số quá bán trong Quốc hội 300 ghế của Hàn Quốc.

Sự cố này gây chấn động cả thế giới bởi lần chót mà Hàn Quốc ban bố tình trạng thiết quân luật là tận năm 1980, trực tiếp dẫn tới cuộc nổi dậy Gwangju (ngũ nhất bát, tức cuộc nổi dậy ngày 15-8) làm hàng nghìn người thiệt mạng, và phong trào dân chủ sục sôi sau đó đã làm thay đổi hoàn toàn đất nước này.

Sự kình chống của Quốc hội Hàn Quốc với tổng thống hiện giờ không chỉ đã kéo dài, mà còn quyết liệt, có hệ thống, với mục đích dứt khoát không để chính quyền của ông Yoon hoạt động. 

Tổng thống đã nhiều lần tố cáo Quốc hội cắt giảm tất cả các khoản ngân sách lớn, qua đó phá hoại các chức năng thiết yếu của nhà nước, như các biện pháp chống tội phạm ma túy và duy trì an ninh công cộng.

Ông dẫn chứng các con số: "Đảng Dân chủ (DP, đối lập) đã cắt giảm 4.100 tỉ won (2,85 tỉ đô la) cho ngân sách năm tới, gồm 1.000 tỉ won từ các quỹ chuẩn bị ứng phó thảm họa, hỗ trợ chăm sóc trẻ em và còn nhiều hơn nữa cho chương trình việc làm thanh niên và các dự án phát triển khí đốt biển sâu. Họ thậm chí cản trở việc nâng cao phúc lợi cho giới chức quân đội, bao gồm tăng lương cho sĩ quan cấp thấp và tăng thù lao làm nhiệm vụ của họ".

Vì lệnh thuyết quân luật, nay ông Yoon đang bị DP đòi luận tội, dù trước đó ông đã luận tội DP: 

"Chế độ độc tài lập pháp của DP đã sử dụng ngân sách như công cụ chính trị. Chính quyền nhà nước đã tê liệt, và tiếng thở dài của người dân ngày càng sâu sắc. Đây rõ ràng là hành động kích động nổi loạn nội bộ bằng cách chà đạp trật tự hiến pháp của nước Cộng hòa Hàn Quốc tự do và phá vỡ các thể chế nhà nước hợp pháp được hiến pháp và luật pháp thiết lập". 

Ông Yoon, người từng là tổng trưởng Công tố Hàn Quốc, còn đi xa đến mức khẳng định: "Bây giờ, Quốc hội đã trở thành ổ tội phạm, làm tê liệt hệ thống tư pháp và hành chính quốc gia qua chế độ độc tài lập pháp và âm mưu lật đổ hệ thống dân chủ tự do".

Nhưng Quốc hội Hàn Quốc, hiện do phe đối lập kiểm soát - DP đã thắng lớn trong cuộc bầu cử Quốc hội hồi tháng 4-2024, giành được 170/300 ghế ở Quốc hội, đã tố ngược ông Yoon với những lập luận đanh thép không kém. 

Họ cho rằng chính ông tổng thống mới là độc tài và tìm cách xâm phạm các thể chế dân chủ với lệnh thiết quân luật. Jo Seung Iae, đại biểu Quốc hội của DP, tuyên bố hình ảnh từ camera an ninh cho thấy quân đội đã theo lệnh của ông Yoon mà tìm cách bắt giữ ông Lee Jae Myung, thủ lĩnh DP, và Chủ tịch Quốc hội Woo Won Shik (đại biểu độc lập, không đảng phái).

Sau cuộc họp của Quốc hội khuya 3-12, ông Woo đã tuyên bố lệnh thiết quân luật là "vô hiệu" và khẳng định các đại biểu dân cử sẽ "sát cánh với người dân để bảo vệ nền dân chủ". 

Ông Woo đồng thời hoan nghênh việc quân đội đã rút lui, không đẩy sự việc đến đối đầu bạo lực: "Với những ký ức không may của chúng ta về các cuộc đảo chính quân sự, người dân chắc chắn đã theo dõi các sự kiện ngày hôm nay và thấy được sự trưởng thành của quân đội".

Mặt trái của tấm mề đay

Tất nhiên, trong thông điệp ban bố tình trạng thiết quân luật, Tổng thống Yoon chỉ "phê" chớ không "tự phê". Nhiệm kỳ của ông đã bắt đầu với rất nhiều vấn đề. 

Một ví dụ là việc các công tố viên Hàn Quốc từng nhận được lời khai từ nhân chứng khẳng định đệ nhất phu nhân Kim Keon Hee đã trao một phong bì đầy tiền mặt cho cựu chuyên gia thăm dò dư luận Myung Tae Kyun để nhờ ông này "lobby" giùm cho ông Yoon trong nội bộ đảng cầm quyền, nhật báo Hankyoreh loan tin hôm 13-11.

Tờ báo nói chuyên gia Myung đã phủ nhận số tiền này là tiền "lại quả", mà chỉ là để "trang trải chi phí đi lại" của mình. Nhưng các nhân chứng nói tiền này là từ Covana Contents - công ty của bà Kim, với số tiền là 5 triệu won (3.550 đô la Mỹ). 

Khi tờ Hankyoreh hỏi lại Văn phòng tổng thống có đúng là đệ nhất phu nhân đã đưa tiền cho ông Myung hay không, câu trả lời là: "Tuyên bố của Myung không đúng sự thật". Tờ báo có vẻ không tin câu trả lời: 

"Khi ngày càng có nhiều mối liên hệ mật thiết giữa ông Yoon, bà đệ nhất phu nhân và ông Myung lộ ra, thì khả năng cuộc điều tra sẽ được mở rộng để nhắm vào tổng thống và đệ nhất phu nhân càng cao".

Vụ việc đó chính là mồi lửa dẫn tới cuộc đấu tranh chính trị gay gắt ở Hàn Quốc suốt từ tháng 4-2024 nay bùng lên thành biến cố "thiết quân luật". Đơn tố giác vụ việc do một nhóm công dân đệ trình hôm 31-10, cáo buộc ông Yoon và đệ nhất phu nhân vi phạm đạo luật bầu cử viên chức công vụ. 

Đơn đã được chuyển cho Văn phòng công tố quận trung tâm Seoul, rồi Văn phòng công tố quận Changwon. Một viên chức của Văn phòng công tố Changwon nói: "Chúng tôi sẽ xác định xem những cáo buộc này có cấu thành tội hình sự hay không và xem xét chúng trong quá trình điều tra". 

Số tiền chạy chọt hay lại quả này tuy rất "bèo", chỉ hơn 3.000 đô la, nhưng nếu cấu thành tội hình sự, nó đủ để tổng thống Hàn Quốc mất chức, thậm chí là phải đối mặt tương lai tù tội!■